Lesbók Morgunblaðsins - 26.04.1942, Qupperneq 1
^lor&unbliibsins
10. tölublað. Sunnudagur 26. apríl 1942. XVII. árgangur.
lnkfolduprMlimlfJi h.t.
Kfistjáns Jónssonar Fjallaskálds
Kristján Jónsson Pjallaskáld
er, sem kunnugt er, fæddur
árið 1842. Það eru því nú á þessu
ári liðin rjett 100 ár frá fæðingu
hans. Væri maklegt og sjálfsagt
að þess væri minst á viðeigandi
bátt, með því að*nú síðustu 30 ár-
in hefir verið mjög hljótt um
nafn hans. En fram að þeim tíma,
eða um hálfrar aldar skeið, var
hann eitt vinsælasta alþýðuskáld
þessa lands, og enn í dag eru
mörg af ljóðum hans afar vinsæl,
°govarla kemur það fyrir, að ekki
sje sungið eitthvað af ljóðum hans
þegar „lagið er tekið“, hvort
heldur er í kór eða heimahúsum.
Og jeg held að óhætt sje að full-
yrða, að engin ferskeytla sje
þjóðinni eins tungutöm og vísan
„Yfir kaldan eyðisand", og er þá
mikið sagt, því marga ferskeytl-
una hefir þjóðin ort, kveðið og
kunnað frá öndverðu.
En þessa stórmerkilega aldaraf-
mælis hefir ennþá hvergi verið
getið, og mun það vafalaust stafa
því, að ekki liggur fyrir full
vissa um það, hvaða mánaðardag
Kristján sje fæddur. í æfisögu
hans eftir Jón Ólafsson skáld
stendur, að hann sje fæddur 21.
júní, og hafa flestir haldið sig við
hað af eðlilegum ástæðum. Þetta
er vafalaust bygt á því, að í
fermingaskýrslu sr. Hjörleifs
Guttormssonar Skinnastaðaprests
til biskups sumarið 1856 stendur
þessi mánaðardagur við nafn
Kristjáns, er var fermdur að
Skinnastað þetta vor. En ferming-
arskýrslurnar eru yfirleitt aldrei
svo öruggar, að þeim megi treysta
til fullnustu.
í þessu sambandi má benda á
það, að í tveimur stöðum hefi jeg
sjeð það, að Kristján er talinn
fæddur 13. júní umrætt ár. Ritið
Sumargjöf, er þeir Bjarni frá
Vogi og Einar Gunnarsson cand.
phil. gáfu út, flutti 1908 mynd af
K. J. ásamt fleiri skáldum aldar-
innar, og tilgreinir fæðingardag
hvers, en þar er Kristján talinn
fæddur 13. júní. — í hinni vin-
sælu bók dr. Guðm. Finnbogason-
ar, „Afmælisdag«r“, stendur einn-
ig að Kr. J. sje fæddur 13. júní.
Ekki er mjer kunnugt um, á
hvaða heimildum þetta er bygt.
En ekki fæ jeg trúað'því að ó-
reyndu, að slíkur snillingur, sem
dr. G. P. er, hafi tilgreint þenna
mánaðardag af handahóófi. Við
erum því engu nær um hinn rjetta
fæðingardag Kristjáns Fjalla-
skálds. Ef nokkurntíma er ástæða
til að ganga til fullnustu úr
skugga um hið rjetta í þessu efni,
þá er það nú, þegar 100 ár eru
liðin frá fæðingu skáldsins.
Ekki verður hjer feldur neinn
úrskurður um það, hvort rjettara
muni vera, að Kr. J. sje fæddur
13. júní eða 21. júní, því til þess
skortir þá einu öruggu heimild,
sem hægt er að treysta í þessu
efni, þ. e. prestsþjónustubók
IG'arðssóknar frá þessu árabili. En
hún er talin geymd á þeim stað,
þar sem ekki verður til hennar
gripið að sinni. En trúað gæti jeg
því, að það kæmi í ljós við nán-
ari rannsókn, að fæðingardagur
Kr. J. sje hvorki 13. nje 21. júní,
heldur mun fyr á árinu, og sje
hann þegar liðinn.
Fyrir nokkrum árum skrifaði
jeg æfisögu Kristjáns Fjalla-
skálds, sem hvergi hefir verið
prentuð. Þar stendur að hann sje
fæddur Í3. febr. 1842. Það er nú
glevmt, á hvaða heimild jeg hefi
bvgt þetta, og má vera að hjer
sje um ritvillu að ræða og það
eigi að vera 13. júní. En hvort
lieldur er, verður að komast fyrir
liið rjetta í þessu efni og það nú
þegar. Vil jeg hjer með beina
þeirri ósk til fræðimanna vorra,
að þeir kynni sjer málið og leiði
hið sanna í ljós.
Benjamín Sigvaldason.