Lesbók Morgunblaðsins - 27.09.1942, Blaðsíða 8

304
LESBÓK MOltGTJNBLAÐSXNS
Þegar mættust
vetur og vor
Framhald af bls. 298.
Þegar jeg hitti svo Maurice
Maeterlinek, virti jeg hann ekki
fyrir mjer og hugsaði um, að þetta
væri maðurinn, sem samið hefði
„Bláfuglinn". Enn var jeg barn
að aldri, og í huga mjer voru eng-
in tengsl milli þessa manns og
uppáhaldssögu minnar. Jeg stóð
grafkyrr fyrir framan hann og
einblíndi á hann í einskærri hrifn-
ingu, — blátt áfram af því,
hvemig hann kom mjer fyrir sjón
ir, — blátt áfram vegna þess, sem
laukst upp fyrir mjer við að
horfa á hann.
Þenna fyrsta fund okkar man
jeg jafnljóst og hann hefði verið
í gær hjer í Ameríku, enda þótt
20 ár sjeu liðin og það væri
margar þúsundir mílna hjeðan.
Jeg hitti hann einungis af
hendingu, er hann.var í heimsókn
á heimili vinar síns. Það er eins
og slíkt bendi til, að hið merkileg-
asta í lífi manna verði altaf af
tilviljun.
Allir menn, sem vita, hve krakk-
ar standa og góna á það, sem vek-
ur athygli þeirra, munu geta skil-
ið, hversu jeg góndi í þetta skifti.
Óskelfd og ófeimin starði jeg á
aðkomumanninn og athugaði ekki,
að hæverska mín var orðin fyrir
neðan allar hellur. Mjer virtist
hann ekki einungis frábært glæsi-
menni. Það var miklu meira en
svo væri. Hann sat á stólbrík því
nær eins og illa upp alinn strákur
og reykti úr pípu. Gegnum þykku
reykjarmekkina greindi jeg eink-
um hláturmildi úr svip hans, en
svipurinn var auk þess hæðnis-
legur eða spyrjandi. Á höfði hans
hefði getað verið hjálmur úr blik-
andi silfri, — hár hans var svo
drifhvítt. Börn, — og í rauninni
allir menn, — ætla, að hvítt hár
á rosknum mönnum stafi af því,
að þeir sjeu orðnir gráhærðir.
En mjer virtist hann ekki gamall.
Nei, hann virtist afar unglegur,
að sumu leyti jafn ungur og jeg
var sjálf. Ef til vill ollu því ával-
ar kinnar hans, er voru sem rauð-
ustu epli, og glettnisdrættirnir
skemtilegu, um vottaði fyrir við
munnvikin. En fyrst og fremst
gerðu augun hann unglegan.
Hann starði jafnfast og hrein-
skilnislega á mig sem jeg á hann.
Og jeg gat ekki af honum litið.
Augu hans virtust takmarkalaus
eins og sjóndeildarhringur far-
mannsins. Þau virtust rúma allan
himin og haf. Hann var bláeygur,
augun blá eins og Fuglinn, sem
þaðan hafði komið, og þó virtist
mjer þau skifta litum í sífellu:
verða dimmblá stundum, en stund-
um dökkgræn og stundum með
tunglskinsbláma. Hann var feiki-
lega vel eygður. Úr augum hans
skein mesti þroski fullorðins
manns, og þó leyndi sjer ekki
bernskan; bros hennar og hrein-
leiki, trúnaður og draumar. Þegar
jeg horfðist í augu við hann, sá
jeg, að óeinlægni nje fals var ekki
til í fari hans.
Þá er jeg nú enn starði og
starði á hann, benti hann á mig
með fingrinum og mælti: „Einn
góðan veðurdag mun þessi litla
telpa gera einhveru að mesta gæfu
manni“.
Þetta voru fyrstu orðin, sem jeg
heyrði Maurice Materlinck mæla.
