Lesbók Morgunblaðsins - 19.09.1937, Page 7

Lesbgk morgunblaðsins
29 5
I skugga
miljonannnar. iii
FRAMH. AF BLS. 292.
Eftir nokkrar sekúndur — eða
kannske voru það mínútur —
komst jeg einnig upp úr stigan-
um, upp á brúnina, og sá þá leið-
sögumann minn standa upp í mitti
í þakinu, sem dúaði undir fæti og
brakaði ógeðslega um leið og'stig-
ið var fram á það. En sem betur
fór hafði bann ekki dottið niður
um þakið, heldur stóð hann þarna
í kringlóttu gati — einskonar
risglugga á þessu mikla og myrka
stálhúsi.
— Hjer förum við niður, sagði
vinur minu, og brosti í senn drýg-
indalega og dálítið ögraudi. Síðan
ieið hann niður um gatið, eins og
afturganga, og hvarf glottandi.
Jeg gægðist á eftir honum og sá
hann fikra sig niður í móbrúnt
myrkrið eftir samskonar járnstiga
og þeim, er við höfðum gengið
eftir hingað upp. Svo stakk jeg
báðum fótum niður í myrkrið, ríg-
helt mjer í rimarnar og stigabönd-
in og forðaðist að líta til hliðar
— eða á annan hátt að liafa aug-
uu af stiganum — því vel gæti
það orðið minn bani! En er minst
vonum varði rak jeg annan fótinn
niður í eitthvað mjúkt og fljót-
andi —- eitthvað blautt, og þó
ekki kalt. Það var eins og jeg
stigi niður í rjómafötu.
Þá gall við rödd vinar míns
utan úr inyrkrinu:
— Þú ætlar þó ekki að fara
alla leið í einum áfanga?
I einum áfanga til helv...., átti
hann greinilega við — og þegar
jeg fór að svipast eftir honum, í
stigagatsskímunni, sat liann mak-
indalegur í sterklega gerðum báti,
sem flaut við fæturna á mjer. Bát-
ur þessi var á sínum tíma smíð-
aður inni í geyminum og er not-
aður, þegar unnið er við að mála
eða kalkbera innan geymisveggina
jafnóðum og lýsið flæðir upp á þá.
Þykir sú vinna all óþægileg. Um-
hverfis bátinn fell þverrandi
dagsbirtuglæta á mógráan, mollu-
legan stöðupoll.
Hjer vorum við í „sævarmáli“
lýsishafsins — og sáum ekkert!
Vinur minn bauð mjer að setj-
ast hjá sjer í bátinn, og síð-
an ljet hann frá landi með því að
ýta ár í geymisvegginn svo buldi
við og rumdi í þessari daunillu
og drungalegu veröld peninganna.
Án þess að grípa þyrfti í árar
rann báturinn íyrirhafnarlaust úr
ljósskímu stigagatsins út í mórautt
myrkrið og svækjublandið loftið.
En er skriðurinn var af honum
sáum við hvergi „til lands“ nema
við stigagatið góða — en skvamp
mikið og drunur heyrðum við
skamt uudan bátnum eins og þar
væri selur að busla. Er jeg spurði
hverju þetta sætti fræddi leiðsögu-
maður minn mig á því, að þetta
væri hið róinantíska vætl og klið-
ur lýsisuppsprettunnar — því inn-
an úr skilvindusal verksmiðjunnar
væri lýsinu dælt með rafmagni
hingað út í geyminn eftir pípu
og þetta skvamp væri í pípuop-
inu, sem lýsið gusaðist út um, í
smá-skvettum, og bætti stöðugt
„dropum“ í þetta dimma, daun-
illa haf. Þetta er stærsti lýsis-
geymirinn af þremur geymum Síld
arverksmiðja ríkisins á Siglufirði.
Hann tekur 2000 smálestir, og ef
vel gengur — eða sæmilega — þá
fljótum við hjer á polli, sem kost-
er eina miljón króna — eða vel
það. Það er dýr sjór til róðra og
háskalegur, sagði förunautur minn
glettnislega.
—- Hvernig háskalegur? spurði
jeg.
— Hann er djúpur, ef við dett-
um í hann, og vondur viðureign-
ar, þó ekki sje hann brimasamur,
svaraði fullhuginn stríðnislega,
eins og hann langaði hálft um
hálft til að kanna djúpið. Jeg
veit ekki nákvæmlega um dýpið á
þessu „úthafi“, en það mun vera
nálægt 15 metrum. En dýptin er
samt ekki hið geigvænlegasta —
heldur hitt, að hjer eru engar
líkur til að manni skoli á land, ef
maður hrekkur fyrir borð, og hjer
kvað sundkunnátta hinna djörf-
ustu sundgarpa koma að engu: liði.
Lýsi er noltkuð ljettara en vatn
og það er álitið ómögulegt að
halda sjer á floti í því. Annars
veit jeg ekki til, að það hafi
nokkurn tíma verið reynt að
synda í þessum „sjó“ — og því
langar mig oft til að fleygja mjer
litbyrðis bara til að vita hvort
það sje virkilega ekki hægt að
synda í lýsi. En ef jeg sykki
mundu „hinir“ læra af minni dýr-
keyptu reynslu — en jeg mundi
verða jafnnær!
Við þögðum um hríð — og svo
sannarlega, sannarlega segi
jeg yður, að okkur sárlangaði til
að vita hvort við ........ En því
betur sem augu okkar vöndust
myrkrinu og því skýrar sem við
sáum glóra fyrir útjöðrum og yf-
irborði þessa seigfljótandi, sora-
lega hyldýpis, því minni tilhneig-
ingu höfðum við til að eiga nokk-
uð undir þanþoli þessarar mó-
rauðu miljónar, sem við nú flut-
um á við strendur dagsbirtunnar
og lífsins!
Höfgir, leirbrúnir vatnsdropar,
úr köldu, döggvuðu stálþakinu,
drupu í höfuð okkar með hroll-
kendum óþægindum alt fram í
fingurgómana. Sagan endurtekur
sig. Þeir, sem fljóta á miljónum
fá allir eitthvað í höfuðið — eitt-
hvað þungt og kalt í höfuðið!
Omurleikanum í skugga þessarar
miljónar mun jeg aldrei gleyma.
Hjer inni hlutu miljónir síldar-
sálna að vera á sveimi. Við trúð-
um því um stund, að viðurstygð
dauðans svifi á blaktandi leður-
blökuvængjum hjer í þessu rotna
svækjublandna lofti, og kvæsti
ógn og djöfulæði út yfir lýsis-
djúpið. Við hugsuðum okkur að
síldin hefði sál —■ eins og rakar-
inn — og sálir framliðinna sílda
hrópuðu miskunnarlausa hefnd yf-
ir þá menn, sem lífljetu miljónir
sílda til að framleiða eina miljón
króna! ,
annig hugsuðum við okkur,
að hjer mundi vera um-
horfs — og þannig fanst okkur
það vera — „ef þú sæir það
sem jeg sje“! Og eftir ýmsar get-
gátur um tilgang og takmörk lífs-
ins, og hefnikraft forlaganna,
ýttum við út árum og rerum í átt-
ina til dagsbirtunnar, bundum þar
bátinn og gengum upp í víðsýnið
og niður á jörðina þar sem menn
fá 202 krónur í vikulaun.
S. B.