Lesbók Morgunblaðsins - 10.09.1939, Blaðsíða 4

284
LESBÓK MORGUNBLAÐSINS
áheyrnar fyrir það, að þarna gerð
ist hún.
Að Dröngum ólst Eiríkur Jauði
upp í æsku hjá Þorvaldi föður
sínum, og þar andaðist Þovvald-
ur. Þar finst mjer vera ljótt lands-
lag. Drangarnir, sem bærinn og
jökullinn draga nafn af, rísa úr
sjónum eins og steyttir steinhnef-
ar, og alt er umhverfið jötitn-
heimalegt. Maður, stm hefiv átt
þar heima í æsku, en flust
íil Grænlands, getnr fráleitt saku-
að fegurðar æskustöðvanna.
En ýjnis sjávarhlut.nindi eru þar,
og byggingarnar eru fremur teisu-
legar. Bóndinn þar heitir Etríkur,
og vantaði bara, að húsfreyjan
hjeti Þjóðhildur! Drangajöku’l er
stundum riðinn milli Stranda og
ísafjarðardjúps, einkuni framan
af sumri, meðan e gi er hlánað
úr sprungum og gjám, það ev sex
stunda reið milli bæja. Æskulýð-
urinn á Ströndum og við Djúp
hefir gaman af að rjetta úr sjer
uppi á jöklurn og fást við smá-
vegis jöklabúskap rjett oins og
æslulýðurinn í Roykjavík, og nú
v.ir von á hóp af ungu fólki ú'.
Skjaldfannardal jökulleiðina tð
Dröugum. Ýmis glæný auðæfi lr.fs
ins eru líka framreidd fyrir gesti
að Dröngum, auk hins hvíta
drj-kks bændanna. En geta ferða-
langar, sem koma þar í illviðri,
notið þeirra fyrir tilhugsun um
viðbjóðsleg sjóskrímsli, sem þefa
upp í gluggana, — eða tærð, gap-
andi lík, sem velkist þar í brirn-
garðinum, — menn, sem hafa far-
ist í illa mældum Húnaflóanum?
Jeg fekk ferju frá Dröngum
yfir Bjarnarfjörð nyrðri. Starsýnt
varð mjer þann dag á Sigluvík-
ina, sem var hvít af reka, það var
rjett eins og þar hefði strandað
timburskip, enda var ekki farið að
hirða þar reka enn þetta ár. Nokk
ur gömul trje voru byrjuð að
fúna þar uppi í grasinu, og fugl-
ar voru teknir að gera í þeim
hreiður sín, og hunangsflugur
suðuðu kringum þau, svo að
gömlu trjánum gat' fundist þau
endurlifa vor austur í Asíu, ineð-
an þau voru skógarprýði. í einum
trjábolnum var hola eftir flösku,
er hafði verið með skeyti í á rúss-
p?sku frá síbiriskum straumför-
um. Rekaviðnum á Ströndum er
það að þakka, að kuldapollar
þekkjast ekki á börnum þar. Þó
að byljir æði sólarhring eftir sól-
arhring á vetrum, svo að börnin
spyrji, hvort „guð sje reiður“, þá
eru hýbýlin vel kynt og ekki síst
með viði og sagi, því að góður
reki er víða á Ströndum og sum
árin eins og best gerðist fyr meir,
s. s. árið 1936. Ríkið kaupir nú
mikinn við af Strandabændum í
mæðiveikisgirðingar, og bændurn-
ir saga sjálfir viðinn í þær. Ýms-
ir þeirra eiga líka sögunarhxis líkt
og skógarbændur erlendis. Mikið
verk og erfitt er að ná í viðinn
suins staðar úr brimgjótum og
brimbásum, flvtja liann heim og
saga haun síðan með handafli, því
að fæstar stórviðarsagirnar á
Ströndum ganga fyrir annari
orku. Sagt er, að í miklum hafís
geti rekaviðurinn þjappast svo
gífurlega saman í kesti, að sjálf-
kveikja verði af núningnum og
logi þá bál mikil, — eða vitar
eins o£ það heitir á vestfirskunni,
— úti á hafísnum. Það mega heita
einkennileg bál.
