Lesbók Morgunblaðsins - 24.05.1942, Blaðsíða 5

LESBÓK MORGUNBLAÐSINS
165
KRISTIANSUND eftir loftárásir pjóðverja.
dag logaði bærinn allur. Samt
bjeldu sprengjuárásirnar áfram.
Þegar Þjóðverjar loksins lintu á-
rásum sínum, var næsta lítið eftir
af hinum blómlega bæ.
í Kristiansund voru um 17.000
íbúar. Margir höfðu flúið bæ-
inn, en margir leituðu hælis í
kjöllurum, eða reyndu að flýja
eftir að ósköpin dundu yfir. Ó-
mögulegt var að gera sjer grein
fyrir hve margir fórust. Öll far-
artæki voru tekin í notkun, og
alla vikuna streymdi fólkið frá
bænum, bæði á sjó og landi. Al-
menningur tók hörmungum þess-
um með merkilega mikilli still-
ingu. Alstaðar varð maður var
við sama eindregna, rótgróna hatr-
ið gagnvart árásarhernum. Eyðing
bæjarins hafði mikil áhrif á hug-
arfar Norðmanna. Kristianssund
var gamall bær með gömlum
menningararfi. Margar merkar
minjar úr sögu þjóðarinnar fóru
þar forgörðum.
í bænum var enginn hermaður,
engin loftvarnabyssa. Þar var
ekki einu einasta varnarskoti
hleypt íir byssu. Enginn gat skil-
ið, hversvegna Þjóðverjar tóku
sig til að eyðileggja einmitt þenna
algerlega friðsama bæ.
En við sem höfum lifað þetta
ódáðaverk, gleymum því aldrei.
„Jeg sje ennþá fyrir mjer“,
segir sögumaður minn, „hvernig
hið örvinglaða fólk reyndi að
finna sjer skjól á hinum beru
klöppum í nágrenni borgarinnar,
þar sem ekkert afdrep var hægt
að finna“.
★
að var þ. 11. apríl að Þjóð-
verjar gerðu fyrstu tilraun
sína til að drepa Hákon konung,
Ólaf krónprins og norsku ráðherr-
ana. Þá voru þeir í Nyborgsund
i Trysil, 13 km. frá sænsku landa-
naærunum. Þetta var tveim dög-
um eftir að innrásin var gerð.
Síðan gerðu þeir margar tilraun-
ir til þess að drepa konung og
Ólaf prins og ráðherrana. En
stjórnin fjekk sjer nú aðsetur í
Moíde, rósabænum, en svo er
Molde oft nefnd.
Hingað komu Þjóðverjar með
flugvjelar sínar þ. 22. apríl og
byrjuðu eyðileggingarstarf sitt.
Þeir ljetu sprengjum rigna allan
daginn og unnu mikið tjón. Næsta
dag hjeldu þeir uppteknuin hætti,
með loftárásum allan daginn.
Þýskar flugvjelar voru þann dag
yfir bænum með tundursprengj-
ur, íkveikjusprengjur og vjel-
byssuskothríð. Varnir voru alls
engar, bæjarbúar alveg ráðalaus-
ir. Aðalvatnsleiðslan var eyðilögð.
Slökkviliðið komst ekki út, vegna
vjelbyssuskothríðarinnar. Eldur-
inn breiddist óhindrað um bæinn.
Að morgni þriðjudags þ. 29.
apríl hjeldu Þjóðverjar áfram
skipulögðu eyðingarstarfi sínu.
Ekkert lát var á árásunum allan
þaun dag og langt fram á nótt.
Sprengjum var varpað á kirkj-
una. Hún stóð einstæð á stóru
torgi. Fyrst kviknaði í turninum.
Á fáum tímum var hin fagra
kirkja komin í rúst. Reykháfur-
inn einn stóð eftir eins og upp-
rjettur fingur gegn því níðings-
verki, er hjer var framið af á-
settu ráði.
En kirkjvdoginn var lítill í sam-
anburði við eldhafið frá -hinu
mikla Reknes berklahæli. Þessi
mikla stofnun var eitt hið full-
komnasta nýtískuhæli í Noregi.
Það stóð spölkorn utan við þjett-
býli bæjarins, og eins var um
sjúkrahús bæjarins, er líka brann
til ösku. Allar byggingar spítalans
voi-u eyðilagðar með sprengjum.
En að ekki nema fáir menn biðu
bana í þessari þriggja sólarhringa
grimdarlégu árás kom til af því,
að flestir flýðu bæinn strax í upp-
hafi árásarinnar.
★
30. apríl varð að gefa upp
• varnið í Suður-Noregi. Kon
ungur, krónprins og ráðherrar á-.
samt mörgum öðrum, bæði herliði
og óbreyttum borgurum, hjeldu
norður á bóginn. Stjórnendur
landsins fóru í herskipi. Allir aðrir
í smærri og stærri fiskiskipum. En
bardagarnir færðust norður eftir
frá Þrándkeimi til Helgeland i
Nordland og hjeraðsins umhverfis
Bodö.
Bodö, höfuðstaður Nordlands,
var alveg varnarlaus.- En að því
kom, aðjiún sætti sömu meðferð
eins og ýmsir aðrir varnarlausir
norskir bæir.
Að kvöldi þess 27. maí bættu
Þjóðverjar einu ódæðisverkinu við
þau hin mörgu, er þeir frömdu
þá tvo mánuði, sem barist var í
Noregi. í hroðalegri loftárás
lögðu þeir Bodö í rústir.
Tor Gjesdal ritstjóri, sém nú er
skrifstofustjóri við hina kgl.
norsku frjettastofu í London, var
stríðsfrjettaritari við „Norsk
Telegrambureau“ á norðurvíg-
stöðvunum. Hann var staddur á
háum höfða, er gnæfði rjett yfir
bænum. Hann var sjónarvottur að
hinum hroðalega hildarleik. Hann
skýrði svo frá:
í tvær klukkustundir • svifu
fjölda margar, á að giska 30 þýsk-
ar flugvjelar yfir bænum og vörp-
uðu niður yfir 200 sprengjum. En
auk þess ljetu flugmenn vjelbyssu-