Lesbók Morgunblaðsins - 02.02.1941, Blaðsíða 5

LESBÓK MORGUNBLAÐSINS
45
Þá komum við að því, sem til-
tölulega var mest til a£ á þessu
heimili, en það var smíðað silfur
af ýmsu tægi, bæði kvensilfur og
borðbúnaður. Það hljóp á nærri
100 dali, en það voru hvorki meira
nje minna en 6 kýrverð. Þar var
silfur á tvenna kvenbúninga, belt-
ispör, hnappar, doppur og spenn-
ur, sem vega jafnt 20 spesíum
silfurs. Silfurdósir, sem vigta
jafnt 3 spesíum og aðrar perle-
morsdósir með silfurgjörð, mjög
vandaðar, voru þarna til og voru
virtar á 4 dali. Svo eru skeiðar
af ýmsri stærð og gerð, þ. á. m.
ein með kringlóttu blaði og með
hnapp á enda skaftsins. Ennfrem-
ur eru tveir „gaffalhnífar með
silfursköftum“ og loks stór silf-
urbikar með loki, sem lagður er á
móti rúmum 6 spesíum, og hefir
það því verið góður gripur. —
Ekki er þó þarna getið stóru silf-
urkönnunnar, sem til var í búi
Magnúsar sýslumanns, en hún
hefir þá eflaust verið komin úr
eigu madömu Elínar. Þessi merki
lega kanna stendur nú vel fágu?
í glerskáp í Vídalínssafni á Þjóð
min.jasafninu.
Gamla konan átti 277 dali '
peningum í fórum sínum, en fast
eignir hennar voru 60 hundruð
Alt hljóp lausafjeð á 2412 dali. —
Þrem dögum síðar var svo þessu
gamla og rótgróna biii splundrað.
Þá komu allir erfingjarnir aftur
saman í ílúðardal og tók þá hver
það, sem honum hafði tilfallið í
arf og reiddi heim með sjer, og
þar með var alt þetta gamla heim-
ili Magnúsar sýslumanns Ketils-
sonar úr sögunni.
Madama Elín dó 14. júní 1827
og var svo til ætlast, að hún væri
iarðsett við hliðina á manni sín-
nm, innan kirkju í Búðardal, en
það var ekki hægt, því að nokkr-
um árum áður hafði danska
stjórnin bannað að jarða nokk-
urn mann innan kirkjuveggja.
Líkið var, af ástæðum, sem síðar
verður sagt frá, flutt inn að Stað-
arhóli í Saurbæ og jarðað þar,
en við þá jarðarför urðu einkenni-
legir atburðir, sem nú skal sagt
frá. Síra Eggert Jónsson á Ball-
ará, sem vegna konu sinnar var
einn erfingja mad. Elínar, sá um
útför hennar og ákvað hann að
flytja líkið inn að Staðarhóli,
bæði vegna þess að það var eign-
arjörð hans og svo var Brynjólf-
ur í Fagradal, faðir Elínar, þar
grafinn. Annars hefði óneitanlega
verið nærtækara að jarða líkið á
Skarði, næsta bæ við Búðardal,
en það var eflaust ekki gert vegna
ósættis, sem var á milli síra Egg-
erts og Skarðsmanna, sem einnig
voru erfingjar Elínar.
í Staðarhólsþingum var þá
prestur síra Eyjólfur Gíslason.
Síra Eggert kom með lík mad.
Eílnar inn að Staðarhóli og ætl-
aði sjer að jarðsyngja það þar
sjálfur, en síra Eyjólfur neitaði
því harðlega, þar sem hann væri
þjónandi sóknarprestur til Stað
arhólsþinga og því bæri sjer að
gegna þar öllum prestsverkum. Út
af þessu varð deila milli þessara
guðsþjóna í kirkjunni á Staðar-
hóli, sem vakti nokkuð mikla at-
hygli safnaðarins. Síra Eggert
hjelt því fram, að af því að mad.
