Lesbók Morgunblaðsins - 04.10.1942, Blaðsíða 2

306
LESBÓK MORGUNBLAÐSINS
sem sprengingin varð. Brotin voru
alla vega klest og beygluð eins
og járnið hefði bráðnað. Á fjör-
unni gekk jeg ofan að sprengju-
staðnum. Þarna er stórgrýtisurð,
og þar hafði myndast gígur, sem
var 10 m. í þvermál og 2 m. á
dýpt. Steinn, fleiri tonn að þyngd,
sem hafði staðið rjett hjá gígn-
um, hafði molast sundur. Annar
minni var alveg horfinn. Þegar
jeg stóð þarna í gígsbarminum og
var að skoða verksummerkin, kvað
við annar hvellur, engu minni en
sá fyrri, og þegar jeg leit upp,
sá jeg mökkinn bera yfir fjöllin.
Þetta var duflið, sem mestri
eyðileggingunni olli í Bakkagerði
og hefur hjer frásögn Guðnýjar
Pjetursdóttur, húsfreyju á Bakka-
gerði.
Kl. 9 um morguninn rak dufl
upp undir bakkana norðan megin
fjarðarins, rjett utan við þorpið.
Síðan barst það inn með landinu
og var nokkra stund að ramba á
skerjunum úti fyrir lendingunni.
Búð kaupfjelagsins stendur þar
næst sjónum. Þar hefðu áreiðan-
lega orðið miklar skemdir, ef
duflið hefði sprungið þarna, og
sjálfsagt ekki allir sagt frá tíð-
indum, því allir hjeldu áfram
vinnu sinni. Fólk var yfirleitt
ekkert hrætt, því enginn gerði
sjer grein fyrir hættunni.
Þegar duflið losnaði af skerinu,
þá barst það inn með fjörunni,
lengra inn í þorpið, og inn undir
svonefndan Sauðabana. Það er
klettaskora, og slútir kletturinn
fram yfir.
Flest af húsunum þarna standa
á sjávarbakkanum. Áður en dufl-
ið kom þangað fram, var fólkið
byrjað að flytja úr húsunum, sem
hæst voru. Flestir fóru í barna-
skólann, sem er nýtt steinhús
nokkuð frá sjónum, aðrir ofar eða
Uppi á bygðinni, 7 mínútna
Aðeins einn maður var eftir í
húsunum, sem næst stóðu, Ágúst
Ólafsson að nafni. Hann kvaðst
ekki myndu flýja hús sín. Sím-
stjórinn var einnig í símstöðinni,
en það hús er nokkru fjær.
Kl. 15 mínútur yfir 7, um hálf
tíma eftir að þeir síðustu voru
komnir úr húsunum, heyrðist eins
og þungur niður. Þetta var eins
og brot úr augnabliki, svo reið
sprengingin af. Það er vart hægt
að lýsa hvellinum. Hann var svo
þungur og dimmur, líkast því, sem
fjöllin væru að koma yfir þorpið.
Um leið og sprengingin varð,
rigndi grjóti og sprengjubrotum
yfir bygðina. Loftið fyltist eld-
glæringum, og það sýndist gneista
af húsaþökunum. Reykjarmökk-
inn bar yfir fjöllin. Um 50 metra
frá skólanum stóðu tveir menn,
og hentust þeir báðir til jarðar.
Uppi á Bygðinni, 7 mínútna
gang frá sprengingarstaðnum, var
maður á ferð. Hann segir svo frá,
að það hafi verið eins og hann
hafi fengið þungt högg á hnakk-
ann og hafi hann stungið við,
Símstjórinn var að tala við
Njarðvík, þegar psköpin dundu
yfir, og var hann að panta Bóas
Eydal, til þess að eyðileggja dufl-
ið, því að hann hefir það verk
með höndum fyrir Austurlandi.
