Lesbók Morgunblaðsins - 07.11.1937, Page 2
346 LESBÓK MORGUNBLAÐSINS _____
Leifar af reiðtýgjum í Hlaðbæjarskipinu.
auðæfum, svipað og átti sjer stað
við Oseberg og Gokstad, sem
frægt er orðið.
Og nú tók þjóðminjasafnið
danska við rannsókninni undir
stjórn sinna færustu manna og
var unnið að greftinum 1935 og
1936. Hefir haugurinn verið hol-
aður innan og verið bygður skáli
yfir skipið og haigurinn síðan
verið færður í samt lagt aftur hið
ytra. Svo nú er hann útlits eins
og hann var áður. að öðru leyti
en því, að efst eftir endilöngu
eru gluggar á, svo að nú fellur
birtan yfir skipið, þar sem það
liggur óhreyft eins og það var.
Þykir þessi fornleifafundur með
þeim merkilegustu. sem Danir
eiga, þó margt eigi þeir merki-
legt á þessu sviði. Dýrt hefir
verkið orðið, eins og gefur að
skilja^ en svo inikla eítirtekt hef-
ir þessu fundur vakið, að kostn-
aðurinn liefir að mestu leyti end-
urgreiðst á þessu ári, með að-
gangseyrinum, 50 aurum fyrir
hvern fullorðinn mann.
Nú er þarna stöðugur straum-
ur manna, sem ganga í hauginn
og í kringum skipið að skoða
]>að. Það er um 66 fet á lengd,
en aðeins 9 fet þar sein það er
breiðast, og hefir auðsjáanlega
verið bæði hrað-kreitt og hættu-
legt skip. Til samanburðar má
geta þess, að bæði norsku skipin
eru jafnlöng því danska, en 6
fetum breiðari.
Að einu leyti urðu Danir fyr-
ir miklum vonbrigðum í sambandi
við þennan fornleifafund: Það
kom í ljós að haugurinn hafði
verið rofinn og alt verðmæti það-
an tekið. Þó fundust í þeim hluta
skipsins, sem grafhýsið var, um
500 „númer“ — brot og leyfar af
ýmsu, er ræningjarnir hafa haft
á brott með sjer, þar á meðal
víravirkisbrot úr gulli og silfri,
sem talið er að hafi verið til
skrauts á klæðum haugbúans. En
við könnumst líka við þetta úr
fornaldarsögunum, að vai-kir menn
stunduðu. þetta sem nokkurskon-
ar „sport“ að ganga í hauga og
„glíma við haugbúann“ og hafa
þaðan góð vopn og annað verð-
mæti. Þarna er dæmi upp á að
slíkt hefir verið gert og t. d.
fanst ekki eitt bein af höfðingj-
anum við rannsóknina á haugin-
uin og þykir það sanna, að hann
hafi verið dreginn úr liaugnum,
út í dagsbirtuna, til þess að liægt
væri að ná í alt sem verðmætt
var. Og af ýmsum líkum má draga
þá ályktun, að þarna hafi verið
um stórkostlegt verðmæti að
ræða.
Við þekkjum að heiman, að
menn voru lieygðir ásamt hesti
sínum, svo að ekki þyrfti hinn
framliðni að fara gangandi á
fund Óðins. En Hlaðbæjarhöfð-
inginn hafði 11 reiðskjóta með
sjer. Liggja beinagrindur ]>essara
hesta allra fram í skipinu, og hjá
þeim járnöxi, sem ætla má að
þeir hafi verið höggnir með. Bein
hestanna eru sögð benda á svip-
aða stærð og þá, sem íslenskir
hestar hafa nú. Einn liggur hest-
urinn nálægt grafhýsinu og er
hann með leifum af reiðtýgjum;
ætla menn að sá hafi verið uppá-
haldshestur höfðingjans. Hjá reið-
týgjunum fanst ein gullplata, lít-
il, útgrafin, og ætla menn að hún
sje aðeins ein af fjöldamörgum,
en allar hinar hafa ræningjarnir
haft á brott með sjer.
Innanum hestabeinagrindurnar
liggja 4 beinagrindur af hund-
um og þar hjá fanst lítill hlut-
ur úr bronsi, gerður af mikilli
list, alsettur samskonar línu-
skrauti og rúnasteinarnir hjá
Jellinge. Þykir þessi hlutur
sanna, að haugurinn hafi verið
orpinn kringum árið 950; en hlut-
ur þessi er eiginlega handfang
fyrir tauma, sem hundunum var
haldið með. ístöð úr járni fund-
ust þarna, skreytt með silfri,
gjarðaliringjur og spori, en of-
an á þessu lágu reiðföt. Er ekki
loku fyrir skotið, að fleira finn-
ist þarna, því þetta er enn ekki
rannsakað til hlítar. En nálægt
skijiinu fundust 45 örvaroddar á
einum stað, og er haldið að ræn-
ingjarnir liafi týnt þeim þar. Eru
þeir úr járni og biturlegir mjög.
Þá hefir og fundist hjá graf-
húsinu stykki úr trje, 70X50 sm.
að stærð, með máluðu skrauti á.
Ekki vita menn enn, úr hverju
þetta stykki er, hvort það sje úr
hásæti, eða úr skildi, menn halda
jafnvel að það sje úr þilju og að
grafhýsið hafi alt verið málað
þannig að innan. Óhemju vinnu
og þolinmæði kostaði það að
pensla moldina af þessum trje-
bút og að vernda það frá skemd,
er það var búið. Litirnir eru:
gult, rautt, grænt og blásvart,
og þykir ]>essi gripur hinn merki-
legasti.
Drekahöfuð hefir verið á skip-
inu og í stafni lá akkerið með
stuttri járnkeðju og leifum af
kaðli. Akkerið er 130 em. á lengd,
og er það hið stærsta, sem fund-
ist hefir á Norðurlöndum frá vík-
ingaöldinni, og er það úr járni.
Tilkomumest er að líta eftir
endilöngu skipinu þarna í haug-
inum og gefur það góða hugmynd
um greftrunarsiði stórhöfðingja
til forna.
Um skipið sjálft er þó það að
segja: að þó maður sjái það
þarna með eigin augum, þá er í
raun og veru ekkert eftir af því.