Lesbók Morgunblaðsins - 02.02.1941, Page 1

Lesbók Morgunblaðsins - 02.02.1941, Page 1
nar & spetrsson : Dómkirkjan í Niðarósi rándheimur hefir lengi verið talinn eitt meginhjerað Nor- egs. Segir Snorri Sturluson frá því, að Haraldur konungur hár- fagri „fór þá aftur til Þránd- heims og dvaldist þar um vetur inn og kallaði heimili sitt jafnan síðan. Þar setti hann hinn mestn höfuðbæ sinn, er Hlaðir heita“. Með því að telja heimili sitt þar vildi hann leggja áherslu á, að þar taldi hann aðalstyrk ríkis síns. Hlaðir eru um 3 km. leið frá ánni Nið, sem rennur með fossa- föllum eftir Tydal. Við sjóinn tek- ur áin mikla bugðu á sig og nes- ið sem myndast við það lieitir Niðarnes, en þar sem mjóst er á milli árinnar og sjávarins heitir Niðareiði. Á víkingaöld var einn bóndabær á Niðarnesi, og halda menn að hann hafi verið þar sem nú heiti Kálfskinn í bænum Þránd- heimi. Árið 995 sest Ólafur konungur Tryggvason að í Þrándheimi og tekur sjer búsetu á Hlöðum. Eri tveim árum síðar stofnar hann kaupstað í Niðarnesi og gerist þar með upphafsmaður kaupangsins í Þrándheimi, sem hjet í fyrstu Nið- arnes, síðan Niðarós — en nú Þrándheimur. „ólafur konungur ljet reisa þar hús á Niðarbakka, og skipaði svo, að þar skyldi vera kaupstaður; gaf mönnum þar tóftir til að gera sjer þar hús, en hann ljet gera kon- ungsgarð upp frá Skipakrók; ljet hann þangað flytja um haustið Dómkirkjan og umhverfi hennar. öll föng, þau er þurfti til vetur- setu og hafði þar allmikið fjöl- menni“. Þetta er í fyrsta sinn í sögu Noregs, sem kaupstaður er stofn- aður við ármynni, en svo var víða á bresku eyjunum og á írlandi og hafði Ólafur sjeð þar hve hentug slík bæjarstæði voru, t. d. í Lund- únum og Dýflinni. Þar var aðstaða fyrir verslunarflota og herskip góð, enda byrjar konungur þegar hið fyrsta haust skipasmíð „á eyr- unum við Nið; það var snekkja. Hafði hann þar til smiði marga. En öndverðan vetur var skipið al- gert, var það þrítugt að rúmatali — það skip kallaði konungur Tranann". ★ Þetta fyrsta ár ólafs Tryggva- sonar í Niðarnesi gerðust tíðindi ---- Myndin tekin úr flugvjel. er snerta okkur íslendinga ekki alllítið. Þá var þar með konungi saxneskur maður, sem hann vildi þó ekki lengur með sjer hafa „fyr- ir sakir úspektar hans“. En þó hann væri vígamaður og fullur ofstopa þá var hann klerkur góð- ur og því ákvað konungur að senda Þangbrand — en svo hjet maðurinn — til íslands að kristna okkar heiðnu forfeður. Eftir fall Ólafs Tryggvasonar tóku þeir jarlar Eiríkur og Sveinn við ríkinu og fluttu búsetu sína að Hlöðum, en ljetu kaupstaðinn í Niðarnesi eiga sig og húsin þar grotna niður. En svo kemur Ólafur Haralds- son til sögunnar, 1015, og sest að í Niðarnesi og fer að dytta að húsum kaupstaðarins. Yarð hann þó að víkja þaðan fyrir valdi

x

Lesbók Morgunblaðsins

Direct Links

If you want to link to this newspaper/magazine, please use these links:

Link to this newspaper/magazine: Lesbók Morgunblaðsins
https://timarit.is/publication/288

Link to this issue:

Link to this page:

Link to this article:

Please do not link directly to images or PDFs on Timarit.is as such URLs may change without warning. Please use the URLs provided above for linking to the website.