Lesbók Morgunblaðsins - 04.10.1942, Qupperneq 4

308
lesbOk morgunblaðsins
i ÞOKU
ÓFRIÐARINS
Cyril Falls, höfundur þessarar greinar, er einn þektasti
hernaðarsjerfræðingur Breta. Ritar hann að staðaldri greinar
um ófriðinn fyrir hið þekta hreska vikublað „IUustrated Lon-
don Neiws“, og flytur einnig erindi í breska útvarpið. f eftir-
farandi grein ræðir hann um hulu þá, sem í raun og veru hvíl-
ir yfir öllum aðgerðum hernaðaraðila í ófriði. Greinin birt-
ist hjer örlítið stytt.
Eftir CYRIL FfíLLS
j)
Orðatiltækið „þoka ófriðarins“
er eitthvert hið besta, sem
fundið hefir verið, til þess að lýsa
þeirri leynd, sem hylur vígstöðv-
ar nútímans. Venjulega er það
notað um vígvellina eingöngu, þó
það geti eins oft átt við ásigkomu-
lagið í heild hjá hernaðaraðilum,
bæði hið hernaðarlega, stjórnmála-
lega og siðferðislega ástand þjóð-
anna á ófriðartímum.
Það er ekki eytt eins miklum
kröftum, viti og fjármunum í
nokkra tegund hernaðarreksturs-
ins eins og þá, að fá upplýsingar
um hvað óvinirnir hafa fyrii’
stafni, en ekkert erfiði ber heldur
eins lítinn árangur. Fregnirnar,
sem að berast, eru svo sem ekk-
ert smáræði, en flest af þeim er
einskisnýtt rusl. Eftir að Ítalía
kom í stríðið, skyldi maður hafa
haldið, að ítalir hefðu haft sjev-
stök skilyrði til þess að komast
á snoðir um, hvað var að gerast
í Egyptalandi, Kenya og Siidan.
Þó hjelt hinn stóri og sæmilega
vel útbúni ítalski her sjer í skefj-
um, meðan vjer vorum að nurla
saman liðsstyrk til þess að mæta
honum. Ef ítalir hefðu vitað með
vissu, hve aumlega smár sá her-
styrkur var, sem vjer höfðum til
að tefla fram á móti þeim, myndu
þá jafnvel þeir hafa hikað, eins
og þeir gerðu?
í maí og júní árið 1917 voru
æði alvarleg uppþot og mótþrói
í franska hernum. Hundrað og tíu
sinnum kom til alvarlegs mótþróa
margra manna, og voru menn í
fimtíu og fjórum herfylkjum, eða
helming alls hersins, sekir um
slíkt. Margir neituðu að ganga
til bardaga, margir heltu óbóta-
skömmum um stríðið yfir for-
ingja sína, járnbrautarlestir voru
skemdar, herlögreglumönnum og
járnbrautastarfsmönnum mis-
þyrmt. Þótt Petain hershöfðingi
fengi bætt úr þessu með hæfi-
legri blöndu af festu og tilláts-
semi, varð hann samt að fresta
sóknaraðgerðum, sem hann hafði
undirbúið. ög þrátt fyrir alt þetta
frjettu Þjóðverjar ekkert um
þetta fyr en alllöngu síðar.
Nokkru fyrr en þetta var, þetta
sama ár, kom Ilenry Wilson hers-
höfðingi frá Rússlandi og áleit þá,
að herir Rússa væru í besta vígs-
gengi, en í rauninni voru þeir
komnir að hernaðarlegu hruni.
Fleiri dæmi þessu lík mætti auð-
veldlega telja.
Þetta verðum vjer einnig að
hafa í huga í dag, þegar vjer
hugsum um ástandið eftir þriggja
ára stríð og erum að velta fyrir
okkur, hvernig ástandið sje í her-
búðum óvinanna, — já, og vissu-
lega í herbúðum Bandamanna
vorra líka.
Á liðnum tímum, eins og jeg
hefi þegar sýnt fram á, hefir það
ekki verið hinn óbreytti borgari
einn, sem hefir enga útsýn haft
vegna þoku ófriðarins, og þannig
er það án efa enn í dag. í raun-
inni eru álit þeirra manna, sem
halda má, að viti nokkuð um þessi
mál, afar misjöfn. Jeg ætla nú að
hripa niður nokkrar af þeim
spurningum, sem jeg hefi verið að
spyrja sjálfan mig, og sem jeg er
viss um, að mörgum öðrum eru
ríkar í huga.
Eru skoðanir evrópiskra banda-
manna okkar, sem nú dveljast
hjer, eins og t. d. Sikorski og
Benes, um ástandið í Þýskalalidi
nær sanni en skoðanir vorrá eigin
stjórnmálamanna? (Ef svo er, þá
getum vjer glaðst, því þeir eru
vissulega bjartsýnni). Hve miklu
nemur manntjón Þjóðverja í raua
og veru? Hver er árangur smá-
skæruhernaðarins, ekki aðeins í
Rússlandi, heldur einnig á Balk-
anskaga, sjerstaklega á samgöngu-
leiðir Þjóðverja? Ljúga Þjóðverj-
ar eins mildu um flugvjelatjón
sitt í Rússlandi eins og þeir gerðu
í orustunni um Bretland, eða hafa
þeir annan mælikvarða þar?
Hvernig er hugarástand þýsku
þjóðarinnar yfirleitt? Hve lengi
geta Rússar haldið áfram að berj-
ast, ef þeir missa olíuna í Kákas-
us? Ætli þjóðirnar í Kákasus
berjist af sömu dirfsku og aðrir
þjóðflokkar Rússlands hafa gert?
Nú skal jeg játa, að mikið efni
hefir safnast, sem getur gefið svar
við þessum spurningum. Og auð-
vitað er altaf hægt að svara
spurningum á vissan hátt, en svör-
in verða venjulegast meira og
minna tvíræð. En ef vjer gætum
svarað þeim öllum á þann veg,
sem oss kemur best, þá væri held-
ur ekki minsti vafi á því, að vjer
myndum vinna stríðið. Og.sannast
að segja er jeg að minsta kosti
ekkert mjög svartsýnn á þessar
spurningar yfirleitt. Þegar vjer
lítum einu sinni enn aftur til
fyrra stríðs, og staðreyndanna um
það, sem nú eru öllum opnar, þá
sjáum vjer, að það voru bjartsýnu
mennirnir, sem svo mjög voru
spottaðir þá, sem höfðu á rjettu
að standa.
Ef vjer að hinu leytinu eigunt
að dæma eftir fyrra stríði, þá
verðum vjer að gera oss ljóst, að
Þjóðverjar geta staðist mjög mik-
inn skort, manntjón og harðrjetti
yfirleitt, ef þeir ekki bíða ósigra
á vígvöllunum. í síðasta stríði
náðu þeir sjer aftur og aftur eft-
ir geipilegasta manntjón, hertu
mittisólina og börðust áfram, en
þegar her þeirra fór að fara hall-
oka, var endirinn skamt undan.
Jeg veit vel, að það er oft sagt,
að nútíma Þjóðverjar sjeu ekki