Lesbók Morgunblaðsins - 10.05.1936, Page 2

146
LESBÓK M ORGUNBL AÐSINS
því að taugaveikin mundi liremma
bæ.jarbúa )>á og þegar. En þetta
drógst í nokkur ár. Við Guðmund-
ur Magriússon, síðar prófessor,
vonim l>á helstu bæjartæknamir
og höfðum mikið að ge'ra. Þó
tókst okkur að halda taugaveik-
inni niðri þangað tij byrjað vn'•
á vatnsveitunni. En )>á braust
taugaveikin alt í einu út sem drep
sótt. Sýktust þá um 100 manns á
stuttum tíma hjer í bænum. Matt-
hías Einarsson var þá orðinn lækn
ir hjer og hann á hróðurinn fyrir
það að ltafa rannsakað upptök
veikinnar og voru þau rakin til
brunns nokkttrs inni í Skugga-
hverfi.
Jeg helt því fram í öndverðu
að við yrðum að sækja neyslu-
vatn upp í Mosfellssveit. Beitti
jeg mjer fvrir því í bæjarstjórn
að Reykjavík keypti Elliðaárnar
af H. Th. A. Thomsen, í því augna
miði. Áttu þær þá og löndin þar
að kosta 16.000 krónur. En það
þótti bæjarstjóm of dýrt. Og marg
ar mótbárur komu gegn því aðf
sækja vatnið svo langt. Sumir
vildu grafa brunna. Ein tillagan
var sú að grafa ræsi fram og aft-
ur í Fossvogi og safna vatni úr
þeim. Og svo kom tillagan um það
að bora eftir vatni í Vatnsmýr-
inni. Það var gert, en sú litla til-
raun kostaði bæinn um 10 þús-
undir króna. Og liún varð til þe'ss
að menn þóttust finna gull þar. Þá
komst alt í uppnám. Vatnsmýrin
var kölluð Gullmýri og lóðir þar
um kring hækkuðu í verði. En
svo lognaðist þetta út af, því að í
mýrinni var ekkert gull.
Það var Jón Þorláksson verk-
fræðingur sem átti frumkvæðið að
því að Gvendarbrunnar voru
valdir sem vatnsból Revkvíkinga.
„AÐ SETJA BÆINN Á
HAUSINN", ÞEGAR
BRUNNVATNIÐ KOSTAR
EKKERT.
Vatnsveitan frá Gvendarbrunn-
um var dýr. Það var áætlað að
hún mundi kosta undir V2 miljón
króna. Og þegar jeg vildi samt
sem áður ráðast í fyrirtækið þá
man jeg það, að mönnum blöskr-
aði og að einn merkur gamall
maður stevtti hnefana framan í
mig og spurði hvort jeg ætlaði
að setja bæinn á hausinn!
Mörgum var illa við vatnsskatt-
inn. Þeir þóttust- áður hafa fengið
vatn fyrir ekki neitt. Jeg ljet þá
rannsaka hvað það kostaði að bera
vatn í fötum úr brunnunum og
komst að þeirri niðurstöðu að
hver tunna vatns kostaði 16 aura,
en ekki nema 2 aura úr vatns-
veitunni Þetta sannfærði þá, sem
ekki sóttu vatn sitt sjálfir. Varð
AJþví fj'rst að undanþiggja bæjar-
búa í úthverfunum frá vatns-
skatti, en þegar vatnið var komið,
þá heimtaði þetta sama fólk að
það yrði leitt heim í hús sín. En
svo var jeg orðinn óvinsæll vegna
vatnsveitumálsins, að ekki þótti
viðlit að jeg yrði í kjöri við næstu
bæjarstjórnarkosningar.
EGAR jeg átti*sæti í bæjar-
■* stjóm Reykjavíkur, fanst
mjer oft skorta þar víðsýni og
stórhug. Það var t. d. þegar bænum
var boðið hálft Skildingane'sland
fyrir 6000 krónur. Þá vildum við
Tryggvi Gunnarsson, sem var á
undan samtíð sinni þótt aldraður

væri, kaupa landið, en við það
var ekki komandi.
Svo var það um Elliðaárkaup-
in. Bæjarstjórn vilcli ekki kaupa
)>ær, er þær buðust fyrir 16.000
króna. En seinna keypti hún þær,
og þá af Englendingi, fyrir 50.000
króna. Kom það einmitt í minn
lilut að semja við hann í London
um kaupin, fyrir hönd bæjar-
stjórnar.
ÍSLENSKRI SJÓMANNA-
STJETT SKÝTUR UPP
ALT í EINU.
u
Reykjavík fyrir 90 árum.
M ALDAMOTÍN hófst skútu-
tímabilið fyrir forgöngu
Tryggva Gunnarssonar og þá varð
skjótt stór breyting á bæjarlífinu.
Fram að þeim tíma hafði engin
sjómannastjett værið hjer til. Þá
var aðeins róið á opnum bátum
á grynstu mið. En með skútunum
spratt hjer alt í einu upp sjó-
mannastjett. Það var engu líkara
en að henni hefði skotið upp úr
jörðinni. Yar það undravert að
sjá þpnn dugnað sem þeir sýndu
undir eins og þeir fengu betri
sltip en áður. Og með þessu hóf-
ust framfarirnar í Reykjavík og
þær hafa haldið áfram síðan.
Mönnum óx kjarkur og áræði. —
Fólkinu fjölgaði í bænum. Árið
1910 gerði jeg línurit að fólks-
fjölguninni, og komst að þeirri
niðurstöðu að árið 1930 mundu
verða hjer um 30.000 íbúa. Þá
hlógu allir að vitleysunni i Guð-
mundi Björnssyni, en reynslan
sýndi seinna að jeg hafði farið
mjög nærri rjettu lagi um fólks-
fjölgunina.
ÓÞRIFNAÐUR í BÆNUM.
"P1 YRSTU starfsár mín hjer í
bænum var óþrifnaður mikill
og menn vildu ekki ráðast í að
bæta þar úr. Á heitum sumardegi
var loftið í bænum eins og í hland-
for og mátti heita ólíft vegna upp
gufunar úr göturæsunum. Mjer
var það ljóst, að hjer ju-ði að
koma holræsi, en það var e'lcki
við það komandi. Menn höfðu
meiri trú á göturæsunum. Og þá
var gerð hin fræga Gullrenna í
Austurstræti. Hún var djúp og