Lesbók Morgunblaðsins - 18.10.1942, Blaðsíða 2

322
LJCSBÓK M0RGUNBLAÐSIN8
fram allmikla fúlgu henni til
styrktar. En þann kostnað ann-
an, sem sjá þurfti fyrir, bar hinn
auðugi farmaður Martín Alonso
Pinzón. Hann og Juan de la Cosa
lögðu til landafræði- og far-
menskuþekkingu sína, og einung-
is úrvalsmenn, eftir því sem'um
var að gera, voru ráðnir í hvert
rúm. Var að engu flaustrað við
undirbúninginn, og mátti hann
heita sæmilega góður á þeirrar
tíðar mælikvarða. „Karfarnir"
voru að vísu gamlar smáfleytur
og myndu nú ekki hafa þótt beis-
inn farkostur milli hafna á fló-
um inni, hvað þá í langferðir um
úthöf, þar sem alt var í óvissu
um, hvað við mundi taka, og
allra veðra von.
Um fyrstu ferð þeirra Kólumb-
usar vestur um haf er til sú besta
heimild, sem á verður kosið. Það
er dagbók skipsins „Santa María“,
færð af Kólumbusi sjálfum. Sjálf
dagbókin er nú glötuð, en hún
var í höndum Las Casas biskups
(1474—1566), sem gaf hana út í
nokkuð styttri mynd. Síðan hefir
hún oft verið endursögð. Frásögn
hennar verður rakin hjer í stuttu
máli, með þeim athu^hsemdum,
sem þótt hefir ástæða til að bæta
við . . .
Eftir þriggja daga siglingu
bilaði stýrisumbúnaðurinn á karfa
þeim, er Pinzón eldri stýrði, og
daginn eftir, 7. ágúst, vildi hið
sama óhapp til. Sáu þá leiðang-
ursmenn sjer ekki annað fært en
að koma við í Tenerife, einni af
kanarísku eyjunum, og fá þar
gert við skipið. Þangað náðu þeir
9. ágúst, og hjeldu þeir þar kyrru
fyrir það, sem eftir var mánað-
arins. Kólumbus reyndi árangurs-
laust að fá annað skip. Það vildi
svo til, að eldfjall eitt mikið, sem
er þar á eynni og Teide nefnist,
gaus einn daginn, sem þeir voru
þar í höfn. Þótti sumum það
ekki spá neinu góðu um förina.
En Kólumbus vildi ólmur þaðan,
því að honum bárust fregnir um
það, að tvö briggskip portúgölsk
hefðu verið send eftir þeim og
áttu þau að koma í veg fyrir, að
nokkuð frekara yrði úr leiðangr-
inum. Og 6. sept. lögðu þeir aft-
ur af stað og stefndu í vestur.
Nú höfðu þeir ekkert að styðjast
við nema landabrjef það, er k-
alski fræðimaðurinn Toscanelli
hafði dregið upp og sent Kólumb-
usi. Eftir því landabrjefi að
dæma átti leiðin vestur um hafið
að vera töluvert styttri en hún
er í raun og veru. Þann 13. sept.
tóku þeir fyrst eftir misvísun
segulnálarinnar, og þótt það fyr-
irbrigði væri þá kunnugt fyrir
meira en tveim öldum, kom það
mjög á óvart Kólumbusi. Hann
leyndi þó kvíða sínum fyrir skips-
höfninni, enda könnuðust sumir
förunautar hans við fyrirbrigði
þetta, og var þá ekki fengist
meir um það. Nú gerðist ekkert
sögulegt fyr en aðfaranótt 15.
