Lesbók Morgunblaðsins - 14.03.1937, Blaðsíða 4

76
LESBÓK MORGUNBLAÐSINS
Roald Amundsen
Um þetta leyti fyrir 25 árum bárust fyrstu
frjettirnar út um heiminn um það, að Roald
Amundsen og: fjelasar hans, hefðu komist á suður-
heimsskaut, fyrstir allra manna. Þessi frækilega
för varpaði frægðarljóma á nafn Roalds Amund-
sen og þjóðarinnar, sem ól hann, Norðmenn.
Eftirfarandi kafli er tekinn úr bók Amund-
sens: „Sydpolen“. — Annar kafli birtist í næstu
Lesbók.
Það var eins og helgidagskvöld
í tjaldinu þetta kvöld. Eitthvað
mikið var framundan, það fund-
um við allir. Flaggið okkar höfð-
um við tekið fram og bundið við
tvo sömu skíðastafiua og síðast.
Síðan var það vafið upp og tilbúið
til notkunar. Jeg vaknaði hvað
eftir annað um nóttina og hafði
sömu tilfinninguna og þegar jeg
var lítill, á Þorláksmessunni —
kvöldið fyrir aðfangadag — þessa
eftirvæntingarfullu tilhlökkun.
Annars held jeg að við höfum sof-
ið eins vel þessa nótt eins og hinar
næturnar.
Morguninn þann 15. var veðrið
eins gott og frekast verður á kos-
ið, alveg eins og það hefðið verið
ætlað komu okkar til heimskauts-
ins. Jeg er ekki viss um það, en
jeg held samt að við höfum verið
heldur fljótari að hakka í okkur
morgunmatinn þennan dag en
dagana á undan, og jeg held líka
að við höfum verið fljótari að
snarast út úr tjaldinu, þótt jeg
viðurkenni fúslega að það var
aldrei neinn sleifar bragur á fóta-
ferð okkar. Yið skipuðum okkur
eins og venjulega: Forgöngumað-
urinn, Hanssen, Wisting, Bjaaland
og hinn forgöngumaðurinn. Um
hádegisbil vorum við komnir á
89.53 sbr. eftir útreikningi og
bjuggum okkur nú undir að taka
seinasta áfangann í einum spretti.
Klukkan 10 árdegis hafði komið
upp ljettur andvari af suðaustri.
en það var nóg til þess að himin-
inn skvjaðist svo að við náðum
ekki neinni hádegishæð. En ský-
lagið var ekki þykt og annað slag-
ið mátti grilla sólina í gegn. Færð-
in var dálítið breytileg þennan
dag, annað slagið var gott skíða-
færi, en þess á milli alveg afleitt.
En alt helt áfram þenna dag, eins
og aðra daga á þennan venjulega
vjelræna hátt. Það var ekki spjall-
að mikið en augun voru þess meira
notuð. Hálsinn á Hanssen var orð-
inn helmingi lengri heldur en dag-
inn áður, því að hann togaði hann
og teygði eins og hann mögulega
gat til þess að geta grilt nokkrum
inillímetrum lengra. Jeg hafði nú
beðið hann áður en við fórum af
stað að skygnast almennilega um
og hann gerði það líka ósvikið,
en hvernig sem hann starði og
einblíndi kom hann þó aldrei auga
á annað heldur en hina óend-
anlegu eyðimörk framundan.
Rakkarnir voru hættir að gjamma
og leit helst út fyrir að þeir væru
hættir að skifta sjer nokkuð af
nánustu hjeruðunum kringum
jarðarmöndulinn.
Klukkan þrjú eftir hádegi
glumdi alt í einu ,,stansið“, frá
öllum ökumönnunum, þeir höfðu
athugað hraðamæla sína og nú
vorum við allir komnir í þessa út-
reiknuðu fjarlægð — á heimskaut-
ið, eftir okkar „Bestik“. Takmark-
inu var náð, ferðin á enda. Jeg
get ekki sagt — þó jeg viti að
það hefði haft miklu meiri áhrif
— að jeg hafi staðið hjer við
lokatakmark æfi minnar. Það væri
opinber og augsýnileg ósannindi.
Jeg vil heldur vera einlægur og
lýsa því yfir hreinlega, að jeg
held aldrei að nokkur maður hafi
staðið á stað sem var jafn ger-
samlega gagnstæður takmarki óska
hans, eins og jeg við þetta tæki-
færi. Hjeruðin í kringum Norður-
heimskautið, við skulum láta þau
eiga sig, en Norðurheimskautið
sjálft hafði frá blautu barnsbeini
kallað mig, og svo er jeg alt í einu
kominn á Suðurheimskautið! Er
hægt að hugsa sjer nokkuð öf-
ugra?
Okkur taldist nú að við værum
á heimskautinu, auðvitað vissum
við allir að við vorum ekki alveg
á heimskautspunktinum. Það var
óhugsandi að svo gæti verið með
þeim verkfærum sem við höfðum
til athugunar og þeim tíina sem
við höfðum til notkunar. En við
vorum svo nærri heimskautinu að
hinir fáu kílómetrar sem að lík-
lega voru milli okkar og þess,
gátu ekki haft neina verulega
þýðingu.
Ætlun okkar var að gera hring
með 18km. radius í kringum
þennan stað og láta þar við sitja.
Eftir að við höfðum gert það,
komum við saman og óskuðum
hverir öðrum til hamingju. Við
höfðum fullkomna ástæðu til þess
að bera virðingu fyrir afrekum
hvers einstaks manns úr hópnum.
Og jeg held að það hafi verið
einmitt þetta sem við ljetum í ljós
og fundum þegar við tókumst í
hendur. Eftir þetta fyrsta verk
snerum við okkur að því næsta,
hátíðlegasta verkinu á allri ferð-
inni, og það var að koma flagginu
okkar fyrir. Það var föðurlands-
ást og metnaður sem skein út úr
augum allra þeirra fimm manna
sem horfðu á flaggið um leið og
það breiddi sig út í andvaranum
yfir Suðurheimskautinu.
Sjálfan verknaðinn — að reisa
flaggið — þennan sögulega við-
burð hafði jeg ákveðið að við yrð-
um allir viðstaddir, það átti ekki
að falla neinum einstökum í skaut
að gera það. Allir þeir, sem hætt
höfðu lífi sínu í þessari baráttu
og staðið saman hvað sem á dundi,
höfðu til þess jafnan rjett. Á
þennan hátt einan gat jeg sýnt
fjelögum mínum þakklæti mitt á
þessum einmana og eyðilega stað.
Jeg fann að þeir skildu hvað jeg
átti við og tóku því í þeim anda,
sem til var ætlast. Fimm veður-
bitnar og frostbólgnar hendur
gripu stöngina, lyftu hinum blakt-