Stúlkan, sem var við símann í
Njarðvík, heyrði hvellinn og sagði,
að sjer hefði ekki dottið annað
í hug, en að Bakkagerði væri í
rúst.
Fólkið þusti út úr skólanum,
þegar sprengingin varð, og marg-
ir hrópuðu Gústi, nafn mannsins,
sem eftir varð í húsinu.
Það er af Ágúst að segja, að
rjett áður en duflið sprakk, gekk
hann fram á klettabrúnina og
annar maður með honum, en sáu
ekki neitt. Þeir hjeldu þá, að
duflið hefði rekið burtu, en raun-
ar var það inni undir klettinum,
undir fótum þeirra. Maðurinn, sem
með honum var, slapp aðeins upp
í skólann, en Ágúst fór heim til
sín.
Til þess að eyða ekki tímanum
til ónýtis, fór hann að þvo gólfið,
og að því loknu fór hann fram
með skolpfötuna og ætlaði að
hella úr henni út. En er Jbann
kemur fram á ganginn, þá kast-
ast útidyrahurðin í fang honum,
setur fötuna og Ágúst um, og
fjell hann í öngvit.
Þegar fólkið kom að, var Ágúst
raknaður við og ómeiddur, og var
talið, að fatan hefði bjargað hon-
um, því að hurðin kom fyrst á
hana.
Lítið hafðist upp úr honum.
Hann bara hló í sífellu og spýtti
þess á milli ' svörtum, þykkum
legi af mekki þeim, er sogast
hafði ofan í hann. Ekki kvaðst
hann þó mundi gista heima, er
næsta dufl spryngi við nefið á
sjer.
Aðkoman að heimilunum var og
óglæsileg. Mest skemdist þó slát-
urhús kaupfjelagsins, steinhús,
sem stendur á klapparbrúninni.
Það sprakk á þrjá vegu, og þakið
lyftist. Suðurhliðin var með öllu
ónýt. Sterk járnslá, sem var fyrir
útidyrahurðunum, kubbaðist sund-
ur eins og viðartág.
Úr næstu húsum fóru ekki að-
eins rúður, heldur gluggar, dyra-
umbúningar og hurðir. Þök lyft-
ust og sperrur brotnuðu, fyrir ut-
an það, að þökin eyðilögðust af
grjótregni og sprengjubrotum.
Þrjátíu til fjörutía punda steinar
lágu á götunum. Æðarfuglinn lá
rotaður í fjörunum og aðrir
höfðu við loftþrýstinginn henst
upp á land og vissu ekki viti sínu.
Einn bliki hringsnerist uppi á
götu og reyndi ekki að flýja, þó
menn tækju hann. Hann var svo
borinn ofan í fjöru.
Sprengjubrot fundust um 2000
metra frá staðnum.
Enginn mælti orð frá vörum, er
við hjeldum heim úr skólanum.
Hópurinn minti helst á líkfylgd.
Menn bjuggust ekki við góðu,
enda rættist það.
Heima hjá mjer voru panel-
þiljur brotnar og veggfóðrið
hjekk í flygsum. Meðfram öllum
gluggum var alt laust, einnig
hafði þakið lyfst. Sum húsin
höfðu alveg kastað sjer.
Jeg hafði opnað alla glugga og
hurðir áður en jeg fór, en úti-
dyrahurðin hafði skelst í lás og
opnast aftur, en þá fylgdu öll
járnin hurðinni. Inn af forstof-
unni eru tvö herbergi, með dyrum
sem standast á. Við þrýstinginn
hafði alt sópast saman I herbergj-
unum, jafnvel rúmin voru á hvolfi.
Þiljur og veggfóður var blásvart
af efni innan úb duflinu, og það
ætlaði ekki að nást af trjenu.
Jeg hafði sett leirtauið niður í
bala, en borðlöppin hafði þá átt
erindi þangað og farið til botns.
Fötin, brotin og húsgögnin lágu