Lesbók Morgunblaðsins - 20.09.1942, Blaðsíða 4

292
LKSBÓK MORGUNBLAÐSINS
Bókasafnið og símstöðin.
ur hús hafi risið þar upp, mun
flestum ókunnugum, er þangað
koma, finnast húsaSkipan og heild-
arsvipur bygðarinnar vera í fullu
ósamræmi við hina glæsilegu
ræktun og umhverfið. Er glögt
gests augað, og sjer vaukanta þar
sem vaninn blndar heimamenn
fyrir þeim.
Þó má telja HúSvíkingum það
til hróss, að þar eru margar op-
inberar byggingar, er sæma mundu
stærri stað. Þar er tignarleg og
fögur kirkja, og finst eigi önnur
slík í neinu kauptúni hjer á landi.
Þar er veglegur barnaskóli, sjúkra
hús, samkomuhús og bókhlaða. Við
dyr bókhlöðunnar eru eirsteyptar
rismyndir af þeim Benedikt Jóns-
syni á Auðnum og Pjetri Jóns-
syni á Gautlöndum, sín hvorum
megin, því að þeir voru sterkustu
stoðir safnsins á meðan þeirra
naut við.
Þessi hús, sem nú voru talin,
standa dreifð um þorpið. Barna-
skólinn stendur í túni upp af
miðju þorpinu, þar sem hjet Borg-
arhóll og var einu sinni sýslu-
mannssetur. Samkomuhúsið stend-
ur norðan við Búðarána neðar-
lega. Kirkjan er á miðju „pláss-
inu“ og gnæfir yfir alla bygðina.
Bókasafnið er þar nokkru norðar
við sömu götu, en spítalinn er
uppi í brekku, skamt fyrir sunn-
an gamla prestsetrið, sem var á
heimajörðinni Húsavík. Nú er þar
ekki prestsetur lengur, og kirkj-
an, sem stóð rjett norðan við bæ-
inn, er horfin. Hún var flutt nið-
ur á bakkann, þegar nýa kirkjan
var reist, og er nú íbúðarhús.
Kirkjugarðurinn gamli er einnig
aflagður nú, og nýr kirkjugarður
kominn úti á Höfða.
C' erðamenn, sem koina tiFIIúsa-
* víkur og hafa þar einhverja
viðdvöl, ætti ekki að láta undir
höfuð leggjast að ganga á Húsa-
víkurfjall, ef gott er veður. Þótt
fjallið sýnist hátt og bratt, er þar
auðvelt uppgöngu. Best verður að
fara upp brekkurnar frá gamla
prestsetrinu. Fyrir ofan þær er
komið í dal nokkurn, sem gengur
suður að fjallinu og svo er farið
upp brekku rjett norðan við
fjallið og gengið upp fjallsöxlina
að norðan. Er þar fært hverjurn
manni, þótt ekki sje brattgengur.
Á hábrún fjallsins má neðan úr
kauptúninu sjá vörður tvær eða
þrjár. Sú, sem enn er lægst í loft-
inu, á fyrir sjer að verða stærst,
og á að heita Skólavarða. Hefir
skólafólk byrjað fyrir nokkuru
að hlaða hana, og á hún að verða
mikil um sig og há og vel hlað-
in. Þaðan er ágætt útsýni niður
yfir þorpið, og þar fær maður
best yfirlit yfir hina miklu ný-
rækt. Af fjallinu er og afar víð-
sýnt í allar áttir. Tjörnesið blas-
ir þar við og fjallgarðurinn milli
þess og Kelduhverfis. Þá sjer
vestur um Aðaldal og Reykja-
hverfi, þar sem hinir miklu hverar
eru. En sá, sem kominn er upp
á fjallið ætti að ganga syðst á
það og horfa niður í Botnsvatn.
Það borgar sig.
Vilji menn skoða nágrenni
Húsavíkur betur, og fara út af al-
faraleið, en þó bílvegu, þá er unt
tvær leiðir að ræða. Onnur liggur
út á Tjörnes. Er nú hægt að kom-
ast í bíl út að Hallbjarnarstöðum
og skoða hinn fræga Hallbjarnar-
staðakamb. Þá er og hægt að
ganga niður að sjónum fyrir vest-
an Skeifá, um Hringvershvylft,
grasi gróna dæld í sjávarbakk-
ann, og skoða Skeifárfossinn, sem
er mjög einkennilegur, og enn
fremur kolanámurnar þar í bökk-
unum.
Hin leiðin er fram í Reykja-
hverfi, og er þá farið að Hvera-
völlum. Þar er Uxahver, sem sagt
er frá í hverri landafræði. En þar
eru líka tveir aðrir stórir hverar,
Syðstihver og Ystihver. Er sá síð-
ast taldi þeirra lang mestur og
merkilegastur. Hefir hann hlaðið
háa gosskál með bröttum börm-
um, er mjög vatnsmikill og sí-
sjóðandi og gjósandi. En ekki gýs
hann hátt; má þó með sáim fá
allgóð gos úr honum.
Hjá hverum þessum eru mikil
gróðurhús og kartöflurækt í upp-
hituðum görðum mjög mikil.
Þarna er yfirbygð sundlaug og
gufubað. Þarna er snoturt íbúðar-
hús og skóli, hvort tveggja hitað
með jarðhita.
En þrátt fyrir þessa notkun
jarðhitans, er þarna nógur hiti og
nóg vatn afgangs. Gæti Húsavík
eflaust fengið þaðan heitt vatn til
hitaveitu handa sjer, ef svo ólík-
lega skyldi fara, að ekki næðist í
nóg heitt vatn í þorpinu sjálfu.
Húsvíkingar hafa verið atorku
menn, en sú kynslóð, sem
nú er að alast þar upp, er þó lík-
legri til enn meiri dáða. Það er í
henni þróttur og fjör, sem ber
vitni um heilbrigt líferni, heilsu-
samlegt viðurværi og holt lofts-
lag. Allir vinna — og það er auð-
vitað ekki eins dæmi nú á tímum.
En vinnugleði og áhugi er þar
meiri en víða annars staðar. í
sumar mátti í býti á morgnana
sjá ungu stúlkurnar komnar niður
á steinpallinn í fjörunni, og raða
sjer upp við síldartrog. Þær voru
að flaka síld, því að engin síld
var söltuð nje brædd á Húsavík
í sumar. Þegar leið undir kvöld