Lesbók Morgunblaðsins - 15.05.1937, Blaðsíða 6
150
LESBÓK MORGUNBI.AÐSINS
Kynni mín af
Kristjáni konungi X og
Hlexandrinu drotningu.
RfTSTJÓRN þessa blaðs hefir
mælst til þess, að jeg ritaði
nokkuð um konung vorn á þessu
aldarfjórðungsafmæli ríkisstjórn-
ar hans. Gjarnan vildi jeg jafn-
an geta brugðist vel við tilmælum
góðra manna, en lítið ætla jeg
mjer hafa orðið skrafdrjúgt um
þá, sem ríkast hafa búið í huga
mjer, og er konungur vor meðal
þeirra.
Mæli jeg það vegna þeirrar á-
nægju einnar, sem jeg hefi jafn-
an notið af okkar kynnum frá
því er þau hófust fyrst, en það
var, er konungur vor og drotning
og synir þéirra sóttu oss heim
sumarið 1921.
Verður mjer minnisstætt, að
ráðherra vor fól mjer þá að á-
varpa þau í heyranda hljóði á
hinum fornhelga alþingisstað
vorum, og flytja þar fyrir þeim
lítið erindi um þann merka sögu-
stað, hjarta landsins, sem þjóð-
skáldin góðu nefndu svo.
Mjer verður ljúft að minnast
þess, með hve mikilli athygli hin-
ir hátignu gestir hlýddu ávarpi
mínu og erindi, og síðan einföld-
um skýringum á Lögbergi og ann-
ars staðar á Þingvelli. Hins minn-
ist jeg ekki síður, hve ant kon-
ungur ljet sjer síðan um að kynn-
ast nokkuð á þeirri ferð sinni, er
þá var farin, högum alþýðumanna
heima fyrir til sveita nú á tím-
um, einkum húsakynnum þeirra
og daglegum lifnaðarháttum. —
Ljet hann í ljósi þá ósk, að jeg
sýndi sjer einhvern óbrotinn
bóndabæ, með þeirri gerð, er
helst hefði tíðkast hjer á landi
á síðari timum. Gladdi mig, að
geta orðið við tilmælum konungs,
og riðum við heim að bæ nokkr-
um í Biskupstungum, er var
skamt úr leið, þegar haldið var
aftur til Geysis frá Gullfossi.
Konungur skoðaði bæjarhúsin
með einlægri athygli og dáðist að
göfgi þjóðar vorrar, svo mikil
sem hún væri þrátt fyrir þann
þrönga kost, er vjer höfum átt
við að búa í veraldlegum efnum.
En sannast hafði á oss hið heil-
aga spakmæli: Maðurinn lifir
ekki af brauði einu. —
EKKI verða mjer síður minn-
isstæðar endurminningarnar
um þau áhrif, sem náttúrufegurð
lands vors hafði á hugi konungs
og drotningar. — Varð jeg þess
brátt var, og oftlega síðan, að
þau hafa mikið yndi af lands-
fegurð hjer, og eigi síður þeim
merku náttúrufyrirbrigðum, er
menn verða hjer varir. Ferðalag-
ið varð þá að vera hjer að miklu
leyti með öðrum hætti en þau
konungur og drotning höfðu áð-
ur vanist, en þau ljetu það ekki
á sig fá, og minnist jeg orða
drotningar, er stigið var af hest-
um við Sogsbrú og einhver ljet
þess getið, að nú myndi skift þar
um fararskjóta og ekið í bifreið-
um þaðan til Reykjavíkur; já,
því er nú miður, mælti drotning,
og mátti heyra, að hún mælti af
ánægju yfir því, hve vel henni
hefði geðjast ferðin, þrátt fyrir
ýmsa annmarka og erfiðleika, er
þó höfðu mátt virðast vera á
ýmsu.
Konungur og fylgdarlið hans
alt hafði þá að síðustu farið upp
að Sogsfossum, heldur ógreiðán
veg að sumu leyti, og auk þess
orðið fyrir nokkrum óþægindum
af hinni þjóðkunnu landplágu á
þeim slóðum. En þess háttar smá-
munir höfðu vitanlega lítil áhrif
á konung; hann hafði allan hug-
ann við fossana, og þó ekki ó-
deildan, því að hvorttveggja heill-
aði hann í senn, fegurð þeirra,
þar sem þeir ljómuðu við sólu í
litskrúði sínu, og kyngikraftur
sá, er í þeim býr og þeir máttu
miðla öllum landsins lýð svo langt
og vítt, er mönnum kynni að
þóknast. Hugmyndin var vöknuð
um þá notkun þeirra; mætti hún
verða að veruleika. — Óskin rætt-
ist: Er konungur vor kom hjer
síðasta sumar, lagði hann horn-
stein að aflstöðinni við Ljósafoss.
Við ókum upp á Kambabrún.
Útsýnið blasti við, víðsýnið aust-
ur-yfir, alt til Eyjafjallajökuls og
langt út til hafs. Það var ógleym-
anleg ánægjustund, að ræða við
konung og drotningu um landið
svo „fagurt og frítt", „þar sem
um grænar grundir líða skínandi
ár að ægi blám“.
JEG minnist einnig hinnar við-
kvæmu aðdáunar drotningar,
er við gengum saman aftur að
vagninum og hún virti fyrir sjer
heiðagróðurinn; lambablómin, er
brostu svo blítt og hýrt við henni,
stóðu saman svo kafrjóð og hress
í þéttum hálfhnöttum, eins og
þau vildu keppast um að sýna
Eftir Matthías Dórðarson,
þjóðminjavörð,