Lesbók Morgunblaðsins - 19.04.1942, Qupperneq 5

LESBÓK MORGUNBLAÐSINS
125
iheð geysiháum járnsúlum og
járnbogum, en þakið var úr járni
og gleri og kom öll birta að ofan.
Allt í kring voru útbyggingar í
tveim hæðum og var þar sýndur
allskonar iðnaður forn og nýr.
Annars voru allir sýningarskál-
arnir í líkum stíl og hvítkalkaðir
að utan. Var sýningarhverfið
stundum nefnt hvíta borgin, því
að í sterku sólskini urðu menn
iðulega að ganga með dökk gler-
augu til þess að fá ekki ofbirtu
í augun.
Svo að jeg víki aftur að því að
lýsa húsaskipun á sýningarsvæð-
inu, þá var þar mjög reglulega
bygt og öllu skift í ferhyrnda
reiti með langgötum (avenues)
austur og vestur og þverstrætum
frá suðri til norðurs. Auk stóru
skálanna voru ýms smáhýsi með
ca. 3—4 metra háum timbur-
veggjum. Jeg giska á að skálinn,
sem Danir höfðu, hafi verið 12—
15 metrar á hvern veg, með tveim
ur dyrum á suður- og norðurhlið.
Heiðurssætið í skálanum skipaði
Flateyjarbók. Reyndar var það
aðeins ljósmynduð eftirlíking af
henni, því að handritið fjekst
ekki flutt vestur. En hún var
undir gleri í lespúlti á miðju gólfi
og slegið upp þar sem getið var
um vesturferðir og fund Vín-
lands. Að austanverðu í skálan-
um var fjöldi af brúðum, til að
sýna þjóðbúninga í hinum ýmsu
hlutum Danaveldis. Þar á meðal
var þjóðbúningurinn íslenski. Að
vestanverðu var ýmiskonar smá-
iðnaður. Bæði suðurhornin voru
afskorin og opin. í öðru þeirra
var brjóstmynd af Albert Thor-
valdsen og fáeinir munir, sem
hann kom með frá Italíu, svo sem
úrið hans, skammbyssa og mó-
rauði hattkúfurinn, sem hann
hjelt svo mikilli trygð við. Hitt
hornið var helgað skáldinu H. C.
Andersen. Þar var brjóstmynd af
honum og æfintýri hans í tuttugu
þýðingum, meðal annars íslenska
þýðingin. Á vesturveggnum að
utan var stór mynd af dönskum
víkingum við strandhögg, en að
austan mynd af Geysi og var letr-
að neðan undir með stóru letri:
Frá dönsku eyjunni Islandi, heim
kynni hinna fyrstu landnema
Ameríku.
Jeg vil geta þess, þó að nauða-
ómerkilegt sje, að á landbúnaðar-
sýningunni dönsku var úttroðin
dönsk belja og spent á hana
mjaltatæki. Sú uppfynding var
þá í uppsiglingu hjá Dönum. En
á veggnum hjengu ýmsar smá-
myndir, líklega til að skemta
kussu. Þar rak jeg augun í gaml-
an kunningja, mynd, sem jeg
hafði sjeð, þegar jeg var ungling-
ur, í einhverri danskri ferðasögu.
Hún var af könu í ferðafötum, og
stóð hún upp við húsvegg, víst
einhvern torfkumbaldann suður í
Fjörunni á Akureyri. Undir
myndinni stóð: Frá Akureyri.
Aldrei botnaði jeg í því, hvers
vegna Danir sendu mynd þessa
á heimssýninguna.
FYRIRLESTUR
UM fSLAND
Einn dag sáum við Jón auglýst,
að íslensk frú ætlaði að halda
fyrirlestur um heimilislíf á Is-
landi. Frú þessi var Sigríður,
kona Eiríks Magnússonar bóka-
varðar í Cambridge. Vitanlega
fórum við þangað.
