Lesbók Morgunblaðsins - 03.09.1944, Side 2
H86
LESP.ÓK l\rOROUNBTiA.ÐSINS
inannvirki, 600 metra löng og fa.ll-
liæðin í henni 14 metrar. Ilt er að-
stöðu þarna í gljúfrinu að vinna,
en verra er þó hitt, að ekkert
steypuefni er þar nærri nema blá-
grýti á einum stað uppi í hólunum
og er það sprengt og malað. Allan
sand og möl verður að flytja á bíl-
um neðan úr Ilaganesvík. Er það
löng leið og verður að greiða bíl-
unum hátt gjald fyrir hverja aþ-
flutta smálest. Vegna allra þessara
erfiðleika, og annara erfiðleika,
sem því fylgja, að koma rafmagns-
leiðslunni til Siglufjarðar, svo og.
vegna dýrtíðar, verður virkjun þessi
afar dýr. En hjer við bætist svo
það, að greiða verður fyrir land-
spjöll, af völdum virkjunarinnar,
og eru þau hin herfilegustu.
★
STÍFLA er einhver fegursta bygð
í Skagafirði og þótt víðar væri leit
að. Eins og áður er sagt hefir fyrr-
um verið stórt vatn í dalnum, en
er nú þorrið, að mestu, og eftir er
sljettur vatnsbotninn, vaxinn kaf-
grasi hlíðanna á milli, svo að hann
er yfir að sjá eins og gríðarlega
stór akur. Þykir flestum undur fag-
urt að horfa yfir þetta land, og svo
kvað piltur, sem þar var alinn:
Vaxa fíflar fróni á
fæst því ríflegt heyið.
Ó, hve líflegt er að sjá
ofan í Stíflu-greyið.
I Umhverfís þessa miklu, grænu
sljettu, eru há fjöll og fögur og
neðst í hlíðunum standa bæir og er
skamt á milli þeirra, því að þarna
var þjettbýli. Engjar þeirra eru á
sljettunni og.er þar uppgripa hey-
skapur, þúsundir hesta af stargresi.
En nú verður þessari fögru bygð
fórnað, því að þegar rafveitustífl-
an í hólunum er fullgerð, fer alt á
kaf í vatn.
Auðvitað verður Siglufjarðar-
bær að greiða fyrir landspjöll. Þó
er enn eigi sj'nt hvernig fer uijl
þær skaðabætur. Og „eitt verður
ekki bætt í peningum, og það er
hin unaðslega náttúrufegurð Stíflu-
dalsins“, sagði Langvad verkfræð-
ingur, við frjettaritara Morgun-
blaðsins fyrir skemstu. Og hvað á'
að verða um fólkið sem þarna býr
nú?
Mjer var sagt að 6 jarðir mundu
missa allar eða mestallar engjar
sínar og sumar mikið af túnnm.
Þessar jarðir eru:
Knappstaðir, Tunga, Ilringur,
Nefstaðir, Melbreið og Gautastaðir.
Eins mun fara um jarðirnar Hún-
staði, Þorgautsstaði, Iláakot og
Ilamar, sem ekki eru í ábúð, en
nytjaðar frá öðrum bæjum. Er
)>etta mestur hluti bygðarinnar. —
Einu sinni voru 20 bæir í Stíflu,
en nú eru þar taldar 15 jarðir, en
ekki búið nema á 10. Þó er Stíflan,
kjarninn úr Hraunahrepp, því að á
seinustu árum hafa bændur þar
borið rúmlega þriðjung af öllunx
hreppsgjöldum. Til marks Um það
hvað flóðið í Stíflunni mun ná hátt,
má geta þess, að það nemur við
bæjarþröskuld á Gautastöðum, bæn
um sem næst er hólunum að sunn-
an, og virðist hann þó standa hátt.
Ekki trúi jeg öðru en því, að’
mörgum þykir mjög breytt til hins
verra, þegar hinar fögru engjar
í Stíflu eru horfnar, og stórt stöðu-
vatn fyllir dalinn. Þá verður ekki
jafn líflegt. að horfa vfir Stíflu. Og
þá verður bygðinni þar stórkost-
lega hnekt, því að ekki verður bú-
andi á sumum jörðunum. Þær hljóta
að leggjast í eyði. „
Þegar fram líða stundir verður
sagan um þessa fögru bygð, sem
sökt var, líkust þjóðsögu um horf-
ið töfraland, sem margur grætur.
★
Jeg gat þess áður, að örlög Fljóta
og Siglufjarðar væri samtvinnuð. Á
því, sem nú hefir verið sagt, má
sjá, að Siglufjörður hefir meiri
skyldur við Fljótin heldur en áð-
ur. Ilann verður að bæta þeim upp
að einhverju leyti það sem þau hafa
mist. Og Fljótin hafa yfir ýmsum
gæðum að ráða sem Siglufjörð
hungrar og þyrstir eftir, og fram-
tíð Siglufjarðar er að miklu leyti
undir því komin, að hann fái að
njóta þeirra. En þá ættu Fljótin
líka að njóta góðs af því, og vel-
megun verða þar meiri en verið hef
ir. En svo launast ásælni best, að
hún verði báðum aðiljum að gagni,
en að annar aðilinn bíði ekki halla
og fái ekkert í sinn hlut, eins og nú
er um rafvirkjunina, því að Fljótirt
fá ekki að njóta góðs af henni Alt
rafmagnið fer til Siglufjarðar.
Þau gæði Fljóta, sem Siglufjörð-
ur hefir nú helst augastað á, er landi
nytjar og jarðhiti.
Fljótin eru frjóvsöm sveit. Þar
má hafa mikinn heyskap og mjólk-
urframleiðslu í stórum stfl. En
mjólk vantar Siglufjörð tilfinnan-
lega og þar eru öll skilyrði til mjólkj
urframleiðslu nýtt út í ystu æsar,
og farið að seilast vestur í Fljót.
En þá er ekki rjett að Siglufjörð-
ur sölsi þar undir sig jarðirnar, held
ur eiga bændur að njóta góðs af
framleiðslunni. Ólafur Stephensen
stiptamtmaður segir á einum stað j
„Ekki má því neita, að á nokkrum
stöðum þessa lands sje svo gott und
ir bú, að undan kú kunni meirai
að fást yfir höfuð en 6 fjórðungar
smjörs um árið, svo sem í vissum
sveitum Austfjarða og Vestfjarða,
Stranda og Þingeyjarsýslum, að
ógleymdum Fljótum og Ólafsfirði.“
Þettá er ekki breytt. Landgæði
Fljóta eru hin sömu enn.
Jarðhiti er víða í Fljótum, hjá
Lambanesreykjum, Gili, Reykjar-
hóli, Barði, Stóru-Reykjum í Flóka-
dal og víðar. Ekki er yfirborðs-