Lesbók Morgunblaðsins - 22.08.1937, Blaðsíða 2

258
LESBÓK MORGUNBLAÐSIÍÍS
augnablik og snerpuleg handtök
sigu bátarnir niður með síðuin
skipsins uns þeir flutu og slettust
til á öldunum sem skvettust og
suðuðu ólundarlega við skipið. Því
næst stukku hásetarnir í bátana
— og buggu sig til brottferðar.
Þeir iðuðu sýnilega í skinninu, i
veiðiliug.
Sleppa! Hrópaði nótabassinn
gífurlega — og er bátarnir höfðu
verið hlekkjaðir saman, á skuti og
stafni, hlið við hlið. skipaði hann
að hefja róðurinn. Þrír ræðarar á
ytra borði hvers báts höfðu beðið
nokkur andartök eftir þessari
skipun og nú dýfðu þeir árablöð-
unum og ryktu bátunum áfram í
áttina til torfunnar. Enginn mælti
orð af vörum, en hver hrevfing
bátverjanna var þrungin ofur-
kappi og metnaði þeirra manna,
sem fá vinnu sína goldna eftir
því, hve arðbær hún reynist. Það
er hlutaráðning á ,,Eldborginni“.
Einhverjum álíka ófróðum ,,sjó-
malini“ og mjer þætti það ef til
vill undarleg verkliygni að biuda
saman tvo báta, hlið við hlið, og
róa þeim síðan aðeins á ytra borð.
En áður en við erum vissir um, að
þessi samróður sje einber amlóða-
skapur, skuluin við reyna að skýra
fyrir okkur hina beinu, þjóðfje-
lags þýðingu þessara báta. — Úr
þessum klunnalegu bátum er bar-
áttan við síldina háð, baráttan,
sem jafnframt því að vera bar-
átta einstaklinganna fj'rir brauði,
er einnig barátta íslensku þjóðar-
innar fyrir efnahagslegu sjálf-
stæði.
Þetta eru hinir svonefndu nóta-
bátar. í þeim er nótin flutt —
sinn lengdarhelmingur í hvorum
bát. Síldin „veður“ á móti okkur
og bátunum er beint framan að
síldinni. — Hjer hefst viðureignin.
*
undur með bátana, hvæsti
nótabassinn, með miklum
fítonskrafti, og um leið var lík-
ast því, að eldingu hefði lostið
niður á milli bátanna, og trylt þá,
sem hjer voru innanborðs.
A einu andartaki voru bátarnir
levstir sUndur og ýtt hvorum frá
Öðrum með árum innri borðstokk-
anna, og farið að ,,gefa út“ nótina
á þar til gerðri rimlavindu, sem
fest er við innri borðstokk hvors
báts. Meðan verið er að koma
nótinni út. er neytt þess vinnu-
hraða, sem viðkomandi menn geta
mestan látið í tje. Er nú róið á
bæði borð. Fyrst í stað fjarlægjast
bátarnir, rneðan verið er að kom-
ast fyrir útjaðra torfunnar, eftir
því sem lengd nótarinnar leyfir,
en venjuleg síldarnót er um 200
faðma löng og 30 faðma djúp. En
síðan taka þeir að sveigja í áttina
hvor að öðrum og mætast loks til
að „loka“ nótinni, eins og það er
nefnt — en um leið er búið að
bregða nótinni í kringum síldar-
torfuna. sem með sjónaukans
lijálp var eygð frá stjórnpalli
,,Eldborgar“ fyrir lítilli stundu.
*
amt bregður svo kynlega við,
að engin einasta síld sjest
svamla í vatnsskorpunni innan
takmarka þessarar hringmynduðu
korklínu.
011 þessi mergð hinnar umluktu
síldar hafði álpast á þá einu skyn-
samlegu tilraun, til að losna úr
heljargreipum og að forða lífi
sínu, og stungið sjer niður í rökk-
ur og ró djúpanna — en vonandi
ekki nógu langt, hugsuðu lafmóðir
og kvásandi veiðimennirnir í bát-
unum, sem keptust nú við að
draga snyrpilínuna, en það er lín-
an sem herpir saman neðri tein
nótarinnar og lokar henni að neð-
an.
Og nti er spurningin þessi:
Verður síldin komin niður fyrir
takmörk þessara helmöskva áður
en hinir hraðhentu bátverjar eru
búnir að draga snyrpilínuna á
enda og þar með að loka nótinni.
Beri slægviska og dugnaður mann-
anna sigur úr býtum í þessari við-
ureign, þýðir það aukin verðmæti
í veröld okkar syndugra manna.
Og alt snýst um það.
Það er búið að snyrpa. — Nót-
in er lokuð. Enn veit enginn hvort
síldartorfan er í nótinni eða ekki.
En liafi hún ekki þegar sloppið, þá
sleppur hún aldrei, svo mikið er
víst, Og í trausti þess, að ekkert
handtak í undangengnum hamför-
um hafi verið unnið til ónýtis,
ganga bátverjar hvatlega til verka
og byrja að innbyrða nótina —
spönn fyrir spönn til baka yfir
kastrúllurnar. Það er seinlegt verk
samanborið við að kasta út nót-
inni. En eftirvæntingin um mik-
inn afla Ijettir dálítið þetta erfiði
— því ekki verður með fullu
sagt, hvort nokkuð hefir hafst,
eða ekki, fyr en langt er komið að
innbyrða nótina — eða svo var
það í þetta sinn.
Sitt hvorum megin við miðja
nótiua eru tveir belgir bundnir á
flotteininn, og á milli þessara
belgja er nótin riðin úr sterkara
garni og er sá hluti nótarinnar
nefndur poki. Þangað flýr síldin
ósjálfrátt, því þar er nótin síðast
dregin úr sjó.
„0, vesalings, vesalings fang-
U
*
egar tók að nálgast pokann
voru ýmsar raddir uppi uin
það, að þetta væri greinilegt
„búmmkast“. — En aðrir töldu
margt benda til þess, að þetta
væri „sómakast“, eða að minsta
kosti væri eitthvað af „henni“.
„Hún“ þýðir æfinlega síld á
síldarskipum!
En því lengur sem leið urðu
þeir fleiri og fleiri, sem studdu
mál þeirra, er töldu þetta vera
„búmmkast“, en það þýðir, að
engin einasta branda sje í nótinni.
Og loks þegar það var augljóst
mál, að ekkert kvikindi var í,
sást glytta í stóra torfu nokkru
norðar. Um leið beindist Öll at-
hygli bátverjanna að þeirri síld.
En bátar, sem þutu út frá einum
togara, er sjeð hafði að Eldborg-
armenn höfðu orðið síldar varir,
hröðuðu sje ■ nú sem mest þeir
máttu að þessari „nýju“ torfu og
köstuðu á hana. A næstu mínútum
færðu nokkur önnur skip sig fram
úr landlegunni og sendu út báta
sína. Hjer var síld og þar var síld
— og allir sáu nóga síld, þegar
hingað var komið. Hitt var annað
mál, hvort mögulegt væri að ná
henni í jiessari helv.. .. hrælu og
straumi.
*
ftir dálitla stund lágu nóta-
bátar „Eldborgar", einmana
og yfirgefnir, bundnir við skips-
hlið. Hásetarnir hópuðust kringum
matsveinana í eldhúsið til að fá
sjer kaffi, —- En einhvern veg-