Lesbók Morgunblaðsins - 18.10.1942, Blaðsíða 7

LESBÓK MORGUNBLAÐSTNS
327
Frægð Einsteins
Björgun Hrólfs
Framh. af bls. 325
þó nú muni hann flestum gleymd-
ur. Enda hefir ný kynslóð risið
upp á þessu 42 ára tímabili, en
hin eldri orðið fáliðuð. Þó eru þeir
þrír menn, sem þarna áttu hlut
að máli, allir á lífi enn.
Hjálmar Þorláksson flutti burt
úr hjeraðinu eftir að hann hætti
búskap á Þorljótsstöðum og býr
nú, ásamt uppkomnum börnum
sínum, að VillingadÖlum í Eyja-
firði.
Hrólfur Þorsteinsson bjó lengi
að Ábæ í Austurdal, en nú að
Stekkjarflötum í Skagafirði.
Stefán í Bjarnastaðalilíð, sem
átti sinn vasklega þátt í því að
Hrólfi varð bjargað, bjó lengi
þar í framsveitinni og dvelur enn
á þeim slóðum.
Hjálmar er meðalmaður að
vexti, og þó í þreknara lagi, og
var talinn sterkur vel. Hann er
hægur í framgöngu og yfirlætis-
laus, skemtilegur í viðtali, greind-
ur í besta lagi og hagmæltur eins
og hann á að nokkru leyti kyn
til. Skáldkonan Elinborg Lárus-
dóttir og hann eru hálfsystkin —
sammæðra.
Hjálmar er nú kominn fast að
sjötugu og farinn allmjög að
heilsu.
Akureyri á gangnasunnudaginn
1942
Þormóður Sveinsson.
Verksmi(''ja
í Hamrahöll
Framh. af bls. 326
himingeiminn. Útvarpstækjum
hefir verið komið fyrir, svo að
verkamennirnir fái notið tónleika
við vinnu sína.
Og þegar á alt þetta er litið
verður að hafa það hugfast, að
kostnaðurinn við að ljúka verk-
stæði þessu varð elcki meiri held-
ur en við tilsvarandi „ofanjarðar-
verkstæði".
ógift eldri kona fann ráð til
að fá Skota til að krjúpa fyrir
framan sig. — Hún ljet eitt
penny detta á gólfið!.
I.
lbert Einstein mun vera sá
vísindamaður samtíðarinnar
sem langoftast er nefndur, og at'
mörgum er talinn langfremstur, af
sumum, jafnvel mesti vitsnillingur
sem nokkurntíma hafi uppi verið.
Það var aðeins einn maður, sem
gat keppt við hann, og af sumum
var talinn jafnvel ennþá fremri,
læknirinn og draumafræðingur-
inn Sigmund Freud, Gyðingur
einsog Einstein. Þessi stórkost-
lega frægð Einsteins er eitt af
hinum dularfullu táknum þessara
tíma. Það er viðurkent, að ein-
ungis örfáir menn muni liafa þá
þekkingu í stærðfræði, sem þarf
til að geta dæmt um hvað það
er, sem Einstein hefir eiginlega
gert; eða með öðrum orðum, það
eru aðeins örfáir menn sem geta
átt álit sitt á honum undir eigiu
mati. Og þó eru, að því er segir
í bók um Einstein, sem jeg leit
í, víða um lönd, menn allra stjetta,
frá þjónum upp í þjóðhöfðingja,
sem votta honum virðingu sína,
vinsemd og þjónustusemi. Og má
til marks um það hafa það sem
segir í grein um Einstein í „Tím-
anum“, að yfirmaðurinn á einu
af hinum stórkostlegu farþega-
skipum, sem fara milli Evrópu
og Ameríku, hafi boðið honum
bestu salkynnin sem á því skipi
var að hafa; en það er óefað
ekki rjett að hafa orðið „klef“
um þesskonar farbúðir.
II.
Frægð Einsteins er árangur af
því hve mjög hefir verið um
hann skrifað og af hve mikilli
hrifni, og er það svo sem auðvit-
að, að enginn verður ágætur af
engu, og að eitthvað þarf að
vera til að skrifa um. En þó hlýt-
hr hverjum þeim, sem ekki er al-
veg ókunnugur sögu vísindanna,
að virðast þessi mikla frægð dá-
lítið tortryggileg. Því að vana-
lega hefir verið svo, að einmitt
þeir, sem hugsað höfðu hinar
stærstu hugsanir og gert hinar
stærstu uppgötvanir, hafa haft
meira að segja af sljóleika og
jafnvel hatri og ofsóknum en at-
læti slíku sem Einstein hefir
mætt.
Ilöfundur hinnar þýddu grein-
ar í „Tímanum" segir: „Mjer
virðist Einstein vera hamingju-
samur maður. Mjer finst mun
meira til um heimspeki hammgju
hans en afstæðiskenningu lians.
Það (þ. e. heimspeki hamingju
hans) tel jeg frábæra heimspeki.
Hann kveðst vera hamingjusam-
ur sökum þess að hann vænti
sjer einskis af öðrum. Hann vænt-
ir sjer eigi fjár, nafnbóta nje lofs.
Hann unir sjer við það að rækja
störf sín, leika á fiðlu sína og
sigla báti sínum“.
Það er óneitanlega meir en lít-
ið gaman að svona „heimspeki".
Einstein hefir verið lofaður meir
en nokkur vísindamaður annar.
Jeg efast ekki um að hann segi
það satt, að löngun í lof spilli
ekki lifi hans. Og heldur ekki í
nafnbætur. Háskólar og hvers-
kyns vísindastofnanir hafa kepst
um að biðja hann að þiggja slíkt
af því tagi sem þar er kostur
á. Og ekki síður skiljanlegt er
það, að fjárskortur sje honum
ekki til ama.
En ótrúlegt er það um mikinn
vitring, ef honum kemur ekki ein-
hverntíma í hug, að þessi ham-
ingjusemi hans, sem byggist á
því að hann væntir sjer einskis
af öðrum, kunni þó að standa í
nokkru sambandi við einmitt það,
hversu með ólíkindum mikið
hann hefir hlotið af öðrum.
24. sept.
Helgi Pjeturss.
Þjónninn (við gest, sem er bú-
inn að bíða lengi): Hvers óskið
þjer, herra?
**•* ^
Gesturinn (kuldalega): Jeg
kom hingað upphaflega til þess
að fá morgunverð, en ef miðdeg-
isverðurinn er tilbúinn núna, þá
er best að jeg fái mjer kvöldverðl