Hann vissi þá ekki sjálfur, að
eimnitt þenna dag skráði hann
nafn sitt í bók forlaganna ásamt
barni, sem fætt var 40 árum síðar
en hann.
Þegar jeg eltist og nálgaðist
giftingaraldur, skoðaði jeg það
sem staðreynd, að örlög okkar
væru ofin saman og við yrðum
förunautar í lífinu. Jeg hugsaði
aldrei um hann eem stórskáldið, er
var heiðraður hvarvetna, þar sem
bækur voru lesnar, skáldið, sem
bera ætti mikla lotningu fyrir.
Jeg hugsaði um hann einungis
eins og hann kom mjer fyrir sjón-
ir í fyrstu, — einhvern mann, er
var svo kynlega eygður og vel, að
úr augum hans varð lesið það, sem
eins vel hefði getað birst fegurst í
draumi, — einhvern mann, sem
ávalt myndi verða ungur. Það var
maður, sem verið gat alt í senn:
vinur og kennari, fjelagi og elsk-
hugi.
Af því, sem jeg hef innt frá
hjer að framan, mun lesandinn
geta skilið, að ekki sakaði mikið,
þótt j«g væri 40 árum yn«ri «n
hann. Jeg hugsaði aldrei um það,
datt ekki í hug að velta því fyrir
mjer. Ekki var heldur nein ástæða
til þess.
Að mínu áliti eru nefnilega til
menn, sem eru gamlir allt frá
fæðingu. Menn geta hitt fyrir
tvítugar konur og karla, sem eru
gamalmenni, og til eru jafnvel
manneskjur um tekt, sem eru líkt
og að kikna undir áhyggjum alls
heimsins. Fólk þetta hefir týnt
hlátrinum, — hafi það þá nokkru
sinni getað hlegið, — og engin leið
er að ímynda sjer að það hafi eitt
sinn verið börn. Hinsvegar eru til
menn, — máske fáir að vísu —,
sem alla æfi halda óskertri undrun
bernskunnar og töfrum. — Slíkir
menn geta aldrei orðið gamlir. Ef
þú ert samvistum við þá, öðlastu
brot af leyndardómi æsku þeirra
og auðnu.
Þá hefi jeg ekki miklu við að
bæta, annað leyndarmál er ekki
við hjúskapargæfu mína. En kom-
ist hefi jeg á þá skoðun, síðan er
jeg giftist, að hverri konu sje ætl-
að að unna einu sinni, unna af al-
hug aðeins einu sinni. Ástargæfu
mína fann jeg án leitar og án þess
að verða vonsvikin. Jeg fann hana,
meðan jeg var enn barn að aldri.
Á listabraut minni hef jeg leik-
ið í öllum sjónleikum Maurice
Maeterlincks. En þá er jeg átti að
segja orðin: „Jeg elska þig“, hugs-
aði jeg aldrei um leikarann, sem
stóð rjett hjá mjer, heldur mann-
inn, sem skrifaði orðin, er jeg
skyldi mæla fram.
í tuttugu ár hefir hvert andar-
tak, sem liðið hefir, aukið farsæld
okkar beggja, í tuttugu ár hefi
jeg bergt af óendanlegri gæfu ást
arinnar.
Hver er svo dýrmætasta endur-
minning mín frá þessu árabili?
Hún er ef til vill þetta: Eitt sinn
var jeg mjög veik, já, var í dauð-
anum að kalla. Þá laut hann yfir
mig og sagði þýðlega: „Jeg hjelt
eitt sinn, að ef jeg misti þig, þá
myndi jeg farga mjer, svo að ekki
skildi með okkur. Nú veit jeg, að
slíkt tæki jeg ekki til bragðs. Ef
þú andast, mun jeg ekki farga
mjer, heldur ganga í klaustur".
Þýtt úr tímaritinu „Liberty".
Einar Guðmundsaon.