Lesbók Morgunblaðsins - 31.12.1937, Page 2

418
LESBÓK MORGUNBLAÐSINS
múlanum blasir bærinn Fróðá
einkennilega við, og verður
manni á að hugsa, að einmitt þar
hafi líkfylgdarmennirnir áð
fyrst, er þeir fluttu lík Þórgunn-
ar hinnar suðureysku suður yfir
heiðina. Ofan við Moldarmúl-
ann dregur úr brattanum, þar til
kemur í fell nokkurt, er Slaga
heitir. Sunnan í Slögu eru hell-
ar margir og heitir emn þeirra
Björnshellir. Þar h„fðist við
Björn Breiðvíkingakappi, er
hann dvaldi af sjer gjörninga-
hríðina. Sunnan við Slögu er
Björns-hlaup á Fróðá. Þar skildi
með þeim Fróðármönnum og
Birni, þegar þeir veittu honum
eftirför, eftir að hann hafði
heimsótt vinkonu sína, húsfreyj-
una á Fróðá. Jeg hefi sjeð tvo
menn stökkva yfir Björns-hlaup
að sumarlagi, og þótti mjer það
mikil dirfska. Þegar komið er
upp fyrir Slögu, blasir Miðfells-
dalur við fangi og er Miðfell
sunnarlega fyrir honum miðjum.
Vegurinn liggur nú mjög í aust-
ur með fram Valavatni. Sagt er
að í vatni þessu sje skrímsli eða
nykur og þykir mörgum ugg-
samt að fara þar um í myrkri.
Frá vatninu liggur vegurinn upp
*á brúnina á Löngubrekkum, en
þær eru austan megin í miðfells-
dalnum. Þegar farið er niður af
Löngubrekkum er móhella ein
mikil, nefnd Dauðsmannshella.
Endur fyrir löngu luasaði hest-
ur þarna á hellunni, en maður-
inn, sem á honum var, fjell af
baki og dauðrotaðist við bylt-
una. Þegar komið er yfir hell-
una beygir vegurinn til suð-vest-
urs fyrir neðan Miðfell og síðan
beint í suður.
I Miðfellsdalnum er stór
grasigefin mýri, kölluð Kirkju-
mýri. Fyrir ofan hana stendur
sæluhúsið. Kirkjan í Hvammi í
Norðurárdal hefir átt Kirkju-
mýri ævalengi. Eru það munn-
mæli að kona ein gæfi kirkjunni
þessa mýri með þeim ummælum,
að þeir sem nytu þar slægna,
skyldu gefa Norðdælingum hey
handa hestum þeirra, er þeir
færu yfir heiðina.
Syðst í Miðfellsdalnum er
Draugagil og skerst það til aust-
urs. Skuggalegt er í Draugagili
og þótti þar svo feikna reimt,
að flestir höfðu ímugust á að
fara þar einsamlir yfir, eftir að
rokkið var orðið. Sagt var að
íbúarnir í Draugagili fylgdu
vegfarandanum dyggilega upp
úr dalnum, en úr því var ekki
að treystaa á leiðsögu þeirra. —
Þegar upp á dalbrúnina var
komið, sneru draugar ferða-
manninum úr vegi og lintu ekki
látum fyr en þeir höfðu skilið
við hann dauðan, brotinn og
sundurtættan fyrir neðan Knar-
arkletta.
Sunnan við Miðfellsdalinn
tekur við háheiðin og er hún
sljett og greiðfær. Þegar hallar
suður af henni liggur vegurinn
niður í Hraunhafnardalinn og
þaðan í bygð.
Þótt Fróðárheiði sje ekki
löng, hafa undarlega margir
vilst þar orðið úti. Flestir, sem
týnt hafa lífinu á Fróðárheiði,
hafa hrapað fyrir Knararkletta
og hlotið voveiflegan dauðdaga.
Þegar komið er upp úr Mið-
fellsdalnum er oft mjög hætt við
að menn villist í myrkri og hríð
og er þá stutt vestur í Knarar-
kletta, sem gnæfa snarbrattir
ög hrikalegir upp yfir bæinn
Knör í Breiðuvík.
Síðari hluta 19. aldar voru
tveir menn sunnan heiðar, tíðir
fylgdarmenn yfir Fróðárheiði,
og allra manna kunnastir á
þeim slóðum. Þessir menn voru
Jón Sæmundsson í Hraunhöfn
og Egill Jónasson á Búðum,
bróðursionur Samsonar Samson-
arsonar, er var lífvörður Jör-
undar hundadagakonungs. Báð-
ii þessir menn fóru oft á vetrum,
þegar misjafnt var veður, fyrir
austan Miðfell um svo kallaða
Steinahlíð, til þess að þeir væru
sem lengst frá Knararklettum,
ef þeir lentu í villu.
Mjer er kunnugt um fæsta þá,
er látið hafa lífið fyrir Kn'arar-
klettum, enda hefi jeg ekki hirt
um að rita niður hjá mjer þá,
sem annálar og kirkjubækur
geta um.
Síðla vetrar 1705 var Magn-
ús Hrómundarson sýslumaður í
Hnappadalssýslu, er lenti í hinu
alræmda „Kríumáli“, á ferð
undan Jökli suður yfir heiði.
Mun hann eflaust hafa fengið
ilt veður og vilst, því að hann
fanst liðið lík undir Knarar-
klettum.
Um miðjan október 1874 voru
þeir Þórarinn Guðmundsson
verslunarstjóri í Ólafsvík, Böðv-
ar Guðmundsson bróðir hans og
Jón Ásgeirsson á ferð yfir Fróð-
árheiði. Jörð var auð en rigning
og niðamyrkur. Böðvav reið góð-
hesti tryltum mjög, og varð
hann viðskila við fjjlaga sína.
Leituðu þeir Böðvars alliengi, en
fundu ekki. Daginn eftir var
hafin fjölmenn leit og fanst þá
hestur hans standandi fremst á
Knararklettum með slitinn
beislistauminn, en fyrir neðan í
stórgrýtisurðinni lá Böðvar lið-
ið lík, sundurtættur og brotinn,
með spottann af beislistaumnum
í höndunum. Þótti auðsætt, að
Böðvar hefði viljað teyma hest-
inn fram af, en hann spyrnt á
móti og þar skilið með þeim. Lík
Böðvars var flutt heim að Knar-
.artungu, en þar bjó kona hans,
m hann var nýskilinn við, og
veitti hún honum náhjargirnar.
Skömmu eftir 1880, að jeg
hygg, var Kristmundui' nokkur
Kristjárisson, er um eitt skeið
bjó í Húsanesi, á ferð á vetrar-
lagi yfir Fróðárheiði. Hafði
hann marg oft farið þessa leið
á öllum tímum árs, og var því
þaulkunnugur á þessum slóðum.
Kristmundur fekk hríð mikla og
hvassviðri af suð-vescri. Sóttist
honum ferðin mjög seinlega því
fannkyngi var mikil. Alt í einu
verður hann þess var, að hann
tekur flug mikið og svífur í
lausu lofti. Loks nemur hann þó
staðar í snjódyngju, sem þó var
mjög hörð viðkomu. Taldi Krist-
mundur nú hyggilegast að
hreyfa sig hvergi fyr en hann
sæi þess einhver skil, hvar hann
væri staddur. Þegar bírti, tók ör-
lítið í bylinn og greridi Krist-
mundur þá glögglega að hann
sat á hamrasillu í miðjum Knar-
arklettum. Þótti honum nú fátt
til ráða, en bágast átti hann
með að hugsa til þess, að verða
Frli. á bls. 423.