Lesbók Morgunblaðsins - 22.11.1942, Síða 6

366
LESBÓK MORGUNBLAÐSINS
um. Annars liggja gossprungur
hjer svo þjett, að örðugt er að
segja hvað saman heyrir.
Fimmta og næst vestasta gos-
sprungan, nær 'miklu skemraí
norður eftir hálsinum en hinar,
þeim mun lengra til suðurs, því
hún heldúr áfram suðvestur
hjallann, sem hálsinn myndar
hjer út undan jökulbrúninni.
Þetta er önnur mesta gossprung
an. Um miðbik hennar eru eld-
vörpin samhangandi á löngum
kafla, en nyrst, og þó einkum
syðst, eru stórir einstakir gígir.
Loks eru svo nokkrir einstakir
gígir, sem mynda röð á vestur-
brún hálsins nokkuð norðar-
lega.
öll eru þessi eldvörp hjer á
háhálsinum mjög lík að gerð
og aldri og öll halda þau sjer
svo vel, að þau gætu verið til-
tölulega ung.
Mikil hraun hafa eðlilega
runnið frá öllum þessum eld-
vörpum, sum til austurs en þó
mest til vesturs. Hafa þau fall-
ið í stríðum straumum norð-
vestur af hálsinum. — Syðstu
kvíslarnar hafa runnið suður
í Vonarskarð, fyrir sunnan
Gæsavötn; líka hafa kvíslar
fallið niður norðan við Gæsa-
vötnin og eru þessar hraun-
kvíslar runnar frá syðstu gíg-
unum á hálsinum. — Stærstu
hraunflóðin hafa þó 'runnið
neðan af hálsinum norður. Hafa
flætt þar um öldótt land, þakið
grágrýti, fyllt allar lægðir, svo
aðeins kollarnir á grágrýtis-
öldunum standa upp jír kol-
svörtu hraunflóðinu, sem sum-
staðar hefir flætt vestur og
norður að Skjálfandaf ljóti. —
Einn hraunstraumurinn hefir
flætt neðan Hraundal og norð-
ur Fljótsdalinn alt norður að
öxnadalsmynni.
Frá sumum gígunum, syðst
og vestast á hálsinum, liggja
stór hraunræsi og gjár vestur
af hálsinum. Við eina stytstu
gjána, rjett á hálsbrúninni,
standa geysimiklir klettastöpl-
ar. Þaðan sjer Vel suður í
Vatnsskarð, en um miðbik
skarðsins eru tvö fell, sem loka
því að neðan. Ár og lækir lið-
ast hjer undan austurhlíðun-i
um norður um skarðið. Víða
sjást grænir mosablettir kring-
um lindir, en Gæsavötn sjáum
við ekki. Við höldum samt nið-
u'- af hálsinum, því gangfærið
cc betra niðri í skarðinu Eílir
að við höfum gengið meira
en eina klukkustund, verður
fyrir okkur stór grágrýtisalda,
sem gengur vestur í skarðið.
Við förum yfir hana upp við
hlíðarnar, en þegar upp í öld-
una kemur, sjáum við marga
græna bletti, í dálitlu viki við
vesturbrún hennar. — Það eru
Gæsavötn. Þarna koma margar
lindir upp í giljum og skorn-
ingum og safnast saman í tvær
dálitlar tjarnir. Umhverfis all-
ar þessar uppsprettur og læki
er dálítil mosabrydding og
mjög fátæklegur gróður. Sum-
staðar vex þó dálítið af snar-
rótarpunti og hálmgresi og jafn
vel broki, ennfremur sjást
þarna nokkrar blómjurtir.
Við veljum okkur tjaldstaö
á lækjarbakka. Gróðurræman
er svo mjó, að við verðum að
strengja tjaldstögin öðru meg-
in yfir lækinn, til þesss að fá
góðan blett undir tjaldið, en
þarna er þó gróið land og gott
rennandi vatn rjett við tjald-
skörina, sem við þurfum ekki
að spara og þetta finnst okkur
hreinn ,,luxus“. Hjer getum
við þvegið af okkur svitann og
rykið, hjer er enginn sandur,
sem berst inn í tjaldið og lend-
ir í allt, sem við höfum með-
ferðis, hjer þurfum við ekki
að bera grjót á tjaldstrengina,
til þess að hælarnir haldist
niðri og hjer getum við tínt
okkur geldingahnappa í hnesl-
una og gæsafjöður í hattinn.
Á morgun stendur mikið til,
jökulganga, en útlitið er ekki
sem best, því það er kólga á
jöklinum og svo er byrjað að
rigna, en það heldur ekki fyrir
okkur vöku, því lindarkliður-
inn við tjaldskörina syngur
okkur í svefn.
Á BÁRÐARNOP.
Jeg vakna við að sólin skín
og vermir svo notalega gegn-
um tjalddúkinn. Samt er þoka
á öllum fjöllum, veður kyrt
og óráðið. Við búum okkur
samt undir jökulgöngu og með-
an Gunnbjörn bætir skóna sína,
dunda jeg við að yrkja með
eftirfarandi árangri:
1 gær hjá Gæsavötnum 1
jeg gekk á mosanum
og sá á jöklinum svipinn
af sunnanrosanum.
En síðan fór jeg að sofa
hjá silfurtærri lind,
er söng um sumarblíðu
og sól á hverjum tind.
Nú veit jeg varla lengur,
hvað veðrið ætlar sjer,
en blikandi Bárðarnúpur
bíður eftir mjer.
Og af stað erum við komnir
kl. 9 og þá er sólin að vinna
bug á þokunni. i
Fyrst göngum við á Gæsa-
hnjúk sem er dálítill grágrýtw
ishnjúkur beint upp af Gæsa-
vötnum. — Þaðan er skamt til
jökulsins, og Bárðarnúpur ber
við loft. Að norðvestan er núp-
urinn brattur og sprunginn og
standa þar víða svartar hamra-
nibbur út úr hjarninu.
Nokkru austar er aflíðandi
hjalli suður í hájökulinn og
engar sprungur sjáanlegar. •—
Við veljum þá leið, þó það
sje nokkur krókur og aðdrag-
andinn langur. Af Gæsahnjúk
er örskamt upp á suðvestur-
hornið á Trölladyngjuhálsinum
og að jökulröndinni. Hann hef-*
ir runnið hjer, frá syðstu gíg-
unum á Trölladyngjuhálsinum,
suður milli Gæsahnjúks og jök-
ulsins og suður í Vonarskarð,
milli upptaka Hraunkvíslar og
Rjúpnabrekkukvíslar. SÚ fyr-
nefnda, af þessum kvíslum, er
bergvatn og myndast af stór-
um uppsprettum, sem koma
upp undir melöldu skamt suður
af Gæsavötnum. Rjúpnabrekku
kvísl er hinsvegar jökulvatn og
kemur undan dálitlum skrið-
jökli, sem fellur neðan frá
hánúpnum til norðvesturs,
norðan við fellin tvö, sem loka
skarðinu. Dálítið vestur í skarð