Lesbók Morgunblaðsins - 01.11.1942, Side 3

LESBÓK MORGUNBLAÐSINS
339
sinn hefi lokað niðri í kistu, og
geymi síðari tíma“.
Talið berst að störfum hans og
norskum skáldskap á þessum tím-
um.
„Síðan ófriðurinn hófst hefir
komið í notkun sjerstakt form í
ljóðagerð, sem er kunnugt frá
fornu fari í Noregi“, segir hann,
„og það er ort mikið á þessum
tímum, heima í Noregi og á höf-
unum og hvar sem er. Og skáld-
in hafa valið sjer hið saman-
þjappaða ljóðræna form, með
stuttum hendingum. Inú ljóðin
verða til á stolnum mínútum, hæði
á heimavígstöðvunum og útivíg-
stiiðvunum. Ljóðagerð hefir end-
urnýjast í þessu stríði“.
En hann hefir fleira í huga
en ljóðagerð, og þessi orð beina
huganum inn á aðrar brautir.
Hann veit, sem er, að margt er
skrafað, bæði í ræðu og riti, um
áhrif styrjaldarinnar.
„Mjer er það mjög á móti
skapi, að því sje haldið fram,
að stríðið hafi skapað einhverja
góða eiginleika með Norðmönn-
um. Það er ekki rjett. Stríð er
altaf ógæfa — ógæfa. En það hef-
ir leitt í ljós, á dramatískan hátt,
eiginleika, sem ætíð hafa verið
til í norsku þjóðinni, bróðurhug
og hugprýði o. s. frv., en sem að-
eins ekki hafa verið sýnilegir
vegna þess, að hin dramatísku
tjáningarskilyrði hafa ekki verið
fyrir hendi. Þess vegna er það,
að þegar jeg heyri menn segja
— og það heyrist oft, einnig hjer
á íslandi — að Noregur hafi haft
eitthvað gott af þessu stríði, þá
fellur mjer það miður. Stríð er
ekki gott fyrir neinn. Það er alt-
af ógæfa".
Orðin falla með þeim alvöru-
þunga, sem sá einn getur gefið
þeim, er sjálfur þekkir af
reynslu það, sem hann talar unt.
Og eftir stutta þögn heldur hann
áfram:
„En það er nokkuð, sem er
áríðandi fyrir okkur að læra af,
og sem skeður nú í Noregi, að
menn af öllum stjettum, hvaðan-
æfa úr þjóðfjelaginu — þeir
ganga saman í dauðann. Það er
tilfinning þess, hve lítið það er,
sem skilur á milli, sem við verð-
um að bjarga úr þessu siríði fyr-
ir okkur mennina, sem eigum að
lifa saman — og sem getum lif-
að saman. Það er bróðurhugurinn,
sem hinir dauðu hÉa sýnt, and-
spænis hinum þýsku sigurvegur-
um, sem við eigum að bjarga inn
í friðinn".
Norðmenn heyja stríð sitt á
tvennum vígstöðvum utan lands
síns með öllum þeim vopnum,
sem fylgja nútíma hernaði, og
heima með því að láta ekki kúg-
ast af ofbeldinu. Markmiðið er
eitt, en aðstaðan og aðferðin ólík.
Og Nordahl Grieg er ekki ein-
göngu skáld, hann er líka her-
maður, og kaus að berjast með
vopn í hönd.
„Annars vil jeg segja það, að
jeg álít, að heimavígstöðvar og
útivígstöðvar, það sje algerlega
sitt hvað. Við hjer úti getum
ekki talið okkur til góða það,
sem unnið er á heimavígstöðvun-
um. Við höfum okkar verkefni
— og það er alt annað en þeirra.
Okkar skylda er að heyja vopn-
aða styrjöld móti Þjóðverjum. Og
að mínu áliti er það þýðingar-
mesti — afgerandi — þáttur
stríðsins.
Það væri glæpur af okkur
Norðmönnum hjer úti að reikna
með hinni opnu andstÖðu gegn
Þjóðverjum heima í Noregi, í
skólunum, kirkjunum og í fang-
elsunum, sem þætti í okkar styrj-
aldarrekstri. Við eigum ekki
nokkra minstu kröfu á hendur
þeim þar heima, og við hefðum
barist okkar baráttu, án tillits
tiÞþess, hvernig málin hefðu þró-
ast í Noregi. Það var sú ákvörð- -
un, sem við tókum, þegar við í
júní 1940 fórum burt frá Nor-
egi. Og hversu fráleitt, sem það
kann að virðast, þá er það í raun
og veru eina leiðin til frelsis í
Noregi. Það er, að við á útivíg-
stöðvum og heimavígstöðvum heyj
um baráttuna einir, óháðir hver
öðrum. Og því óháðari hver öðr-
pm, sem vj^er á þessum tvennum
vígstöðvum erum, því eindregnar
sem vjer, hver fyrir sig, aðeins
gerum kröfur til vor sjálfra, og
ekki til þeirra, sem eru á hinum
vígstöðvunum, þeim mun gleði-
ríkari og þeim mun fyrr munu
endurfundir Noregs heima og
Noregs úti verða“.
Hjörl. Hjörleifsson.
Smælki
Vitfirringur: — Finst þjer ekki
hræðilega leiðinlegt hjerna, fje-
lagi? Þetta sífelda tilbreytingar-
leysi.
1. úr órólegu deildinni: — Já,
ef jeg verð hjer einum deginum
lengur, missi jeg vitið !!
★
Undirgefni eiginmaðurinn:
— Vitið þjer, hvert frúin ætlar
í vetur?
Stofustúlkan: — Til Palm
Beach, herra.
Undirgefni eiginmaðurinn:
— Vitið þjer, hvort hún ætlar
að taka mig með sjer?
★
Þrír einmana óhamingjusámir
mannræflar stóðu í húðarigningu
úti á brú nokkurri.
Einn þeirra sagði hryssingslega:
— Það er kalt.
Hinir tveir svöruðu ekki.
Eftir nokkra stund sagði annar
mannræfillinn:
— Mjer líður illa í svona kulda.
Sá þriðji þagði.
— Jeg veit um heitan stað,
sagði sá fyrsti.
Steinhljóð.
— Hel.... mikið heitari stað,
sagði sá fyrsti aftur.
— Hvar? sagði mannræfill nr.
2.
— f víti! Og þangað ætla jeg,
æpti nr. 1, um leið og hann hvarf
niður í skolótt fljótið.
Eftir nokkra stund klifraði nr.
2 einnig upp á handriðið og sagði:
— Hann hafði rjett fyrir sjer, og
stökk einnig niður í fljótið.
Þriðji mannræfillinn rýndi ráð-
leysislega niður í strauminn. Svit-
inn spratt út á enni hans. Hann
tók svo fast utan um handriðið,
að hnúar hans hvítnuðu. Hann
tautaði lágt:
— Jeg get það ekki! Jeg þori
það ekki. Það er ekki víst, að það
sje eins heitt í himnaríki!!