Lesbók Morgunblaðsins - 03.05.1942, Blaðsíða 4
140
LESBÓK MORGUNBLAÐSINS
5. Dahímann:
Eldgosið á Martinique
fyrir 40 árum
að kann að þykja undárlegt,
ef einhver vildi halda því
fram, að komið gæti til mála, að
sú kynslóð, sem nú er um og yfir
miðaldra, eigi það eftir að verða
sárlega öfunduð af næstkomandi
kynslóðum, að hafa lifað þá við-
burðaríku daga, sem við höfum
lifað, frá síðustu aldamótum, til
þessara síðustu og verstu daga.
Tvær styrjaldir, sem ekki eiga
sinn líka í sögunni, höfum við
lifað. Eldgos og jarðskjálfta, sem
engar hliðstæður eiga, og fleira
mætti telja. En vjer verðum
einnig að vera þess minnug, að
við höfum einnig lifað á tímum
mesta hugvitsmannsins, sem sag-
an kann að segja frá, þ. e. Edi-
son. En frá honum höfum vjer
þegið svo margt, sem hjer verð-
ur ekki talið, en sem oss fyndist.
nú óhugsandi að geta án verið.t
Og munum allar aðrar uppgötv-t
anir, sem hafa gert oss lífið þægi-
legra, og endurbæturnar á eldri
uppgötvunum. Og svo eru enn
til uppgötvanir, sem vjer höfum.
aðeins heyrt getið um, en eigum
máske eftir að kynnast, t. d. sjón-
varpinu.
Að fara að telja upp alt það,
sem oss hefir bæst, þó ekki sje
lengra tímabil tekið en síðastliðin
40 ár, yrði of langt í stuttri
hlaðagrein. Taktu sjálfur, lesari
góður, árið 1900 og berðu það
saman við árið 1940, hvað Island
áhrærir, og þú munt fljótt kom-
ast að raun irm, að þær eru mikl-
ar, breytingarnar, sem orðið hafa.
En svo er hitt annað mál, að
margt af því, sem mannkyninu
er ætlað til góðs, hefir verið tek-
ið í þjónustu illra afla. Svo er
t. d. um fiuglistina. Gagnvart
mörgum ejúkdómum stendur
heimurinn varnarlítill, þó þar,
sem í öðrum efnum, hafi mjög
skipast til hins betra. Og gegn
hamförum náttúrunnar stendur
heimurinn enn algerlega varnar-
laus, að því undanskildu, að veð-
urfræðingar geta sagt fyrir um
komandi hættur af völdum veðurs.
En gegn jarðskjálftum og eldgos-
um er heimurinn algerlega varn-
arlaus. Ennþá geta því atburð-
irnir, sem gerðust á eynni Mar-
tinique árið 1902, endurtekið sig,
án þess, að þar verði nokkurri
vörn við komið, og á þetta ekki
síst við hvað okkur Islendingum
Gos úr Mont Pelóe, 7 mán-
uðum eftir aðalgosið.
viðkemur, sem byggjum eitt
mesta eldfjallaland heimsins.
★
Um 450 km. norður af norður-
strönd Suður-Ameríku er lítil og
frjósöm eyja, sem Frakkar eiga
og heitir Martinique (Martíník).
Eyja þessi er 65 km. á lengd og
18 km. á breidd. Stærstu bæir á
þessari eyju voru um síðustu
aldamót: Fort de France (For dö
Frans) og Saint Pierre (Seng
Pjerr). Skamt frá St. Pierre er
eldfjallið Mont Pelée (Mong
Pele), 1350 metra hátt.
í ársbyrjun árið 1902 fóru bæj-
arbúar í St. Pierre, en þeir vorU
um 40 þúsund (eða jafnmargir og
íbúar Reykjavíkur eru taldir nú),
að finna brennisteinslykt og menn
heyrðu neðanjarðar-drunur. í
seinni hluta apríl fjell öskuregn,
en á næturnar sáust eldsbjarmar
yfir toppi Mont Pelée. Jafnframt
því sem öskufallið jókst, fjölgaði
dauðum kvikfjenaði og fuglum-
★
Klukkan 8 að morgni 8. maí,
som var Uppstigningardagur, árið
1902, var símritari í St. Pierre að
senda starfsbróður sínum í Fort
de France símskeyti, Alt í einu