Lesbók Morgunblaðsins - 02.04.1944, Page 2

ti:iS LESHÓK MORGUNDLAÐSINS
mjer þó ekki, því hún snerti mig1
að vissu levti. í hvert sinn er póst-
skip kom frá Danmörku, sagði
hún að Jörgensen. fyrri hóteleig-
andinn hefði komið með skipinu,
allur reifaður og blóði drifinn, og
væri hann nú að rölta um í gömlu
lnisunum, og einkum í geymslu-
húsinu við Veltusuml. Jörgensen
þessi hafði fyrir allmörgum árum
orðið fyrir vagni á götu í Kaup-
mannahöfn, og slasast svo mjög,
að það varð hans bani. Ekki get
jeg neitað því, að þessi margend-
urtekiia saga kerlingarinnar skaut
mjer nokkurn skelk í bringu, því
jeg var oft sendur bæði í björtu og
dimmu út í gamla húsið til þess
að sækja hitt og annað. Jeg býst
við að jeg hafi stundum bitið á
jaxlinn og bölvað í hljóði þegar
jeg fór inn í þetta daugalega hús,
en aldrei sá jeg Jörgensen, þrátt
fyrir hina nákvæmu lýsingu U'anuu
gömlu.
Vestan við ganja geymsluhúsið
og áfast við það, var nýleg skúr-
bygging, og stóð húh við Vallar-
stræti. Byggingu þessari var skipt
í ]>rent. Austast var hesthús, þá
svínaklefi, og í vesturenda geymslu-
klefi fjTÍr reiðtýgi o. fl. Við vest-
urenda skúrsins var inngangnr að
húsagarðinum frá Vallarstræti.
Fyrir vestan innganginn var
gamalt hús. einlyft með risi, og
sneri hlið ]>ess að Vallarstræti, en
gafl að Aðalstræti. I austurenda
þess var þvottahús, og inn af því
baðklefi með gljáðu baðkeri. 1
vesturendanum var á þessum árum
íbiið Coghills hestakaupmanns, og
voru inngöngudyr að henni út að
Vallarstræti. Coghill var kátur
karl, og hafði mesta yndi af að
glettast á ýmsa lund við starfs-
stúlkur hótelsins, og hló hátt og
lengi þegar þær snerust illa við
glensi hans og gælum. ITann var
altaf síreykjandi. Dálítið gat hann
fleytt sjer í íslensku, en best kunni
hann blótsyrði, og notaði þau ó-
spart.
Áfast við fyrnefnt hús (Coghills-
hús) var einnig gömul l)ygging
með risi, og sneri hlið hennar að
Aðalstræti, en gafl að Austur-
stræti. Var hús þetta nefnt „Oilda-
skálinn“ meðan fyrnefndur Jörg-
ensen hafði þar veitingasölu á
hendi. í vesturhlið ]>essa húss voru
þrjú herbergi, og hafði hvert þeirra
fengið sjerstakt heiti hjá bæjar-
mönnum, eins og nú skal greint:
Syðst var nokkuð rúmgóð stofa
með borðum og bekkjum, og var
oftast n§fnd „Almenningur“. Þang-
að fóru þeir gestir, sem ætluðu að
hafa þarna nokkra dvöl til sam-
ræðna og samdrykkju sjer til
skemtunar. Yfirleitt voru þessir
gestir fremur kyrlátir, þótt stund-
um væi'i sungið þar lítið lag eða
kveðin skemtileg vísa.
I miðju húsinu var minni stofa,
og var hún í daglegu tali fólks
kölluð ,,Svínastían“. Ekki var
stofu þessari gefið ]>etta nafn vegna
þess að hún væri sjerstaklega ó-
þrifaleg, heldur mun það frekar
hafa verið fundið upp til þess að
smána gesti þá, sem þangað sóttu.
Stofa þessi yar einskonar „Bar“.
Ilátt borð í brjósthæð var í innri
hlið stofunnar, og við það drukku
menn standandi, það sem þeir
keyptu. Þarna var mest drukkið
brennivín í staupum og blikkmál-
um, sem tóku hálfpela og kvart-
pela. Meðfram borðinu að innan-
verðu var gangur fyrir þjónustu-
fólkið( sem bar veitingar til gest-
anna í báðum stofunum. í klefa
bak við ganginn var skápur fyrir
glös og bakka, en ofan á skápniun
voru á stokkum fjórir lakkbornir
eikarkútar með svörtum gjörðum.
Á botnum kútanna, sem fram
sneru, voru koparkranar, og fyrir
ofan þá málað nafn þess áfengis,
sem í þeim var: Brennivín, Cognae,
Romm og Whisky.
Því ber ekki að neita, að oft var
þarna nokkuð sukksamt, og eink-
um um vertíðarlokin, enda sóttu
þangað mestmegnis innlendir og
erlendir sjómenn, og svo þeir bæj-
armenn, sem taldir voru minstir
hófsmenn í áfengisnautn. Á þess-
um árum kom þó sjaldan til veiu-
legra óspekta eða slagsmála innan
dyra, en stundum kom það fyrir,
að menn jöfnuðu reikninga sína úti
í Aðalstræti, enda meira svigrúm
þar til slíkra hluta. Þó stóðu þess-
ir bardagar sjaldan lengi, því nóg
var til af röskum drengjum, sem
höfðu ánægju af að gerast sjálf-
boðaliðar hjá hinum tveim lög-
regluþjónum bæjarins til þess að
bæla niður slíkar óeyrðir, einkum
ef í hlut áttu útlendir ribbaldar,
sem rjeðust að innlendum mönn-
um.
Þá skal talin þriðja stoían, sem
var í norðurenda byggingarinnar,
á horni Aðalstrætis og Austur-
strætis. Stofa þessi var kölluð „Ká-
etan“, og var nafnið dregið af
því, að þarna sátu oftast að
drykkju, auk Jslendinga, skipstjór-
ar og stýrimenn af erlendum skip-
um áður en nýja hótelið var bygt,
og einnig eftir það. Inngangur í
stofu ]>essa var bæði innan frá:
hótelinu og frá húsagarðinuni. Þá
sögu heyrði jeg sagða um Bene-
dikt Oröndal skáld, að einhverju
sinni hefði hann hvarflað frá
nokkrum betri borgurum á nýja
hótelinu og setst að í „Iváetunni“,
og sagt er þangað var komið:
„Iljer er gott að vera, því hjer
brúkar maður enga tilbúna manna-
siði“. Mun honum hafa þótt þarna
frjálsara til orðs og æðis en í söl-
unum inni í hótelinu.
Jeg þarf ekki að lýsa nýja hót-
elinu við Austurstræti, því það var
alþekt af öllum bæjarbúum, bæði
fyr og síðar. Þó mætti ýmislegt
segja frá fyrstu árunum áður en
stækkun þess og endurbvgging