Lesbók Morgunblaðsins - 18.10.1942, Blaðsíða 6

326
LE8BÓK MORGUNBLAÐSINS
Verksmiðja í Hamrahöll
C íðastliðið vor var krónprins
Svía viðstaddur vígslu ný-
stárlegrar verksmiðju í Svíþjóð.
Verksmiðja þessi er bygð inn í
hamrahlíð og er það Bolinder
Munktell, hin kunna vjelaverk-
smiðja, sem hefir látið gera hana.
í sænska blaðinu „Utlands-
Svenskaren" segir svo frá verk-
smiðju þessari:
„Það sem Bolinder-Munktell
hefir látið gera hjer er ekki að-
eins undravert, heldur er hjer e. t.
v. um að ræða byltingu á sviði
byggingatækninnar. Með því að
sprengja bergið að innan og koma
þar fyrir verktækjunum verður
hægt að vernda mikil efnisleg
verðmæti og veita starfsmönnum
öryggi á styrjaldartímum. Þegar
þar við bætist, að verksmiðju-
bygging sem þessi hefir ýmsa
kosti fram yfir aðrar verksmiðj-
ur, jafnvel á friðartímum, þá er
óhætt að fagna þessari nýbreytni
með sjerstakri ánægju.
Þar sem nóg er af hamrahlíð-
um hjer í Svíþjóð, þá verður í
raun og veru ekki dýrara að
sprengja verkstæði inn í hamrana
heldur en að reisa þau á venju-
legan hátt. Það segir sig sjálft,
að viðhaldskostnaður hamrabygg-
inga verður tiltölulega lítill. Og
sem salarkynni er óhætt að gera
ráð fyrir, að verkstæðin standi í
þúsundir ára, — ef þau eyðileggj-
ast þá ekki í jarðskjálftum.
Sjerstakar ráðstafanir eru gerð-
ar til þess að verjast gashernaði,
en í þessum ráðstöfunum felst
einnig, að hægt er að koma í veg
fyrir, að nokkurt loft berist ut-
an að. Af þessu leiðir aftur á móti,
að brunahættan verður mjög lít-
il. Yatn berst að verksmiðjunn:
um brunn, sem sjerstaklega hefii
verið borað fyrir með demants-
bor.
Oftlega reynast venjuleg verk-
stæði köld og næðingasöm um
vetur og heit og loftlítil á sumr-
in. Rakinn er mikill og óþægileg-
ur fyrir starfsfólkið á sumrin. En
á þessu er ráðin bót í hamra-
byggingunum með sjerstaklega
hentugum lofttemprunartækjum,
sem stilt eru þannig, að stöðugt
berst að nýtt loft, síað, temprað
og með vísindalega ákveðnum
raka, og sem dreift er algerlega
jafnt um vinnusalina. Ekki er völ
á tækjum, sem hentugri eru til
þess að vernda starfsliðið fyrir
eiturgasi á stríðstímum. Jafnvel
þótt gas hafi lagst yfir alt um-
hverfið, getur starfsfólkið verið
algerlega óhult.
Fyrir ljósum er sjeð á nýtísku
hátt. Notaðir eru svokallaðir dags-
ljóss lampar, sem eru nokkurs-
konar sambland úr kvikasiTfurs-
lömpum og glóðarlömpum. Að
vísu geta dagsljóss lamparnir ekki
komið í stað sólarljóssins, en
verkamennirnir búa heldur ekki
í vinnustöðvunum og það er al-
gert vafamál, hvort gildi sólar
ljóssins sem heilsulindar sje svo
mikið í vinnustöðvum hjer hjá
okkur, að ekki sje hægt án þess
að vera. Mikinn hluta ársins
kemst sólin ekki nema stuttan
spöl yfir sjóndeildarhringinn.
Einnig ber að hafa í huga, að
heilsusamlegustu sólargeislarnir,
últrageislarnir, komast ekki í
gegnum venjulegt gluggagler.
Bolinder-Munktell fjelagið
hefir kynt sjer þetta og komist
að þeirri niðurstöðu, að sólarljós-
ið, sem kemst inn í hin venjulegu
verkstæði okkar, er ekki merki-
legra í eðli sínu en það ljós, sem
hægt er að framleiða með tiltölu-
lega einföldum glóðarlömpum.
Enginn vafi er á því, að öll
úrlausnarefni, sem lúta að heil-
brigði og hreinlæti, hafa verið
ieyst í hamrabyggingu Bolinder-
Munktell á fullkomlega viðunandi
hátt. Hið sanna er, að Bolinder-
Munktell hefir með nýlundu þess-
ari tekist að skapa vlnnustað, sem
er betur útbúinn W alt, er lýtur
að heilbrigði vinnufólksins, held-
ur en á sjer stað í þúsundum
annara vinnustöðva.
En Bolinder-Munktell hefir
ekki aðeins haft heilbrigði starfs-
fólks síns fyrir augum. Það hefir
einnig lagt alúð við að stuðla að
því, að starfsfólkið þrífist og
dafni. Yinnustöðvarnar eru klædd-
ar að innan með Ijósu masonite.
Vjelarnar eru mátaðar með ljósum
lit. Á veggjunum eru hingað og
þangað' lítil, ferköntuð útskot,
sjerstaklega lýst og með tilbún-
um blómum og er það undravert,
hve mjög þau líkjast venjulegum
gluggum með útsýni út í bláan
Framh. á bls. 327.
Hamarinn, sem verksmiðjan er í.
Verksmiðjan að innan.