Fyrirlesturinn var haldinn í
kvennahöllinni, sem var all veg-
leg bygging. Fyrir framan þenn-
an skála stóð risavaxin stand-
mynd af Leifi heppna, broncelit-
uð. Það var nákvæm eftirmynd
af myndastyttunni af Leifi, sem
stendur í Boston, en þá mynd
hafði amerísk listakona gert og
þess vegna mun Leifur hafa ver-
ið á vegum kvenfólksins. Ekki
var gerð grein fyrir líkneskjunni
á annan hátt en þann að um ökl-
ann var bundið pappaspjald og á
það skrifað: „Leif Ericson“.
Mjer virtist að þessi stytta og
aðrar eftirlíkingar, sem þarna
höfðu verið settar upp, til að
standa aðeins sumarlangt mundu
hafa verið þannig gerðar að
grindin á þeim hafi verið gerð
af trje og gipsað yfir.
Á neðri hæð kvennahallarinn-
ar var ýmislegt, sem ekki var op-
ið fyrir almenning, svo sem ung-
barnaheimili: „Kindergarten“.
Þó mátti sjá þangað inn um ör-
lítinn skjá. Uppi á lofti skálans
var stór fyrirlestrarsalur með
„senu“ eins og í leikhúsi, og ódýr-
um trjestólum, líkum þeim sem
hjer fengust oft í verslunum, til
að sitja á.
Þegar við komum inn í fyrir-
lestrasalinn var ensk stúlka að
flytja fyrirlestur um ferðalög á
Spáni. Ekki virtist hún fá veru-
lega góða áheyrn, enda var um-
gangur mikill 1 salnum og skurk-
í stólum. En þegar frú Sigríður
kom fram á senuna í íslenskum
skautbúningi með sauðskinnsskó
á fótunum sló öllu í dúnalogn.
Fjekk hún ágætt hljóð, meðan
hún talaði. Enda var fyrirlestur-
inn skörulega fluttur og af mikl-
um þrótti, Annað mál var það,
að sumt sem hún sagði var bland-
að málum og gat valdið misskiln-
ingi. Sagði hún meðal annars, að
á Islandi væri engir skósmiðir
nema konur! Þegar voraði færi
fólkið úr landi út í eyjarnar í
kring til að safna æðadún og
eggjum. Aðeins tveir lögreglu-
þjónar væru á öllu landinu, ann-
ar í Reykjavík en hinn á Akur-
eyri. Aldrei hefðu þeir neitt að
gera, nema á sumrin, þegar út-
lendingar væru þar, því að Is-
lendingar sjálfir væru allra þjóða
meinlausastir. Þá sagði hún, að
í Reykjavík væri latínuskóli fyr-
ir pilta, en stúlkurnar væri
hörmulega afskiptar með alla
menntun. En nú væri hún að
berjast fyrir því að koma upp
góðum kvennaskóla í Reykjavík.
Sagði hún að til þess vantaði
sig fje og kvaðst með þakklæti
taka á móti samskotum í því
skyni og gaf þá upp heimilsfang
sitt á einu stærsta og dýrasta
hóteli borgarinnar.
Að fyrirlestrinum loknum
heilsuðum við Jón frúnni á góðri
og gildri íslensku, en hún bauð
okkur til sín upp á pallinn og
vorum við þar skoðaðir í krók og
kring af forvitnum mannfjöldan-
um, sem þarna fjekk að sjá lif-
andi sýnishorn af þessari kyn-
legu þjóð, norður í höfum. Frúin
afsakaði það við okkur, að eitt-
hvað kynni að hafa skolast í sjer
staðreyndirnar, því að hún hefði
mestmegnis byggt á endurminn-
ingum sínum frá því að hún var
telpa hjá foreldrum sínum heima
í Vatnsdal á íslandi.
Nú fór hún með okkur til að
sýna okkur ofurlitla íslenska