Lesbók Morgunblaðsins - 24.12.1943, Blaðsíða 9

LESBÓK MORGUNBLAÐSINS
385
skáld og ráðherra. En svo benti
afi mér á það einu sinni að ráð-
herrastaðan væri ótrygg. Menn
gætu orðið að hrökklast úr henni,
þó verðugir væru. Og þá dofnaði
heldur áhugi minn fyrir stjórn-
málunum.
— Hvað hafðir þú fyrir stafni
á Fáskrúðarbakka?
— Afi lét inig ráða því.
— Varstu ekki smali og hesta-
strákur og þessháttar.
— Nei. Ekki mikið. Eg var lat-
ur. Toldi ekki við neina vinnu.
Við höfðum altaf smala úr
Reykjavík á sumrin, og eg var
með þeim, þegar mér sýndist. En
annars ekki. Eg átti bágt með
að vinna. En okkur afa þótti vænt
hvorum uin annan.
Afi ætlaði að kosta mig í skóla.
Eg hlakkaði óumræðilega til þess.
VIÐSKILN AÐURINN
En svo dó hann þegar eg var
á 11. árinu eins og eg sagði áð-
an. Krabbinn tók hann. Hann lá'
á Landakoti. Læknirinn vildi ekki
segja honum hverskyns var. Hann
ætlaði að telja afa trú um að
honum batnaði. En Björn gamli
var ekkert flón. Hann fann að það
hallaðist á hina sveifina. Því gekk
hann eitt sinn fast að lækninum
og spurði hvað að sér væri og
fékk að vita sannleikann.
Þá klæddi hann sig upp úr rúm-
inu, fór upp í Borgarnes, þar átti
hann hest sinn, og reið heim að
Fáskrúðarbakka. Ilann hélt sér
við á morfíni og dó eftir háifan
mánuð. Síðustu dagana sem hann
lifði var hann mest af á fótum.
Þá sagði hann mér ^ýmislegt, sem
hann sagðist hafa ætlað að láta
mig vita seinna. Hann talaði við
mig eins og eg væri fullorðinn,
því nú var ekki hægt að draga
það lengur, nú var kominn tími
til stefnu.
— Hvað sagði hann þér?
— Það var margt.
— Meðal annars —?
— Hann sagði mér t. d. að eg
skyldi ekki halda áfram að vera
hjá sínu fólki, heldur fara út í
heiminn og láta ráðast. Eg skyldi
vera hvergi smeykur. Ilann héldi
að allt myndi ganga vel fyrir
mína í fyrsta sinn.
Hann sagði:
Maður er það sem maður sjálf-
ur veit að maður er. Hvað aðrir
segja kemur ekki málinu við.
Þetta hefir komið sér á-
kaflega vel fyrir mig í lífinu. Eg
hefi haft þetta hugfast, sem
gamli maðurinn sagði. Og raunar
margt annað.
— Eins og til dæmis?
Ilann sagði mér til dæmis eitt
og annað um konur. Það kom sér
líka vel fyrir mig síðar. En eg
tala ekki um það. Hann arfleiddi
mig að sinni reynslu, og hún var
ekki ónýt.
Á HRAKNINGI
— Hvað varð svo um þig?
— Fyrsta kastið varð eg við-
loða hjá skyldfólkinu á Nesinu,
í vegavinnu á sumrin, einn vetur
á Hvítárbakkaskólanum hjá Sig-
urði Þórólfssyni. Þar lærði eg
mikið. Þar orkti eg kvæði og
samdi sögur og leikrit.
•— Áttu þau ritverk enn?
— Ekki sögurnar. Eg hef lán-
að einhverjum þær og ekki feng-
ið þær aftur.
Nú leizt mér ekki á að leggja
út á skáldabrautina strax, því
skáldin höfðu lítil laun, lifðu í fá-
tækt og vesaldómi, að mér skild-
ist. Það þótti mér óefnilegt. Ætl-
aði eg fyrst að verða ríkur og
skáld á eftir.
Þá fór eg til Norðfjarðar. Þá
var eg 14 ára. Þá sá eg móður
mína í fyrsta sinn.
Á Norðfirði var ég tvö ár, sjó-
maður, beitingamaður, verkamað-
ur. Og svo fór eg til Reykjavík-
ur.
Þar var eg þangað til vorið
1924. Það voru skemmtileg ár.
Atvinna stopul, á hrakhólum með
húsnæði og oft svangur.
— Gaztu ekki unnið fyrir mat
þínum ?
— Það gekk upp og ofan. Lít-
il atvinna í bænum á þeim árum.
Bar stundum út reikninga. Var á
skrifstofu hjá Jóni heitnum Lax-
dal, og lengi í Sanitas hjá Lofti.
Og svo lenti eg á Vífilstaðahæli.
Fékk berkla. Var þar í fjóra
mánuði. En það var of stutt.
Fékk ekki fullan bata. Þegar eg
kom þaðan tók verra við, því
enginn vildi hafa berklasjúkling-
inn.
— Gaztu kostað þig á hælið?
— Jón Laxdal hjálpaði mér.
SKEMMTILEG ÁR
— En hvernig gaztu lifað at-
vinnulaus, húsnæðislaus og matar-
laus.
— Það var oft erfitt nokkuð.
Reinholt Richter bjargaði mér
einu sinni frá því að drepast al-
veg. Guðrún gamla í K. F. U. M.
var mér altaf einstaklega góð,
móðir séra Friðriks Friðriksson-
ar. Eg gat altaf fengið að borða
hjá henni þegar eg vildi. En það
er svo einkennilegt. Eftir því sem
maður er soltnari, eftir því á mað-
ur erfiðara með að þiggja mat.
Þá kemur upp í manni sultar-
drambið. Eg veit þú skilur þetta
ekki. Þýðir ekki að lýsa því fyr-
ir þér. Eg skil það naumast
sjálfur. — Þetta voru ágæt ár,
margar glaðar stundir.
— Þó þú værir svangur.
— Ást hafði eg meyja.
— Ekki gaztu lifað á því.
— Nei. Þvert á móti. En eg
var kátur og bjartsýnn og blöskr-
aði ekki neitt. Eg hafði fjarska
mikla trú á sjálfum mér á þeim
árum. Eins og reyndar fleiri ung
skáld og upprennandi hér í bæ.
— Hver voru þau?
— Mörg þeirra eru gleymd.
A. m. k. er eg nú búinn að gleyma
nöfnunum. En það var Tómas,
Sigurður Grímsson, Magnús Ás-
geirsson, Guðmundur Frímann o.
fl. o. fl.
Eg átti heima hjá hinum og
þessum, skrifaði og samdi og lét
reka á reiðanum með það, hvort
eg hefði nokkuð að éta eða ekki.
MEÐ 2 KRÓNUR 1
NÝJU LANDI
Vorið 1924 tók eg mig upp og
fór til Noregs. Þorsteinn Gísla-
son ritstjóri lánaði mér fyrir far-
inu. Eg kom til Bergen þjóðhá-
tíðardaginn 17. maí með kr. 2 í
vasanum. Fór með dót mitt á
brautarstöðina og labbaði síðan
upp á „Flöjen“ til að skoða mig
um.
Þar hitti eg ungt fólk, konur
og karla, er tók mér tveim hönd-
um. Þau voru öll í þjóðhátíðar-
skapi. Þau buðu mér með sér að
vera og vildu hafa mig sem
lengst. Mér líkaði mæta vel við