Lesbók Morgunblaðsins - 02.04.1944, Side 4

140
LESBÓK MOROUNDLAÐSINS
Ferðasaga Árna Magnússonar:
í vist með grænlenzkum
Fvrir citt -pílujárn í'ær liumi
kaupnianni fjögra sela spik. Pílu-
járnið kostar sex skildinga. Þegar
Grönlemlerinn hefur so mikið spik
sem hann brennir í lampa sínum,
hefur og nóg til fæðu^ því senr
tr til baka, hefur hann ekkert gott
af. Því eg vissi, þegar eg var í land-
inu og grænlenzkir höfðu fangað,
að þegar þeir fyrir krapis kiuinu
ri koma til hans (kaupmannsins),
varð spikið ónýtt um vorið, þegar
vér komum til þeirra, því krapís
eru ^þeir hræddir fvrir, því það
hefur við borið, að þeir hafa orðið
að láta sitt lif við sömu leligheö.
En hvað mikið brim sem gengur
virða þeir að litlu, því ef sjórinn
velti bátnum, eru þeir eins glaðir,
so lengi þeir missa ei ár sína. því
þegar einn drengur er 10 til 12 ára
að aldri, þykir honum mesta ganian
að vera þar, sem boðar ganga yfir
eitt sker, og láta boðann slá sér yf-
ir skerið. Þá veltur skinnbáturinn
utn koll, kannske tvisvar, þrigvar.
Þar af hefur hann gaman. Ellegar
þeir koma til skipsins, þegar það
liggur á höfninni, og þeir dönskn
þiðja þessa drengi að velta bát
þeirra um koll, gjöra þeir gjarnan
fyrir eina saumnál, eg má víst
segja tíu sinnum, því )>egar höf-
uð er undir, snúa þeir sér upp með
árinni. og ekkert vatn kenutr á
]>á, því allt er þétt. "Þeir Itita vel
þvalbeinshnappa upp í nasir sér,
gn munninum halda þeir saman.
Nokkrir af dönskum fóru að
. róa í'þessum bátum og kunnu ei
læra það. Guðmuhdur Guðmunds-
son vildi og læra þessa list, hvar
fyrir hans vinstri armur gekk úr liði
og varð aldrei jafngóður til hans
dauða. Þetta skeði hjá okkur á
i-'riðriksvon, Síðan sagði Wulf, hver
aí okkur, seni reri í skinnbát, skyldi
straffast á kroppnum og gefa
fátækrapeninga, en ]>að dirfist eng-
inn, því til þess þarf daglegur barns
vani. Líka so að skjóta með pílum.
Þar skal daglegur vani. Þó græn-
lenzkir sjái ekkert fyrir augunum,
sem fanga kynni^ skjóta þeir samt,
so að þeir skyldu vera tnssari upp
á hendur sínar, þegar á þyrfti að
reyna. Þeir hafa og brúkað pílu-
boga. Vængirnir voru af hvalrifi
og örvarnar af hvalbeini. Eg talaði
með einn gamlan Grænlending.
ílann sagðist hafa skotið tvö hrein-
dýr i einu skoti. Þaug höfðu verið
hvört hjá öðru. Nú ertt þessar bvss-
ur upp kornnar, sem hver einn brúk
ar. Einn drengur 10 ára er so viss
uppá byssn sent sína pílu. Eg tala ei
um, ef þær væru að gagni. Á Frið-
riksvon voru so margir drengir,
sem út gengu fyrir oss að sk.jóta
til jóla rjúpur og hara með vorum
eigin byssum. Stundum fengu þeir
góðan afla. Þessir drengir gengu
hjá kokknum. Þeir urðu glaðir að
njóta þeirrar æru fyrir alls ekkert.
Danskir voru aldrei so góðir sem
þessir drengir. Vor assistent, Rod-
erigo, deyði á rjúpujakf, varð úti
í kafaldi litlu fvrir jól, varð keyrð-
ttr á sleða heim og sex hundar fyrir.
Við keyrðum títt með þeim upp
í Ifvannaf.jörðinn, sem var 12 mílur
að lengd, þegar þar fiskaðist heila-
fiski. Stundum fiskuðu grænlenzkir
karfa. mikið stærri en hér fiskast, á
120 faðma djúpi. Þeir gjörðu snjó-
hús við vakirnar, höfðu hvalbarða
fyrir færi, hnýttu endunum saman,
sem var ei g.jört í hast. Heilafiskið
var mest svart á báuð síðum, var
mikið feitt, því þegar það skyldi
matreiðast^ varð það að súpu saman
blandað við soðið. Eg fékk þar og
smáþorsk. llann var mikið magur
á sama dýprt.
Kort að fortelja: Þar var ekkert
fiskirí hjá okkur utan marhnútar og
þessi síl (loðna), sem eg hefi um tal-
að. Eggver og ei heldur. Eg keypti
einu sinni sjö andaregg af einttm
grænlenzkum á þeirri Góðu von.
Ro( heitir sá kaupstaður. Ilann var
sá fvrsti, sem Friðrik fjórði inn-
réttaði. Hann vildi vita, hvert el
gæti kristnað landið. Þá fengu
slaver eður fangar þá skipun,
að þeir skvldu, ásamt kven-
fólki frá spinnhúsinu mæta í sol-
dátakirkjunni í Kaupinhöfn, — og
var bttndið fyrir augu þeirra, —
að hver slave skyldi taka sér konu,
af þessu kvenfólki, sein og skeði.
Þeir fóru til þessa kaupstaðar, sem
eg um talti, en þegar þangað komu,
varð landið þeim allt for kalt að
lifa þar uppá slava fæðu. hvar fvrir
þessir aumingjar dóu þar út, og
þeirra legstað hefi eg séð. Það var
í ungdæmi mínu. Eg lievrði um
getið, að fólk skyldi út takast frá
Islandi til Grænlands. Það var til
þessa sama plátz.
Þessi Góða von var betri kaup-
xtaður en sá, eg var á. Þar var
.Híra Egill Þórhallsson prestur og
prófastur. Þar var og Guðmundur
Guðmundsson. Þar er mikill æðar-
fugl og erfiðisfólk hafði stóran
ábata á eggjum og dún, því Guð-
jnundur sendi Stykkishólms kaup-
manni æðardún. Þá óreglu afskaff-
aði Egill Þórhallsson, af fáum vel
jupp tekið, því það kom hönum ei