Lesbók Morgunblaðsins - 21.11.1937, Side 1

JfHoj’ðMinlblajðöMts
45. tölublað. Sunnudaginn 21. nóvember 1937. XII. árgangur.
í»*fol*Ur*r*nUml8j4 k.f.
FRA ISAARUNUM
1875-94. Frásögn Árna Steinssonar í
Bakkagerði, Borgarfirði eystra.
Eftirfarandi kafla hefir
Halldór Pjetursson ritað eft-
ir frásögn Árna, en Ámi er
með fróðustu mönnum þar
um slóðir og minnugur á alt,
sem á daga hans hefir drifið.
Dyngjufjallagosið.
rið 1875 var fremur gott ár
og enginn liafís. En þá konx
hið mikla og alkunna gos úr
Dyngjufjöllum.
A páskadag var hæg vestanátt
og hlýindi. Jeg gekk til spurninga
á annaixdagsmorgun að Bakka
í Borgarfirði í góðu veðri. En um
kl. 6 fer að syrta að í iofti og
dimnxa, og þessu fylgdu eldglær-
ingar og ógurlegar þrumur. Inu-
an stundar var orðið svo dimt, að
það þurfti að kveikja til að lesa
húslesturinn. Aftur á móti var al-
bjart á milli, þegar eldglæring-
arnar skullu á. Menn þutu út í
damðans ofboði að bjarga fje, en
það sakaði ekki. Aftur á móti
voru þeir ekki ásjálegir, sem úti
voru. Þeir komu aftur biksvartir,
með öll skilningarvit full af ösku.
Oskufallið varð ekki mikið utan
til í firðinum, en á innsveitinni
var hún það mikil, að lítill hey-
skapur varð um sumarið. Ekki
varð samt vart við það, að nein
efni væru í öskunni, sem sýktu
búpeninginn.
Hvalrekar.
1876 var aftur mikill ís og lá
fram á vor.
Veturinn 1879—80 var afar
harðxxr og hefir alment verið kall-
aður frostavetur, bæði vegna af-
töku frosta og stonúa. Þá var
mikill ís og lá fram í maí um
vorið. ísinn kom á milli jóla og
nýárs. Um siumarið ráku hnyð-
ingar (smáhvalir) 6—7 nxetra
stóra steypireiður hjer inn í
fjörð.
Yst í firðinum er- hólmi, senx
kallaður er Hafnarhólmi. Þegar
hvalxxrinn konx inn í fjörðinn, þá
var eins og hann væri orðinn
tryltur og gáði ekki annars en
sleppa frá óvinum sínum. Og í
þessxx æði rak hann sig á hólnx-
ann, braut; á sjer höfuðið og
steinsökk nxeð sama. Eftir sólar-
hring kom haixn upp aftur og var
róinn til Njarðvífcur, sem er vík
norðan við Borgarfjörð. Höfn í
Borgarfirði, sem hólminn er kend
ur við, er hlunnindajörð og átti
Njarðvíkurkirkja hana, sem víð-
ast átti sjer stað með svoleiðis
jarðir.
Veturinn 1881—82 er annað
versta árferði, sem jeg hefi lifað,
og mikill ís alt fram í júní. Gras-
brestur ægilegur og fjárfellir.
Lamb sást varla eftir það vor
og margt fjell af fullorðnu fje.
Eix sumarið éftir var igott afla
sumar og bjargaði það frá algjöru
hallæri.
Snjóflóð eyðir bæ.
1883—4 var aftur afbragðs ár
og íslaust með öllu. Þann vetur
fjell snjóflóð á Stekk í Njarðvík.
Sá bær stóð undir afar bröttu
fjalli. Stafninu á baðstofunni,
sem sneri að fjalliixu, hefir verið
minst 3 álnir á þykt og gaddfreð-
inn. Daginn áður en flóðið fjell
var að mestu snjólaust, nema
harðfenni í gili !upp af bænunx.
Um kvöldið kjmgdi niðxxr snjó
með fádæmum í logni. Eiríkur
vinnumaður, sem var á Stekk,
vildi að fólkið færi xir bænunx
um nóttina, en þarna hafði ekki
ldaupið í 40 ár, svo fólkið taldi
slíkt óþarfa.
Flóðið kom á þemxa áðurnefnda
þykka og frosna stafn og lagði
inn norðurendann á baðstofunni
yfir fólkið sem þar var, sem voru
5 manns, og það fórst alt til
dauðs. Hjónin, 2 börn þeirra og
móðir bóndans.
Kraft flóðsins má marka á því,
að áður en það fjall á bæinn var