Vöxtur var í jökulánni Reykja-
fjarðarósi, er jeg kom þar,
en erfitt var að kalla ferju sök-
um vindstöðu og fjarlægðar. Jeg
ætlaði því að vaða ána, og var
jeg að kanna í henni sandbleyt-
una með bambusreyr úr víkinni
góðu, er drengur kom frá Reykj-
arfirði og sótti mig. Hann sagði,
að mávahópur hefði sagt til mín,
— jafnmargir mávar tæki aldrei
flugið þarna, nema þeir yrðu fy.r-
ir stygð. Það eru ekki tóm ævin-
týri, að fuglar himinsins geti gert
fólki greiða!
í Reykjarfirði eru nyrstu heit-
ar laugar á Ströndum, — og auð-
vitað seinustu almennilega
sprottnu kálgarðarnir. Þar er nú
sundlaug. Frá Reykjarfirði eru
þrír bygðir bæir norður að Látra-
vita á Hornbjargi: Þaraláturs-
fjörður, sem er undirlendislaus að
kalla og er sem í bóndabeygju
milli hárra fjalla, Furufjörður og
Bolungavík, — hvort tveggja
margbýli með sljettum engjum í
litlum dölum, fríðum sem i úti-
leguroannasögum. Þó vantar á, að
þarna sje eins loðið og sagt er í
þeim, þótt þar sjeu góðar slæg’j-
ur. Mjer datt í hug frásögn Fred-
riks Bööks, er jeg sá rabarbara-
sprettuna á einum þessara bæja:
Nyrst í Lapplandi ræktar fólk
rabarbarann einungis til prýðis,
segir hann. Bóndinn á einum þess
ara bæja sagði við mig, að sjer
þætti þreytandi að uppskera í
sumum árum aðeins sama kart-
öfluþunga og hann hefði sáð. Gul
rófur spretta líka illa á þessum
slóðum, og á svipuðum tíma sem
Sunnlendingar átu kálhræring á
vetrum, þá voru Hornstrendingar
svo hugkvæmnir að nota skarfa-
káls- eða hvannahræring. En nú
eru fráfærur að kalla úr sögunni
á Ströndum, skyrgerð er þar nn
minni, og skarfakáls- og hvannaát
er þar næstum eækert lengur.
Jörðin Barðsvik milli Bolunga-
víkur og Hornbjargs er nú í eyði,
enda þótt þar sje jafngagnsamt
og jafnfallegt og í Bolungavík
og Furufirði. Sagt hefir verið, að
gömul óðul þurfi ekki á veguni
að halda út til fjariægra sveita
eða kaupstaða, þau geti lokað öll-
um hurðum fyrir umheiminum,
haldið í horfinu og blómgast eigi
að síður. Eu hætt er við, að Barðs-
vík hafi lagst í eyði einmitt af
samgönguleysinu, því að illfært
er þangað bæði af sjó og landi.
Það var jörðin og búið í Barðs-
vík ásamt frelsi, sem Atli þræll
fekk að gjöf frá Geirmundi helj-
arskinni. Eitt eyðibýlanna skamt
þaðan er Smiðjuvík. Meðan hvorki
var bænhús í Reykjar- nje Furu-
firði, þá varð fólkið í Smiðjuvík
að leggja upp til kirkju á föstu-
degi, ef það átti að ná messu á
sunnudegi. Ýmsir menn munu
hafa þóst gera sína útvalningu
vissa með skemri kii'kjuferðum.
A5 Látravík á Hornbjargi býr
vitavörður. Hornbjargsvitinn
er einn af sterkustu vitum lands-
ins, en hljóðmerki vantar þar
enn. Glæsilega íbúðarþiisið er sam
bygt vitanum og stendur í hvilft
fremst á bjarginu. Tún er þar um-
hverfis. Hátt er niður að sjónum,
lægst fimtán metrar, og liggur
stigi mikill með handriði frá lend
jngunni upp á bjargþrúnina. TU