sept., en þá sáu þeir glóandi víga-
hnött falla í hafið í fárra mílna
fjarlægð frá skipunum. Þótti há-
setunum það ekki góðs. viti. En
það var bót í máli að veður var
ágætt og vindur hagstæður. Dag-
inn eftir sigldu skipin inn í Sar-
gassó-hafið eða Þanghafið, sem
svo nefnist af því að á víðáttu-
miklum svæðum, samtals á stærð
við flatarmál allrar Vestur-Ev-
rópu, er yfirborð sjávarins þak-
ið fljótandi þangtegundum og
öðrum sjávargróðri. Sjaldan verð-
ur gróður þessi svo þjettur, að
hann tefji för skipa. En sums-
staðar liggja þessar tilbreytingar-
lausu, morandi grasbreiður eins
langt og augað eygir í allar áttir,
eins og mýraflákar eða fen. Ótt-
uðust þá sumir, að skipin kynnu
að rekast á grunn. En það sýndi
sig við mælingar, að sökkurnar
námu aldrei við botn. í Þanghaf-
inu veiddu skipverjar krabba og
túnfiska. Þeir sáu hvítan hitabelt-
isfugl á flugi, af tegund, sem sef-
ur aldrei á vatni eins og reglu-
legir sundfuglar. Loks veittu þeir
því eftirtekt, að sum grösin á yf-
irborðinu voru iðgræn, eins og
þau hefðu nýlega slitnað upp og
flotið frá landi. Þetta þótti mönn-
um benda til þess, að land mundi
skamt framundan, og við það sef-
uðust hásetarnir, sem tóku ann-
ars að gerast áhyggjufullir vfir
því, hve langt var nú komið út
á hið ókunna reginhaf, fjarri öllu
bygðu bóli, sem þá var vitað um.
Jók það nú einnig á kvíða manna,
að vindur bljes stöðugt úr norð-
austri, og hlaut það að tefja för
þeirra til baka til Spánar^ef svo
hjeldist.
Kólumbus skrifaði daglega hjá
sjer, hvað þeim miðaði áfram, en
í leiðarbókina, sem skipverjar
höfðu aðgang að, dró hann að
jafnaði úr vegalengdinni, svo að
hásetunum skyldi ekki vaxa hún
í augum. Nú tók vindur að blása
af suðaustri, og breytti Kólumbus
þá stefnu skipanna í suðvestur, í
stað þess að þau höfðu til þessa
siglt beint í vestur. Hefði hann
haldið hinni upphaflegu stefnu,
hefði hann komið að landi í
Norður-Ameríku, og eflaust hefði
þá landnám Evrópumanna í Vest-
urheimi orðið með öðru móti, en
raun varð á, a. m. k. orðið minna
úr landnámi germanskra þjóða,
og má af því m.arlft,' hve geysi-
mikla þýðingu þessi ákvörðun
Kólumbusar hafði fyrir framtíð
hins nýja heims.
Þann 18. sept. flugu margir
smáfuglar yfir skipin, líkir þeim,
sem hafast við í görðum og runn-
um, og fanst skipverjum söngur
þeirra fagur. Þá komu þeir auga
á lágan þokubakka yst við sjón-
hringinn í norðri. Hugðu margir,
að þar myndi land vera, og vildu
að siglt yrði í þá átt. En þokan
eyddist brátt, og blasti þá við
enn sem fyr hafið takmarkalaust
og dularfult á allar hliðar. Dag-
ana 20. til 25. sept. var logn, og
ókyrðust nú hásetar að nýju.
Þótti þeim nú svo langt haldið,
að lítil von væru afturkomu
heim. En brátt kulaði hann aftur
af austri og golan fylti seglin.
Martín Alonso þóttist sjá land
þann "25. sept. Fyltust þá allir
miklum fögnuði og Kólumbus
Ijet skipshöfn sína syngja Gloria
in excelsis. Þetta reyndist aðeins
missýning. Isabel drotning hafði
heitið þeim manni 10 þús. mar-
avedís, eða sem svarar 2000 krón-
um, í árslaun, sem fyrstur kæmi
auga á land. Kólumbusi var því
umhugað um að komast fram úr
hinum skipunum og það var metn-
aðarmál fyrir hann að verða sá,
er fyrstur sæi land. Hófst nú
kappsigling inilli skipanna og
sóttist leiðin fult eins greiðlega