Elín hefði dáið í sínum sóknum
og Staðarhólskirkja væri sín eign,
þá væri sjer leyfilegt að jarð-
syngja líkið, en síra Eyjólfur sat
fastur við sinn keip og að lokum
gaf síra Eggert sig. Það er sagt
að síra Eyjólfur hafi sagt við síra
Eggert, þegar þeir voru að þrátta
um þetta í kirkjunni: „Líkið er
mitt, jeg geng á undan næst kist-
unni, þú gengur á eftir, byrjar
sönginn og kastar á rekunum“.
— Þetta varð svona að vera, en
eftir að búið var að jarða, gekk
líkfvlgdin öll í kirkju og söng
sálm að þeirrar tíðar sið. — En
þá var það, að síra Eggert ætlaði
að snúa laglega á síra Eyjólf og
sagði við hann svo allir heyrðu:
„Verður er verkamaðurinn laun-
anna“. En um leið rjetti hann
honum 58 sk. (1 kr. 16 aur.) í
líksöngseyrir fyrir Elínu. Síra
Eyjólfur leit þá í lófa sinn og
þótti sjóðurinn ekki rausnarlega
útilátinn, þó að honum reyndar
bæri ekki meira að lðgum, og
spurði: „Er þetta allur líksöngs-
eyrir fyrir þá ríku framliðnu
matrónu?“ Þá svaraði síra Eggert
að honum bæri ekki meira, en síra
Eyjólfur kallaði til sín hreppstjór-
ann í ^aurbæjarhreppi, sem var
í kirkjunni og afhenti honum
þessa skildinga, og bað hann
þarna í heyranda hljóði að skifta
þessum myndarlega útilátna sjóði
milli fátækra í sókninni. — Svo
var þessari „hátíðlegu" sorgar
athöfn þar með lokið. — Erfi var
svo drukkið í Búðardal og fóru
báðir prestarnir þangað og er
sagt, að þar hafi verið drukkið
nokkuð fast og þar hafi þeir jafn-
að deilumál sín. —
★
Tíu árum eftir lát mad. Elínar
1 Búðardal dó Sigmundur gull-
smiður í Akureyjum á Gilsfirðí,
en hann var sonur Magnúsar
sýslumanns Ketilssonar og var
ríkur maður. Bii hans varð 2689
dalir að upphæð og eru þar ýms-
ir munir áþekkir því, sem til var
hjá mad. Elínu, stjúpu Sigmund-
ar. Þar eru sængurföt klædd
skinni og silfur fyrir 100 dali, og
alt eftir því. — En á því sama
ári (1837) deyr annar bóndi í
eyju á Breiðafirði, sem var stór-
auðugur maður. Hann ljet rúm-
lega eins mikið eftir sig og þau
bæði til samans, mad. Elín sýslu-
mannsekkja og Sigmundur gull-
smiður í Akureyjum, því að bú
hans var virt á 5521 ríkisdal. —
★
Þetta var Einar Ólafsson danne-
brogsmaður í Rauðseyjum, faðir
Sturlaugs, er þar bjó síðar. Einar
var í röð heldri bænda og var í
svo miklu vinfengi við Skarðs-
menn, að Skúli sýslumaður Magn-
ússon fekk honum Kristján son
sinn (síðar kammerráð) til fóst-
urs, og ólst hann þar upp á með-
an hann var á barnsaldri. — Þ.
11. nóvember 1837 var bú Einars
í Rauðsevjum skrifað upp og skal
sú skrá nú athuguð að nokkru. —
Er þar byrjað á íverufötum
'dannebrogsmannsins og eru þá
fvrst viðhafnarföt hans, klæðis-
treyja með gyltum „kaupstaðar-
hnöppum", flauelsvesti svart með
doppum, bláar stuttbuxur og silki-
hattur. Svo eru tvö blá klæðis-
vesti, tvíhnept með 24 silfurhnöpp
um, en hversdagsklæðnaðurinn
var blá prjónapeysa með 24 silf-
urhnöppum og bláar, stuttar
prjónabuxur. Sokkar voru hvítir,
ljósbláir og dökkbláir. —