Lesbók Morgunblaðsins - 03.06.1945, Blaðsíða 12

324 LESBÖK M0RGUNBLAÐS1N9
enn erfiðara fyrir þá sök, að mikill
hluti af orku inargra þjóða hlýtur
enn um sinn að beinast að því að
ljúka öðrura ófriði, í Austur-Asíu.
1 samfjelagi þjóðanna er ísland
sma’st hinna smáu og má sín minnst
at' öllum. Þrátt fyrir )>að óskum vjer
að rækja vort litla hlutverk í eud-
urreisnarstarfinu, þegar horfið er
að því að reisa úr rústum það, sem
vjer,öll vonum að verði betri heim-
ur.
Ljettara hjal.
Jeg hefi víst nú þegar talað ailt
öf mikið um stjórnmál, og það er
sennilega rjett að taka upp ljettara
hjal. Þegar stjórn fjelagsins spuiðii
inig, um hvað jeg ætlaði að tala í
kvöld, var jeg heldur loðinn i til-
svörum og sagði fyrst, að við gæt-
um kallað það „Island og önnur
]önd“. Þetta er í sjáli’u sjer óákveð-
ið, og gæti verið fyrirsögu fyrir ó-
tal umtalsefnum. Samt þótti mjer
Aarlegra að h'afa vaðið enn betur
fvrir neðan mig, og bað stjórnina
að auglýsa ekkert heiti á fyrirlestr-
inum.
Einhver lienti mjer á, að jeg
hefði víða flækst seinustu árin. og
kannske gæti jeg frætt menn eitt-
hvað á því, hvað aðrar þjóðir hugsa
um (Island.
Ilvað aðrar þjóðir hugsa um Is-
land? I gamla daga var það alltaf:
.tsland, — það er þaðan sein loft-
lægðirnar koma (og þetta hljómaði
miklu verr á ensku en íslensku. því
að þar þýðir „depression“ ekki að-
eins loftlægð. heldur og viðskifta-
kreppa). Er ófriður skall á var
bannað að tala um veðrið í Eng-
landi, og enginn löghlýðinn borgari
tengdi nafn Islands lengur við ,loft-
lægðirnar. Nú er farið að segja
veðurfregnir aftur. Jeg vona bara
að það verði ekki til þess að vekja
upp aftur sama óorðið. — Fvrstu
árirt. sem jeg var í Englandi. minn-
ist jeg annarra hugmynda-tengsla
sem voru ansi þrálát: Island —
„igloos1 ‘, en það heiti er á ensku
notað um snjókofa Eskimóa. Eins
og geta má nærri, brást jeg hinn
versti við í hvert skifti, sem jeg
heyrði „igloo“ nefndan, og þó sjer-
staklega þegar jeg var spurður,
hvort jeg og mitt fólk byggi ekki í
slíkum híbýlum. Jeg neitaði því
harðlega, að nokkuð þvílíkt þekkt-
jst á Islandi. Þegar á þessu hat'ði
gengið um hríð, kont kunningi
minn að rnáli við mig einn daginn
og sagði: Svo að þú neitar því, að
til sjeu „igloos“ á Islandi? Vissu-
lega, svaraði jeg. Hvað kallarðu
þá þetta? sagði hann 02 rjetti mjer
úrklippur úr einu Lundúnablaðinu.
Það kom svolítið á mig í svip. Þetta
var mynd úr nágrenni Reykjavíkur;
það var ekki.um að villast að Esj-
an var í baksýn, og framar á mynd-
inni var eitthvað grunnsamlega líkt
snjókofum Eskimóanna. Sem betur
ff>r. áttaði jeg mig við nánari at-
hugun: þetta voru Nissen-kofar
hinna bresku gesta í landinu.
Hitaveitan landkynning.
„Igloo“-sagan er nú að mestu út-
dauð. Það megunt við þakka mönn-
unum, sem í Nissenkofunum bjuggu,
og öðrum góðum gestum, sem að
garði hefi borið. Nú eru hugmynda-
tengslin allt önnur. f London og
Moskva. Kaíró og Casablanca hafu
menn sagt við mig, er þeir heyrðu
hvaðan jeg kom: — Já, einhitt, frá
fslandi. Það er þar .sem þeir hafa
hitaveituna! A einum stað þar sem
jeg kom fyrir skömmu, virtust
menn .jafnvel vita enn meir um Is-
land. Jeg á við Teheran. Raunarskal
jeg játa, að þegar jeg fór þar fvrst
um, var áhuginn fyrir íslandi ekki
geysimikill. Samt var jeg hissa að
rekast í lítilli bókabúð á eintak af
bók dr. Björns Þórðarsonar, fyrr-
verandi forsætisráðherra, „Ieeland
Past and Present" Mjer datt í hug
að kaupa kverið, en hætti við og
hugsaði sem svo, að ef til vill kjmni
jiað lendaj í höndum einhvers, sem
værí enn ófróðari um landið en jeg
og hefði því meira upp úr lestrin-
um.
A heimleið frá Moskva kom jeg
aftur við í Teheran. og þá sá ,jeg
annað, sem jeg varð enn meira hissa
fi. Kunningi minn bauð mjer til
sín einn daginn, og eftir að við
höfðum drukkið te, sagði hann: —-
llvernig væri nú að fá s.jer eitt-
hvað að drekka? Leiddi hann mig
síðan að borðwúti í horni, þar sem
gat að líta.^meðal annars góðgætis,
flösku af whiský og aðra af gin,
báðar með miða sem sumir okkar
kannast við: „Áfengisverslun rík-
isins“. (Það er ekki að furða þótt
stundum sje þurrt í Nýborg, þegar
viðskiptasvæðið er svona stórt).
Annað, sem jeg varð var í Teher-
an, þegar jeg kom þar aftur, var
það, að hitaveitan var ekki það al-
eína, sein menn könnuðust við á Is-
landi. Aftur og aftur var sagt við
mig: — Já, það eif inndælt land,
Island! — og síðan haldið áfram
að segja frá ýmsu. landinu til frægð
ar. Þegar jeg fór hjá mjer og reyndi
að sýna einhverja uppgerðarhóg-
værð, sögðu menn: — Þjer þurfið
ekki að fræða okkur neitt um það.
Við þekkjum Island vel. Það var
þar sem Leland.Morris var áður!
Það er ekki ætlun mín með þess-
ari smásögu frá Teheran að gefa í
skyn að Mr. Leland Morris, sendi-
lierra Bandaríkjanna þar, sje eini
inaður sem hjer hefir komið og ber
landinu vel söguna. Svo er guði fyr-
ir að þakka. Þótt ekki sjeu aðrir
teknir en hermenn bandamanna.
sem hjer hafa verið, þá verð jeg að
segja að mig hefir oft furðað á því,
hversu vel þeir hafa kunnað áð
meta landið, hve vinsamlegir og ein-
att jafnvgl fullir aðdáunar þeir
haí’a verið — og það þrátt fyrir
ei-fiðan aðbúnað, sem margir þeirra
hafa haft hjer á landi. Hinsvegar