Lesbók Morgunblaðsins - 19.09.1937, Page 5

LESBÓK MORGUNBLAÐSINS
293
Búðir um 1880. Teikning-una gerði Magnús heit. Ólafsson ljósm., er þá var verslunarmaður á Búðum.
Bátsandabylur. Þjóðtrúin spaim
langa sögu um orsakirnar að þessu
geigvænlega veðri, og er' þaðan
kynjað nafnið Músabylur, en svo
hefir veður þetta einnig verið
nefnt.
Bátsandabylurinn markaði spor
í sögu verslunarinniar á Búðum,
því að sjórinn flæddi langt upp á
engjar, en hafrótið braut niður
liúsin og raskaði svó jarðveginum,
að ekki þótti gerlegt að reisa þau
þar á ný. Þegar þessi atburður
skeði, var Jón nokkur Guðmunds-
son verslunarstjóri á Búðum og
hjelt hann því starfi næstu tvö
árin, en árið 1805 byrjaði hann að
búa á Óskoti, en það hafði þá
verið í eyði í 20 ár.
Aldamótaárið 1800 var verslun-
in flutt vestur fyrir ósinn og versl-
unarhúsin reist í sjálfu „plássinu",
og þar hafa þau staðið Síðan. Sá
er fyrstur verslaði þar, var dansk-
ur maður, að nafni Emilíus Christ-
ian Juhl og rjeðst Guðmundur
Guðmundsen sem ,,Assistent“ til
hans. Guðmundsen var um langan
aldur verslunarstjóri og kaupmað-
ur á Búðum. Synir hans versluðu
þar einnig lengi. einkum Sveinn,
en liann hætti þar kaupmensk.u
1875. Sveinn var hinn nýtasti mað-
ur og fór mikið orð af stórhug
hans og framkvæmdasemi. Rak
hann mjög umfangsmikla verslun
mn nokkurt skeið og í kjölfar þess
risu þar upp miklar og reisulegar
byggingar á þeirra tíma mæli-
kvarða, þótt nvi s.jái enginn deili
þeirra.
Árið 1805 reisti Hans Hjaltalín
verslunarhús á Búðum og verslaði
þar í nokkur ár, en sjálfur var
liann kaupmaður á Stapa og var
þetta því einskonar útibú.
Um 1830 tók Hans A. Clausen
að versla á Búðum og reisti hann
hið svokallaða Sandholtshús 1836.
í húsi þessu bjó fyrst Árni Ó.
Sandholt verslunarstjóri, mágur
Clausens. Sandholtshús er enn við
líði á Búðum, sem neðri hæðin á
aðalíbvvðarhúsinu þar, og heldur
það enn í dag sínu garnla heiti.
Þegar Sveinn Guðmundsson
flutti frá Búðum, seldi hann Hans
A. Clausen verslunina, og var hún
rekin til ársins 1889.
Eftir það versluðu ýmsir á Búð-
um, en seinast og lengst Finnbogi
G. Lárusson, nú kaupmaður í Ól-
afsvík.
Eftir að verslunarhúsin voru
flutt vestur fyrir ósinn var þar
oft ærin verslun, sem marka má
af því, að stundum ráku tveir
kaupmenn þar verslun í senn.
Gamlir Staðsveitingar muna
gjörla ennþá eftir fjölmennu lest-
unurn, sem hjeldu út Ölduhrygg
eða vestur sandana allar götur
lieim til Bviða. Þær fluttu afurðir
bændanna úr suðursveitunum. en
tóku aftur matföng og aðrar nauð-
synjar-----------.
Um langt skeið stóðu Búðir í
nánu og beinu sambandi við af-
kopvu fjölnvennra sveita og fólkið
fekk ekki betur tvvlkað þetta sam-
band, en með þessari einföldu setn-
ingu: „Heim til Bviða“. Nú halda
engir heim til Bviða í sörnu erindum
og bændur og búalið hefir gert í
síðastliðnar 4 aldir. I hraunrönd-
inni vestan við ósinn stendur
bóndabýlið Bviðir og gamla mál-
venjan er nú aldauð, nema hvað
Breiðvíkingar bregða hemii fyrir
sig, endrum og sinnunv.
BÚÐIR.
íðustu ár hafa Islendingar al-
ið mjög ríkar vonir í þá átt,
að takast mætti að beina hingað
til lands fjölmennum straum er-
lendra ferðamanna. Vonirnar geta
stundum verið langlífar og fer vel
á því í þessunv efnunv, því að hjer
er nýtt landiiám að vinna og er
ekki ósennilegt, að ýmsar illfærur
og staksteinar verði þar í vegi, og
að það kosti þjóðarátak að bæta
þar vvnv.
Ymsir menn hafa bent á það,
að það væri varhugavert og ó-
hyggilegt að lvæna hingað til lands
fjölda ferðamanna til langdvala,
án þess að hirða um að reist verði
gistihvvs á þeinv stöðum, er telja
nvega líklegasta til þess að sanv-
eina sjerkennilegustu þættina í
íslenskri náttúru. Fæstunv dylst
það, að mikið er í hvvfi, ef þessu
máli verða ekki í öndverðu gerð
þau skil, að framkvæmdir komandi
ári, í þessunv efnunv, geti stuðst
þar við á verulegan hátt. Það er
eflavvst fjölmargt, sem þörf er á
að framkvæma viðvíkjandi þess-
unv hlutvvm, svo að erlendum ferða-
inönnunv geti þótt fýsilegt að
dvelja hjer, en eitt af því nauð-
synlegasta er, að þeinv s,j,eu búnir
slíkir staðir, er hafi eitthvað til
síns ágætis annað en nafnið eitt.
Nokkrir menn, sem vel þekkja
tii um það, hvað erlendir ferða-
menn kjósa helst að bvva við hjer
á landi, hafa látið í ljósi við mig,
að Búðir á Snæfellsnesi stæðu bet-
ur að vígi í þessum efnum en