Lesbók Morgunblaðsins - 31.10.1937, Blaðsíða 6
342
LESBÓK MORGUNBLAÐSINS
Framtíðarskáldið
H. G. Wells
og framtíðin.
v.
1‘að er óhætt að sejrja. að enjr-
ir menn hafa lijer á jörðu verið
eins liataðir eða sætt verri með-
ferð eu vmsir þeir sem mestan
liufr höfðu á því að leita sam\
leikaus o}r einmitt þau sannindi
höfðu fundið sem sjerstaklejra
liorfðu til að koma mannkyninu
á rjetta leið o>r bæta lia” þess. I
.þes-u efni hefir þó á síðari öldum
mjö<r mikið la«rast, einsojr kunn-
Ufrt er. En þó er það sannast að
se*rja, að ennþá lifir í þeim kol-
um, ojr hefi je*r fengið að finna
það talsvert erfiðlega og mjög til
tafar. Mætti um þetta rita langt
mál og fróðlegt, þó að því sje
hjer slept.
En taka vil jeg það fram, að
jeg tel það sjálfsagða skyldu
hvers manns, sem með nokkrum
sanni á að geta kallast vísinda-
maður. að segja frá því sem hann
hvggur sig hafa fundið til þekk-
ingarauka. og láta sjer ekki í
augum vaxa, þó að ólíklegt kunni
að þykja, eða einhver verði jafn-
vsl til þess að hata hann fvrir.
Og jeg hefi þessvegna hiklaust
sagt frá því sem jeg hefi talið
mig finna. hvort sem það var í
jarðfræði Islands, eða öðru sem
jeg hefi verið að fást við, jafnvel
þó að það bryti mjög í bág við
þær skoðanir sem áður voru til á
þeim efnum. Svo margir góðir
náttúrufræðingar höfðu meiri eða
minni stund lagt á jarðfræði Is-
lands. að það var alt annað en
áreunilegt, að þurfa að segja frá
því. að mjög verulegur hluti af
bergi landsins hefði verið alger-
lega misskilinn, og að langmestur
hlutinn af menjum hins merkilega
ísaldatímabils hefði verið alger-
legar ókunnur. En nú eru þó
merkir .jarðfræðingar. innlendir
og útlendir, farnir að taka undir
þetta af miklum drengskap og
auka þar við, og þarf jeg ekki
annað en nefna nöfnin Jóhannes
f
Eftir dr. Helga Pjeturss
Askelsson, Pálmi Hannesson, dr.
N'iels Nielsen og dr. Noe Nygaard.
Má búast við miklum og merki-
legum framförum í jarðfræði Is-
lands, þegar á næstu árum, ef vel
gengur. Um framhald anuara
rannsókna. sem jeg hóf 1902, fá-
einum árum seinna en jarðfræði-
rannsóknir míuar, liorfir ekki eins
vel. Og þó hefi jeg á fullkomlega
eins vísindalegan hátt fundið, að
samband manna í svefni við íbúa
annara stjtarna, á sjer stað, og er
eins eðlilegt (normalt) einsog t.
d. samband likama vors við fýri
súrefni) lofthvolfsins. Og hjer
með erura vjer nú að komast að
framtíðinni, því að þetta sem jeg
veik að, mun reynast hið mesta
rannsóknarefni framtíðarinnar,
sannnefnd aldaskiftauppgötvun,
og með því að fullkomna sam-
bandið við íbúa stjarnanna, mun
verða auðið að skygnast fram í
tímanii mjög miklu betur en nú,
og nota þá vitneskju, sem þannig
fæst. til að afstýra því sem til
ills horfir. Jeg liefi fundið, nátt-
úrulögmál jiað er jeg nefni stilli-
lögmál (I.aw of determinants, eða
ef til vill öllu betur Law of
epitrope) og kemur það fram m.
a. í því, að draumar manna fara
mjög eftir áhrifum annara á þá.
En stilliáhrif þe>si eru þó miklu
víðtækari. Hinn skapandi kraftur
í alheimi. leitast alstaðar við að
láta hið ófullkomnara njóta góðs
af því sem fullkomnara er, og
koma á sambandi þar á milli. Og
þannig er einnig leitast við að
koma lífinu hjer á jörðu í sam-
band við stjörnur.þar sem lífið er
lengra komið. En aldaskifti verða
á hverri mannlífsjarðstjörnu þeg-
ar mannkynið þar uppgötvar
sjálft þetta samband og fer að
gera hinar nauðsynlegu ráðstaf-
anir til þess að það komist í rjett
horf. Og er þar nú einmitt rnjög
um stilliáhrif að ræða. Heimsku-
legt hugarfar og breytui, og níð-
ingsverk, smá og stór. miða tiT
sambands við illa staði, og fer þá
jafnan ilt versnandi. Og á hinn
veginn þar sem vel er. En þó dug-
ar ekki til fulls fyr eu sú þekk-
ing vinst sem jeg veik á. því að
]>á verða aldaskifti og gagugerð
breyting á lífi þess hnattar. Ekk-
ert leiðir eins til illra sambanda
og alls þess ófarnaðar sein þau
hafa í för með sjer, einsog ef
þeim sannindum, sem til alda-
skiftanna miða, er illa tekið og
þau jafnvel troðin niður. Og hið
ískyggilega ástand, sem nú ræður
hjer á jörðu, á sína dýpstu rót að
rfekja til þess, að það er einmitt
þetta sem á sjer stað nú hjer hjá
oss. Jafuvel sumarleysi slíkt sem
vjer eigum nú við að búa hjerna á
íslandi í sólmánuði sjálfum, mundi
ekki eiga sjer stað, ef ljós sann-
leikans fengi að skína. Undir því
er framtíð jarðar vorrar komin,
framar öllu öðru, hvort alda-
skiftasannindin verða þegin og
ávöxtuð, eða troðin niður einsog
nú virðast helst horfur á. En ef
svo illa fer, þá er auðvelt að segja
hvernig framtíð mundi af því
leiða. Nefni jeg aðeins það sem oss
er næst. Astandið hjer á landi
mundi, eftir fáeina áratugi, vera
orðið verra en var í þeirri ógur-
legu óáran, sem gekk hjer yfir
fvrir aldamótin 1800, og íslenska
þjóðin mundi með öllu verða liðin
undir lok eigi síðar en á næstu
iild. Hinsvegar er býsna skemti-
legt að hugsa sjer hvernig ís-
lensk framtíð mun verða, ef sann-
leikurinn nær að sigra. Og ennþá
er ekki ástæða til að sleppa allri
von um að svo kunni að fara.
Furðulegt næsta er fvrir oss, sem
á elliár erum komnir, að sjá
hvernig þjóðin hefir á þessum síð-
ustu áratugum, þegar ástæður til
að lifa fóru batnandi. sótt aftur
í hið forna horf um vöxt og fríð-
leik og annað atgerfi. Og með
óyggjandi vissu má segja það fyr-
ir, að í þessa átt mun verða enn-
þá glæsilegra framhald ef oss
auðnast að vinna bug á helstefn-