Lesbók Morgunblaðsins - 13.06.1943, Side 4

180
LESBÓK MORGUNBLAÐSINS
Þegar prestskonan færði mig í
buxurnar náðu þær mjer alveg
upp undir hendur. Svo engum
axlaböndum varð komið við. Hún
hafði því ekki önnur ráð, en að
sauma á mig buxurnar, braut svo
mátulega inn í skálmarnar. Og
þannig urðu þetta fyrirtaks
fermingarbuxur. En jeg var
strax færður úr allri þessari
dýrð að lokinni guðsþjónustu-
gerð. Jeg hugsa að það sjeu ekki
margir, sem hafa verið fermdir
í buxum af sóknarprestinum.
1 REYKJAVÍK.
— Hvað tók svo við fyrir þjer?
— Jeg var kokkur áfram um
tíma, en fjell það altaf illa. Það
var siður í þá daga að hnjóða
altaf í kokkinn og hafa alt á
hornum sjer við hann. Það þótti
lítilf jörlegt starf að vera kokkur.
Svo vandist jeg sjónum, varð
háseti og síðan stýrimaður 19
ára gamall. Það var ekki til siðs
þá, að menn þyrftu að læra á
skólabekk til þess að verða stýri-
menn. Svona var það þá, og er
jeg þó ekki eldri en þetta. Samt
mun mega segja að jeg sje hálf-
ur í gamla tímanum — eða vel
það.
Þegar jeg var 22 ára kom jeg
hingað suður. Þá fór jeg í Stýri-
mannaskólann. Þetta var árið
1895. Og skipstjóri var jeg síðan
uns jeg hætti siglingum. Þegar
hingað kom opnuðust nýir heim-
ar fyrir mig. Þá sá jeg bókabúð.
Og þá kyntist jeg Sigurði Krist-
jánssyni bóksala.
Þá átti jeg nokkrar bækur í
kofforti, skítugar og illa út
leiknar. En nú byrjaði jeg strax
að viða að mjer bókum, eins og
jeg gat og hafði efni á. Alt fór
í bækur, sem jeg gat við mig
losað.
BÓKAUPPBOÐ.
Þá var siður að halda hjer
bókauppboð mörg á ári. Flest
voru þau á haustin. Þar kom
margt eigulegt fram. En margir
líka, sem vildu eignast bækur. Á
uppboðunum vorum- við nokkrir
altaf fastir gestir. Þar var Bene-
dikt Þórarinsson, fyrst skal fræg-
an telja, Borgþór Jósefsson, Pjet-
ur Zophoníasson, Jóhann Krist-
jánsson ættfræðingur, Ásgeir
Torsfason. Og þar var oftast nær
Jón Þorkelsson þjóðskjalavörður,
„forni“. En hann bauð lítið í aðr-
ar bækur en þær sem voru gaml-
ar og sjaldgæfar. Pjetur var þrár
við að bjóða, er hann ætiaði sjer
einhverja bókina. Borgþór erfið-
ur, ef um var að ræða leikrit eða
annað, sem hann hafði sjerstak-
an áhuga fyrir og eins Jóhann,
þegar komu æfiminningar. Ás-
geir sárnaði mest að missa af
búnaðarpjesum, er þeir voru á
ferðinni. En altaf fannst mjer
hann gæta mestrar hófsemi í
samkepninni, og kunni jeg best
við hann.
Við eltum löngum grátt silfur
við Benedikt. Hann hafði þann
sið, að hækka sjaldan boðin nema
um nokkra aura í senn. Mjer
leiddist það, og hætti þá, er
lengra leið, ellegar jeg hækkaði
boðið um nokkrar krónur í einu,
og fekk mjer þá oft slegnar bæk-
urnar.
Okkur þótti stundum gaman að
stríðast um það, ef annar hafði
náð í eitt og annað sjaldgæft,
sem hinn átti ekki. Eitt sinn sem
oftar kom jeg heim til Benedikts,
og spyr hann mig: „Átt þú káp-
una af Jólagjöfinni frá 1839?“
— Nei, hana átti jegækki.
Þá sýnir hann mjer kápu, sem
hann hafði fengið, með engla-
myndum og öllu saman. Hún er
óhrein, þessi kápa, segi jeg.
Jeg get þvegið hana eins og
annað, sagði hann. Sighvatur
Grímsson kom með hana til mín.
Eins og Guð á mig, þá borgaði
jeg hana með 5 pottum af brenni-
víni.
FREGNMIÐAR.
Við Benedikt söfnuðum flug-
ritum, fregnmiðum og götuaug-
lýsingum. Eitt sinn byrjaði jeg
á því að safna „bíóprógrömm-
um“. En jeg hætti við það. Það
var ekki hægt. Þau voru ekki
númeruð.
Oft var bannsett staut við
fregnmiðana. Mjer er minnistæð
ein viðureign okkar Benedikts í
þeirri grein. Björn Jónsson var
orðinn ráðherra. Hann var í Dan-
mörku. Hann hafði haldið fyr-
irlestra úti á Jótlandi. Andstæð-
ingar hans töldu að þeir gætu
gert sjer mat úr ummælum hans
þar um sambandsmál þjóðanna.
Strax var símað hingað heim til
að segja frá þessu. Jón Ólafsson
kom fregninni á framfæri. Hann
fær prentaða nokkra fregnmiða,
og síðan er maður sendur út úr
Gutenberg, til þess að festa mið-
ana upp. Þeir voru allavega rönd-
óttir á litinn, svo þeir drægju
betur að sjer athygli manna.
Nú fer jeg upp í Gutenberg,
til þess-að reyna að ná í einn
þessara miða, hitti prentsmiðju-
stjórann, spyr hvort hann geti
útvegað mjer einn. Nei, segir
hann. Þeir eru allir farnir út, bú-
ið að líma þá upp. Arinbjörn
(Sveinbjarnarson) sjer um það.
— Hvað ætli þeir hafi verið
margir?
Þeir voru einir 20.
Jeg út í Þingholtsstræti. Þar
sje jeg að menn hafa safnast
saman utanum einn miðann.
Hann var límdur á símastaur.
Jeg bíð þangað til menn hafa les-
ið nægju sína og svifa sjer frá.
Geng jeg þá að staurnum og
plokka miðann niður, tókst það,
af því að límið var ekki orðið
þurt. Síðan finn jeg annan miða
og næ honum.
En nú varð að sjá um að Bene-
dikt gæti ekki farið eins að svo
að jeg ætti þenna miða en ekki
hann. Leita jeg því uppi alla
miðana og ríf þá niður, svo eng-
inn er heillegur eftir. Fer síðan
heim.
Nokkru síðar er jeg heima hjá
Benedikt og spyr hvort hann hafi
fengið þenna fregnmiða um
Björn Jónsson. — „Já, mikil ó-
sköp“, segir Benedikt. „Hann
Arinbjörn minn sá um það“.
Marconiskeytið fyrsta sem
kom, og fest var upp á göturnar,
fekk jeg, en þó ekki orðalaust.
Það var fest innan á glerrúðuna
í útidyrum Isafoldarprentsmiðju.
Jeg fór til Ástráðs, sem var
starfsmaður prentsmiðjunnar, og
spurði hvort jeg gæti ekki feng-
ið miðann. Hann sagðist þurfa
að spyrja Björn að því. Björn
sagði, að miðinn þyrfti að vera
þarna í tvo daga. Síðan gæti jeg
fengið hann. Og svo varð það.
ELTINGALEIKUR.
Skömmu eftir að jeg kom hing-
að suður byrjaði jeg að safna