Lesbók Morgunblaðsins - 10.05.1942, Page 3

LESBÓK MORGUNBLAÐSINS
147
því að bæta aðferðir til að strá-
^repa menn hrönnum saman, er
S1ðferðileg ónáttára, sem gerir vís-
'ödamennina, þjóna lífsins, að
merkisberum dauðans. Frá sjón-
armiði siðareglu vísindamanna er
slík ranghverfing dauðasök jafnt
°S þau svik, að falsa sannleikann
°S spilla dómgreind manna, að
b°ði þeirra, sem völdin hafa. Það
mun erfitt að fela það gleymsku,
ab þeir með glöðu geði ofurseldu
nasistum æðstu siðvenjur heiðar-
leika og sannleiksástar. Ákafi
Þeirra, er þeir tóku að sjer híð
ógöfuga verkefni að setja í kerfi
hotnlaust moldviðri kynstofna-
kenningarinnar og áhugi þeirra
a því að breiða háskólakápur sín-
ar yfir illvirki stjórnandanna verð
Ur í sögu vísindanna talinn með
'erstu verkum. Það að svíkja hið
eilífa vegna hins tímanlega er
s*ærsta afbrot í andans ríki, því
a6 það er afneitun meginkenn-
*ngarinnar um sannleikann.
^annsóknarandinn.
^ísindamenn, fræðimenn og lista
^enn ættu að muna, að þeir eru
1 andans ætt komnir beint af
blnum fornu löggjöfum, er mót-
anda og samvisku mannanna,
spámönnum, er sögðu konung-
11111 til syndanna, af hugsunar-
störungum, er lögðu líf sitt í
hffittu sökum sannfæringar sinnar.
^>eir. sem stunda vísindalegar rann
s°knir, verkfræðingar og tækni-
menn, ættu að hafa það hugfast,
a^ vísindatæki þeirra eru ekki
a^eins endurbættar útgáfur af
lrim upphaflegu steinöxi, heldur
°g sigurmer]ij) er menn hafa hrifs
a^ frá náttúrunni og mörkuð eru
lnösiglj hins einlæga rannsóknar-
anda meg orðunum: „Jeg sleppi
t)jei’ ekki, nema þú blessir mig“.
®agan um vísindaarf liðinna
alda er enginn skemtisaga um auð-
^eldan ávinning og auðgun. Auk
P^ss, sem saga vísindanna segir
^ra þróun sjertækrar hugsunar,
er hún mikil hetjusaga um and-
egt áræði, æfintýri, hreysti, þol
um fram alt, um hugprúða
ollustu við hugsjón sannleikans.
isindin eiga sína píslarvotta og
Slna belgu menn, og dýrgripaskríii
vísindanna geymir ekki aðeins
hinn dýrmæta þekkingararf, held-
ur og helgar minjar andans
hreysti.
Uppruni hinna andlegu auðæfa
mannkynsins gerir þeim, sem nú
eru forráðamenn þessarar arf-
leifðar, skylt að bera að sínum
hluta ábyrgð á henni. Vísinda-
maðurinn, sem finnur ráð til að
bæta efnahaginn, listamaðurinn,
sem mótar mannssálina svo að
hún skilji fleiri blæbrigði hugsana
og tilfinninga, kennarinn, sem æfir
huga barna og unglinga, svo að
þau geti fært sjer í nyt andleg
og efnaleg auðæfi mannanna —
allir eiga þeir að gera meira en
að setja fram meginreglur sínar
og uppgötvanir. Þeir hafa auk
þess, hver og einn, þá skyldu við
mannfjelagið að hjálpa til að
tvyg&ja það, að árangurinn af
starfi þeirra, sem er arður af
hinum sameiginlega arfi vorum,
verði sem mestur og komi sem
flestum að sem bestu gagni.
Það verður t. d. hlutverk hag-
fræðinga hins nýja lýðræðis ekki
aðeins að finna bestu rekstrarað-
ferðirnar við ummyndun hráefn-
anna, framleiðslu, dreifing og
neyslu, heldur og að sjá um, að
þær aðferðir, er þeir mæla með,
verði teknar upp í framkvæmd-
inni. Höfuðsmiðurinn, sem gerir
nýjar áætlanir um húsagerð, um
skipulag sveita og bæja, uppeldis-
fræðingurinn, er ber fram tillögur
um bættar aðferðir við kenslu og
uppeldi, læknar, er mæla með um-
bótum á læknaskipaninni — allir
hafa þeir þá skyldu við mann-
fjelagið að berjast fyrir því, að
skerfur þeirra verði þáttur í menn
ingu vorri'.
Vísindin í víðustu merkingn
þurfa að verða afl í þróttmiklu
lýðræði. Það er heiður og skylda
vísindamanna og fræðimanna að
reyna að láta til sín heyra og afla
skoðunum sínum fylgis, hvar sem
verið er að gera fyrirætlanir um
framtíðarþróun mannfjelagsins.
Vísindamenn, fræðimenn, lista-
menn eru ráðagerðamenn með
ágætum. í starfi þeirra eða em-
bætti sannar dagleg reynsla
þeim, að rökrjett aðferð, jafnvægt
form, hnitmiðað samræmi hefir
ómetanlegt gildi.
Væri þá til of mikils ætlast,
f
að þeir finni í sálum sínum blund
andi fjelagshvatir sinna frægu
fyrirrennara,, taki höndum saman,
skipi sjer í fylkingarbrodd mann-
kynsins og lýsi því leið út úr
óskapnaði nútímans? Maðurinn er
ekki óæðra efni til mótunar en
steinn eða stál, og að fullkomna
friðarverkið er æskilegra en að
brýna öxina til að eyðileggja
það. Mætti þá ekki gera sjer
einhverja von um, að úrvalsmenn
andans í Bretaveldi, Bandaríkjun-
um, Sovjetríkjunum og öðrum
sameinuðum þjóðum komi saman
til þess að stofna framkvæmdaráð
andans, alþjóðasamband vísind-
anna ?
Yfirstjórn
friðarins.
Starf slíkrar yfirstjórnar frið-
arins, er hugsaði upp meginað-
ferðirnar við endurreisn lýðræðis-
ins og hefði eftirlit með fram-
kvæmd þeirra, mundi verða ómet-
anlegt. Hún mundi koma í veg
fyrir, að stjórnmálamennirnir
settu ódýra plástra stjórnasamn-
inga á sár heimsins. Hún gæti
kent oss að reisa höll mannkynsins
svo, að hún riðaði ekki við hvern
minsta kipp frá kauphöllunum.
Hún gæti kent oss að sigla voruin
dýru snekkjum um höfin sjö án
þess að vera á valdi svipulla versl-
unarvinda. Hún gæti sýnt oss,
hvernig skipta mætti sanngjarn-
lega náttúrugæðum jarðarinnar
milli þjóða heimsins og hvernig
miðla mætti starfi og launum í
rjettu hlutfalli milli allra meðlima
mannfjelagsins. Hún gæti hjálpað
börnum vorum til að kynnast hin-
um miklu ríkjum andans og elska
það, sem þau þekkja.
Látum þá ekki aðeins áminna
og tilkjmna, heldur halda vörð
dag og nótt, svo að boðskapur
þeirra glatist ekki og lögmál
þeirra verði ekki vanrækt. Það
er þeirra að minna þá, sem völdin
hafa, á skyldur þeirra og ábyrgð,
þeirra er að sjá um. að rjettlætið
sje ekki fótum troðið, sannleikur-
Framh. á bls. 151. *