Lesbók Morgunblaðsins - 01.03.1942, Blaðsíða 5

LESBÖK MORGUNBLAÐSINS
21
Ferðasögabrot frá sumrinu 1941
'(tffir Sfcinclór (fjfeincJórsscn fra *75lödum
Upphaf.
t eg hygg það muni láta fremur
ókunnuglega í eyrum flestra,
að tala um útskaga í sambandi
við Eyjafjörð. Flestir munu að-
eins hugsa um hið blómlega, þjett
býla hjerað, og þeim hættir við
að gleyma því, að út með Eyja-
firði liggja bygðarlög, sem hik-
laust má telja til hinna afskekt-
ustu á landi voru, og er erfiðleik-
uni bundið að komast þangað bæði
á sjó og landi að kalla má. Bygfr-
arlög þessi eru beggja megin
Siglufjarðar, Hjeðinsfjörður að
austanverðu og Úlfsdalir að vest-
an. Er næstum því fjarstæðukent
að hugsa sjer þessi afskektu
öygðarlög þannig í örskotshelgi
Vlð einn athafnasamasta stað
iandsins, eins og Siglufjörður er
uni síldveiðitímann.
Síðastliðið sumar fór jeg
snöggva ferð til þessara staða.
Þótti mjer ófróðlegt, sem bornum
°8 barnfæddum í Eyjafirði, að
hafa ekki augum litið það land,
sem er innan hinna fornu tak-
marka Eyjafjarðarsýslu. Þáttur
þessi
er um Hjeðinsfjörð og
Úvanndali. Frá Akureyri fór jeg
^ föstudegi 11. júlí, og var á
snnnudagskvöld kominn til ólafs
fjarðar.
Y^r Sýrdal.
Sunnudagskvöldið, er jeg kom
ólafsfjarðar, tókst mjer fyrir
afbeina Þorsteins Símonarsonar
ögreglustjóra að komast í sam-
and við þá Árbændur, og hjetu
mjer leiðsögn yfir í Hvann-
a ef jeg kæmi þangað að
m°rgni_
Snemma á mánudagsmorgun fór
(því frá Ólafsfirði á „trillu-
at yfir um fjörðinn að Gunn-
s^. Þar hefir risið uþp dálítið
þorp, er heitir að Kleifum; dreg-
ur bygð sú nafjj sitt af Kleifum,
sem eru inn með fjarðarbotninum
að vestan.
Elst bygð þar er Gunnólfsá, sem
nú kallast oftast Ytri-Á. Er það
landnámsjörð, er ber heiti land-
námsmannsins. Síðar bygðist jörð
in Syðri-Á, og loks nú á síðustu
árum þorpið á Kleifunum. Á fell-
ur þar til sjávar ofan úr Árdal.
Var hún virkjuð fyrir nokkrum
árum, en full kraftlítil er stöðin,
því að vatn í ánni þverr mjög á
vetrum. Bærinn að Gunnólfsá stóð
fyrr nokkru norðar en nú, og
sjást þar tóttir fornar. Fyrir
nokkru síðan var komið þar ofan
á grafreit, svo að þar mun hafa
verið kirkja fyrrum. Er þar eitt
dæmi þess nær ótæmandi rann-
sóknarefnis, er liggur í gömlum
rústum víðsvegar um land, sem
hin fylsta þörf væri að skoða hið
fyrsta.
Árni bóndi á Syðri-Á tók á móti
mjer á bryggjunni og leiddi mig
til stofu og veitti þar hressingu
áður en jeg legði í fjallgönguna.
En til fylgdar með mjer rjeðist
Anton bóndi á Ytri-Á, en hann er
þar borinn og barnfæddur og
þekkir hverja þúfu. Við fórum
ríðandi út með fjallinu út að Foss-
dal, sem er dalskora vestur úr
ólafsfirðinum. Fjallið út með
ólafsfirði vestanverðum heiti-'
Arnfinnsfjall, og er venjnlega
kallað Finnurinn. Liggur Fossdal- ;
ur norðan undir því og skilur það
frá Hvanndalabjargi. Fjallshlíðin
er brött og mjög skriðurunnin hið
efra, en næst Á er undirlendi lit ‘
ilsháttar, sem þrýtur með öllu, e ' .
nær dregur Fossdal. Götur er • •,
þar þó greiðar á sumardegi, en e 1
vetra tekur er þar leið hættuleg
'A
því mjög er þar giljótt og snjó-
flóð tíð, en með sjónum eru
lengst af gínandi hamrar. í hlíð
þessari er nokkurt birkikjarr, þar
eru um mittisháir runnar í gilja-
drögum, en annars er kjarrið
mjög bælt af snjóþyngslum og
skemt af beit, því að þarna er
beitiland ágætt, sem allmikið er
notað. Skiftast þar á lyngbrekkur
og vallendislautir blómum skrýdd
ar. Mörg eru gilin þar brött og
hálfægileg í augum ókunnugra.
Mest þeirra eru Syðrabekkjargil
og Stóragil.
Sjávarhamrarnir fara hækkandi
eftir því sem nær dregur Foss-
dalnum. Framan undir þeim eru
mörg sker og drangar; virðast
flest þeirra leifar gamalla blá-
grýtisganga. Enda þótt leið þessí
væri nú greið og svo mætti kalla,
að hlíðar hlægju við ferðamann-
inum, þá gat það ekki dulist, að
erfið hefir hún verið beitarhúsa-
gangan á Ytri-Á, meðan beitar-
hús voru á Fossdal, en þar sjást
enn tættur þeirra. Er mælt, að
þau hafi lagst niður, þegar beitar-
húsamaður fórst í snjóflóði i gjá
einni, sem síðan ber nafn hans og
heitir Illugagjá. Er það og greini-
legt, að hvergi má fótur skrika,
svo að ekki sje hættan vís, þar
sem gatan er tæp og hengiflugið
fyrir framan. Sást hjer sem víða
annars staðar á landinu, að oft
hefir verið harðsótt að ná gieðum
þ*se til framdráttar lífinu.
Fossdalurinn dregur nafn sitt
af háum fossi, er fellur úr mynni
hans í sjó fram og blasir við, er
siglt er inn með ströndinni. All-
ur er dalurinn hömrum girtur hið
'fra og víðast torfært upp úr hon-
ím, þótt klöngrast megi þar um
jár og gilskorur, og kunnugum