Lesbók Morgunblaðsins - 17.10.1937, Qupperneq 6

326
LESBÓK MORGUNBLAÐSINS
Schumann. Þetta var öllum hlut-
aðeigeudum uudrunarefni, þar eð
enginn vissi við hvaða tónverk var
átt. Var nú farið að rannsaka
málið og kom þá í ljós, að í bók
Moser um æfi Joachims var minst
á fiðluconsert eftir Schumann,
enda þótt svo merkur fræðimaður
sem prófessor Sir Donald Tovev
vissi ekkert hvort slíkur hljóm-
leikur væri til, hvað þá nokkuð
livar handrit hans væri niður
komið. En orðsendingarnir lijeldu
áfram, og einu sinni sagði send-
audi, sem kvaðst vera Joseph
Joachim, að handritið væri í há-
skólasafninu, en kvaðst ekki muna
það greinilega. Eftirgrenslanir
eftir þessari vísbendingu reyndust
árangurslausar. Og þá var spurt
hvort það hefði raunverulega ver-
ið Schumann sjálfur sem hefði
hafið máls á þessu. Svarið kom
svohljóðandi: ,.Það var jeg sjálf-
ur“.
ágúst 1933 kom aftur orðsend-
ing þar sem farið var fram á,
að höfundi bókarinnar „Horizons
of Immortality“ væri skrifað og
hann beðinn að fara til Berlínar
og leita að þessu verki Schumanns.
I raun og veru var ekki farið
eftir þessum tilmælum. En barón
Palmstierna var á leið frá Sví-
þjóð um Berlín um þetta leyti og
hann tók það upp hjá sjálfum
sjer að fara til Hljómlistarháskól-
ans þar. Þar var honum sýnd
skjalamappa með áletruninni „Ro-
bert Schumann". En í henni voru
aðeins verk eftir Spohr og Tartini.
Þegar sendiherrann var í þann
veginn að fara þaðan vonsvikinn,
vjek sjer að honum aðkomumað-
ur. sem bar þar að af hendingu,
en hafði heyrt um erindi hans, og
stakk uppá því við hann að hann
reyndi að leita í hinu prússneska
ríkisbókasafni. Þar loks hafðist
uppá tónverkinu.
Þar var sendiherranum sýnt
handritið. þar sem það var vel
geymt. Ber það svohljóðandi á-
letrun: „Violin Concerto, Partitur
und Clavier Auszug mit Ausnahme
der Titelblátter nicht autograph.
D-moll. Oeffentlichkeit nicht vor-
zulagen. Aus Joachims Nachlass".
(Fiðluhljómleikur, hljómsveitar.
og píanóbúningur, titilblaðslaust,
ekki með eigin hendi, D-moll, sem
ekki tná leika opinberlega. Ur eft-
irlátnum pappírum Joachims).
Ennfremur stóð á liaudritinu að
tónverkið væri ekki fullsamið
(„unfertig"). Safnvörðurinn sagði
ennfremur að dóttir Joachims
hefði lagt bann við að það yrði
spilað opinberlegit.
Nokkru síðar kom boðsending
að handan þar setn ánægju A’ar
lýst yfir þessum fyrsta árangri.
En í einni slíkri orðsendingu var
það fullyrt, að höfundur hefði
alveg lokið við tónverkið, og var
það í beinni mótsögn við það, sem
haldið var fram í Berlín.
Ein orðsendingin hljóðaði nú
þannig: „Kæra vinkona. Schu-
íitann biðttr um, að þjer takið al-
varlega á þessu máli. Þjer verðið
að fá hljómleikinn“.
Næsta skrefið var, að skýra hr.
.Strecker í firmanu Schottssynir í
Mainz frá handritsfundi þessum.
Og eftir mikið þjark, sem varð
umsækjendum til mikillar ar-
mæðu, fekst það loks fratn, að
handritið vrði afritað, og afritið
sent til London, með því skilyrði,
að hljómleikurinn vrði ekki leik-
inn opinberlega. (En þessu banni
ltefir nú verið afljett).
Nú komu þau boð frá frú
Reginald Mac Kenna, sem hafði
áhuga fvrir þessu máli, að hljóm-
leikurinn væri ekki fullkominn og
handritið hefði verið selt. En and-
inn sat við sinn keip og sagði:
Tónverkið er fullsamið. Við heyrð-
um Joachim leika það alt til enda.
En það getur verið, að bókasafnið
hafi ekki fengið hið rjetta eintak.
að undarlega skeði, að þessi
getgáta reyndist vera rjett
eins og nú er komið á daginn, því
fjögur handrit etu til af tónverki
þessu, 1. afrit, með annari rithönd
en Schumanns, en með fyrirsögn
og leiðrjettingum með hans hendi.
2. afrit af píanóútdrætti, ekki með
Sichumanns rithönd. 3. Schumanns
eigið handrit alt með píanóútsetn-
ingu fyrir neðan hljómsveitarút-
setningu. 4. Fiðluþáttur.
Þetta er þá í stuttu máli sagan
um það hvernig hinn týndi hljóm-
leikur Schumanns fanst. Hvað
sem um þessar staðreyndir verður
sagt, sem baron Palmstierna segir
frá í bók sinni, þá getur enginn
óhlutdrægur lesandi neitað því, að
atburðir þeir, er leiddu til fund-
arins eru eftirtektarverðir, bæði
fyrir hljómlistarvini, en jafnframt
fyrir alla þá, sem eru á því, að
vitneskju sje stundum að leita ut-
an við venjulegt þekkingarsvið
manna.
H. G. WELLS. (Frh.).
er.gri þeirra sjeð einmitt þessarar
be-tu bókar hans getið, og kemur
þar, ef til vill fram, liversu gjarnt
mönnum er, að kunna einmitt
ekki að meta það sem allra best
er. Segir sagan frá því, er hala-
stjarna rekst á jörð vora, og
steypist þá yfir hana svo undur-
samleg lofttegund, að allir sofna
fyrst; en er þeir vakna af þeim
svefni, eru þeir orðnir að nýjum
og betri mönnum, svo að nú tekst
þeim með allsherjar samtökum og
án þess að nokkrar óeirðir verði,
nokkur sje meiddur eða drepinn
eða nokkrum steypt af stóli, að
skapa þetta sem vjer þráum svo
mjög, viðunandi, framfarahæft
mannfjelag. Verða þar á skömm-
um tíma, þegar rjett er að öllu
farið, hinar stórkostlegustu um-
bætur. Er þessu öllu saman lýst af
hinni ágætustu snild, en Wells er
mjög glöggskygn á það, hversu
gott gæti verið að lifa og hversu
mikils er farið á mis þegar lífið
mistekst. Ef jeg man rjett, þá er
til stutt saga eftir Conan Doyle,
þar sem segir frá snöggum og
undursamlegum framförum mann-
kynsins, sem verða á mjög líkan
hátt og lýst er í Halastjörnusögu
Wells. Virðist mjer þetta mjög
eftirtektarvert, því að ólíklegt
verður að telja, þar sem um slíka
snillinga er að ræða, að annar-
hvor þeirra hafi hinn stælt. Miklu
fremur verður að líta á sögur
þessar sem tákn tímanna, telja
að þær sjeu til orðnar rfyrir hug-
boð ágætra skálda um þann skjóta
og mikla bata á högum mann-
kynsins, sem í vændum er — eða
gæti verið. Því að nú syrtir svo
að og heimskan má sín nú svo
mikils, að það er orðið býsna erfitt.
að halda í þá von, að nokkurn
tíma muni í sannleika vora fyrir
lífið á jörðu þessari. Framh.