Lesbók Morgunblaðsins - 13.06.1937, Blaðsíða 2

178
LESBÓK mobgunblaðsins
prentaranna, bókbindaranna, ann-
aðist nni auglýsin«rar í ísafold —
og ritstjórnina. Þegar jeg kom
að Ísafold Birni til aðstoðar árið
1895, þá heyrði jeg strax á hon-
um, að honurn þótti það ljett verk
og lítið að fjdla Isafold. En svo
stækkaði blaðið og fór að koma
oftar xit. Og þá var verkið meira.
— Aðsendu greinarnar tóku
mikið rúm, var ekki svo?
— Jú, en það var oft talsverð
vinna að eiga við þær. Því Björn
lieimtaði að alt það aðsenda væri
lesið nákvæmlega yfir, til þess að
sjá um, að málið væri nægilega
gott. Stundum þurfti jeg að um-
bæta málið allmikið, til þess að
það væri tækt í blaðið. En einum
tvisvar sinnum gafst jeg alveg upp
við það. Þá sagði jeg við Björn
eins og var, að jeg blátt áfram
skildi ekki hvað höfundurinn
meinti. Og ef jeg færi að skrifa
upp greinina fyrir hans hönd, þá
myndi hann firtast við.
Björn varð þungbúinn á svip við
þessi tíðindi, því, það var góður
ísafoldarmaður sem átti í hlut.
En hann fann leið út úr þeim
vanda, að styggja ekki höfundinn.
Hann skrifaði höfundinum einkar
skemtilegt brjef, þar sem hann m.
a. sagði, að við athugun á grein-
inni hefði hann komist að þeirri
niðurstöðu, að hún væri svo
„heimspekilega" skrifuð, að al-
menningur mvndi ekki hafa af'
henni full not! En hluturinn var,L»
að livorugur okkar Björns gat
fundið hvað höfundur meinti.
Með þeim Birni og honum varð
enn traustari vinátta eftir en áður.
*
Einu sinni, heldur E. H. K.
áfram, átti jeg tal um það
við Björn, að þetta væri mikil
auka-fyrirhöfn, að vanda svo vel
til málsins í blaðinu.
„Nei“, sagði Björn. „Það á ekki
að vera eðlilegra að skrifa vit-
leysur, en að skrifa rjett“.
Birni var afskaplega lagið að
skrifa fagurt og kjarnyrt mál.
Hann sameinaði á hinn fullkomn-
asta hátt fornmálið og alþýðumál
nútímans, svo annar hefir ekki
gert það betur.
— Lagði Björn nokkurn tíma
stund á málfræði á unga aldri?
Clafur sonur Björns tók við ritstjórn ísafoldar og eign-
arumráðum og stjórn ísafoldarprentsmiðju árið 1909, og hafði
hvorttveggja á hendi þar til hann ljest, árið 1919.
— Það er mjer ekki kunnugt
um. En hann var ákaflega góður
námsmaður í skóla, eins og með-
mælabrjef eitt ber bestan vott um,
sem Jens rektor Sigurðsson skrif-
aði með Birni, er hann sigldi til
háskólans. Þá var sú regla gild-
andi, að til þess að stúdentar hjeð-
an ^ngju Garðstyrk þurftu þeir
að koma samæris til Hafnar. Björn
gat ekki siglt það ár af einhverj-
um ástæðum, sem mjer eru ekki
kunnar. En til þess að hann fengi
styrkinn alt fyrir það, skrifaði
Jens brjefið.
íslenskukennari hans var Hall-
dór Kr. Friðriksson. En ritmál
Björns ber engan svip af þeim
kennara. Stíll hans var sjerkenni-
Iegur. Hann var yfirleitt svo stál-
sleginn í öllu, sem hann tók sjer
fyrir hendur.
— En hvernig stóð á því, hve
lítið bar á honum sem blaðamanni
og stíleinkennum hans fyrstu árin
sem hann gaf út ísafold?
— Jeg get' ekki gert fyllilega
grein fyrir því. Um tíma var hann
í Höfn og ætlaði þá að taka próf.
Jeg var hmjjun samtíða j)ar. Þá
var hann eiginlega hljedrægur
nokkuð. Hann las blöð allra manna
mest, sat sífelt á veitingahúsum
yfir einum kaffibolla og las og
las. Enginn íslendingur fylgdist
nándarnærri eins vel með í heim-
inum eins og hann. Og þegar hann
á þeim árum ljet til sín taka, þá
munaði altaf um hann.
*
— Hann var fylgismaður Magn-
úsar Stephensen landshöfðingja
fyrst framan af. Var landshöfð-
ingi ekki helst til íhaldssamur
fyrir Björn?
— Önei, það var margt sameig-
inlegt með þeim. Björn var gæt-
inn maður og í raun og veru
„konservativ“ eins - og Magnús
Stephensen. Björn sagði mjer líka,
að hann gæti aldrei gleymt því, að
við skyldum hafa átt Magnús, þeg-
ar Bergur Thorberg dó. Því ef
Magnús hefði. þá ekki verið til
þess að taka við embættinu, þá
hefðum við fengið danskan mann
í það embætti. Það fanst Birni
vera óbærileg tilhugsun.