Lesbók Morgunblaðsins - 07.03.1937, Blaðsíða 5

LESBÓK MORGUNBLAÐSINS
69
í varplandi.
Eftir stud. jur.
Sigurð Bjarnason
frá Vigur.
hreiðrinu, braprðar hún hana ekki.
Hún horast og verður eins og ó-
snyrtilegri, en af öllu er auðsætt,
að hún unir vel hag sínum við
þessar aðstæður. Eggin þarfnast
skjóls og yls og dúnninn fellur af
henni til aðhlynningar þeim. —
Blikinn situr við hlið konu sinn-
ar og virðist taka lífinu ljett.
Hann er heimaríkur og þolir eng-
um öðrum blikum að koma nálægt
konu sinni. Er stundum all-róstu-
samt milli þessara afbrýðissömu
eiginmanna.
Blikinn er ótryggur eiginmað-
ur, og þegar honum fer að leið-
ast yfirsetan við hreiðrið, halda
honum engin bönd frá sjónum og
fjörunum, þar sem honum gefst
kostur lostætra kræklinga og kú-
fiska, en þessir skelfiskar eru
uppáhaldsrjettir æðarfugls. Þegar
nokkuð er liðið útungunartímans
hverfur hann því til sjávar og
kemur ekki aftur. Skiftir varp-
landíð þá mjög um svip, því blik-
inn er mjög litfagur og áberandi,
og verður þá eyðilegt þar um að
litast, því æðurin er sem næst
samlit jörðu og gætir hennar því
minna. Blikinn hefir nú alveg skil
ið við konu sína þetta ár og þigg-
ur hún engan styrk af honum við
uppeldi unganna. Annars er hann
kollunni stundum nokkur styrkur
meðan hann dvelur hjá henni í
varplandinu. Ver hann hana þá
oft með mikilli hugprýði fyrir á-
gangi óvina þeirra, t. d. krumma.
En krummi er slægur og skortir
ekki harðfvlgi þegar um girnileg
og lostæt eggin undir bringu koll-
unnar er að tefla.
Hrafninn er einn hinn versti
vargur í vjeum í varplandinu.
Veldur hann þar oft miklum
miska. Kemur hann í stórum
flokkum og vofir yfir varpland-
inu eins og dökt óveðursský. Ótti
fuglsins við þennan vágest er
Á hreiðrinu.
mjög auðsær. Kollan eins og breið
ir úr sjer yfir hreiður sitt, og blik
inn þenur sig upp og skelfur af
rjettlátri reiði. Þegar svo
krummi kemur í návígi hefjast
hin grimmustu áflog. Krummi
vegur með nefi sínu og dregur
oft kolluna af hreiðrinu, en á með
an ráðast svo aðrir að baki henni
og tæma hreiðrið. Tilganginum
er þá náð. Blikinn hlýtur því
jafnan að láta í minni pokann
fyrir hinum illyrmislegu tiltekt-
um krumma. En oft er það aumk-
unarverð sýn, hve þau hjón, koll-
an og blikinn, berast lítt af eftir
strandhögg krumma á eggjum
þeirra og heinlili. En það eru
ýmsar fleiri hættur en krummi,
sem vofa yfir heimilishamingju
þessara merkilegu fugla. Oft hend
ir það, að hríðar og hret gerir að
vorlagi. Veldur það miklum usla
í varplandinu. Nýorpinn og ung-
ur fugl flýr unnvörpum hreiður
sín, en gamli fuglinn kærir sig
kollóttan um þessi víxlspor nátt-
úrunnar og situr sem fastast hvað
sem tautar. Skeflir þá yfir hann
og gætir þá kollan eggja sinna í
snjóhúsi, því að snjórinn, sem
næstur henni liggur, bráðnar.
Þannig fær hún oft varið egg sín
skemdum, ef engin stygð kemur
að henni. En hún þarf þrek og
trygð við hreiður sitt til þess að
þrauka, ef til vill marga daga og
kalda, djúpt í fönnum og jafn-
vel frosti. Má af þessu marka
Æðarkolla við hreiður.
þrautseigju þessa fugls í lífsbar-
áttunni.
Þegar að útungun er lokið og
ungarnir orðnir ferðafærir, tek-
ur kollan sig upp til sjóferðar
með þá. Nú koma nýir erfiðleik-
ar, sem sigrast verður á. Stund-
um er leiðin löng til sjávar, um
holótta og grafna hjalla, úfnar
urðir eða stórgrýttar fjörur. En
kollan sneiðir hyggilega hjá öll-
um torfærum ef mögulegt er, og
hún nýtur fulls næðis. Tekur
þetta ferðalag með vanburða börn
hennar oft langan tíma. Ótal
króka verður að fara og oft verð-
ur að sitja og bíða átekta, þegar
ungarnir Jireytast. Er oft næstum
undra vert hve vel þeim tekst að
komast klakklaust yfir torfærurn-
ar. Stundum hendir það þó, ef
stygð kemur að henni, að hópur-
inn tvístrast og hrynur niður um
holur og gjótur. Oft bíður þá
unganna kvalafullur dauðdagi í
dimmum og djúpum holum.
Á sjónum er mikið um dýrðir
þegar þangað kemur. Ungarnir
eru strax vel syndir og kunna líf-
inu vel á sjónum, kollurnar hóp-
ast saman með unga sína, og er
nú vándi að greina, hvað hverri
tilheyrir af ungunum. En þær
virðast ekki skeyta mikið um það
sjálfar. Stundum syndir ein á
burtu frá hópnum með tíu til
fimtán unga, en hefir í fyrstu ef
FRAMH. Á NÆSTU SÍÐU.