Lesbók Morgunblaðsins - 29.12.1945, Blaðsíða 7

LESBÓK MORGUNBLAÐSINS
657
^ 'stfSUÉtM
llaráttHliugiir liermanna engiii söi■■■■■■■
ein af þeim og venjulega ekki hin
veigamesta. Menn hafa barist og
látið líf sitt með jafnmiklum eld-
móði fyrir heimskulegt málefni
sem gáfulegt, fyrir mál sem leiða
til afturhalds, engu síður en fram-
iaramál, fyrir málefni, sem að
engu snerta hag þeirra, eða eru
jafnvel gagnstæð einkahagsmun-
um þeirra.
Venjulegir einkahagsmunir,
hvort sem þeir eru fjárhagslegir
eða þjóðfjelagslegir skifta ergu
máli með þjóðum sem í ófriði eiga,
nema frumstæðar hirðingjaþjóðir
sjeu (barátta um beitilönd) eða,
ef um menningarríki er að r;eða,
að þar geysi borgarastyrjöld
Annars er sambandið milli
hinna raunverulegu eiginhags-
muna hermannsins og þess mál-
efnis, er hann telur sig berjast
fyrir slungið ótal þáttum og fer
eftir því hversu tilfinningulífi
hans er háttað. Og svo kynlega
eru þessir þættir slungnir að
menn berjast stundum fyrir þvj,
að viðhalda sinni eigin þrælkun.
Er því með öllu rangt að álykta,
að baráttukjarkur hermannsins
sanni ágæti þess málefnis, er hann
berst fyrir.
Eitt veigamesta tilfinningaat-
riðið er útlendingahatrið, ekki ein-
ungis eins og það lýsti sjer í óvild
hinna frumstæðu ættflokka hverra
til annara, heldur einnig eins og
það kemur fram í þjóðernishreyf-
ingum vorra tíma. Einnig þetta
atriði á ekkert skylt við hina raun-
verulegu eiginhagsmuni. Þannig
greip hinn sósialistiski verkalyður
í Varsjá til vopna gegn rússneska
byltingarhernum árið 1920 og
þannig risu Arabarnir í Palestínu
með vopn í hendi gegn því að
Gyðingum væri hleypt inn í land-
ið, þó að þeir hefðu af því geisi-
mikinn fjárhagslegan hagnað.
Hvarvetna þar sem árekstrar hafa
orðið í þessari styrjöld milli bjóð-
ernistilfinningar og þjóðskipulags-
hugmynda manna, hefur þjóðern-
istilfinningin borið hærra hlut.
Einræðisríkið Grikkland barðist
undir forustu Metaxas, gegn inn-
rás ítalskra fasista. Lýðræðisrík-
ið Bretland vingaðist við einræð-
isríkið Spán. Japan með ljens-
skipan sinni varð sátt að kalla við
Rússland bolsevismans.
Með öðrum orðum — enda þótt
allir þessir pólitísku ,,is.mar“
hefðu aldrei verið til, þá hefðu
ófriðarþjóðirnar skipast í flokka
á sama hátt. Bak við vígorð hug-
sjónanna var kjarninn æ hinn
sami, sem sje styrjöld þjóða á
milli eingöngu vegna hagsmuna
þeirra, annaðhvort til landvinn-
inga eða til að verjast innrás, og
með öllum þeim eldmóði, sem þjóð-
erniskendinni framast fylgir.
Frá sjónarmiði Vinstri flokk-
anna var þessi ófriður fyrst og
fremst ófriður gegn öflugasta fas-
istaríki heimsins ogvþví þess verð-
ur að út í hann væri lagt, en rík-
isstjórnir bandamanna og mikill
meirihluti ópólitískra manna börð-
ust hvorki með nje móti neinurn
„isma“, heídur fyrir tilveru þjóð-
ar sinnar og menningararfi lið-
innar aldar.
Þegar þessu er haldið fram við
kommúnista játa þeir að vísu að
þetta sje rjett, að því er auðvalds-
ríkin snertir. En um Rússland sje
öðru máli að gegna. En hvað bend-
ir til þess, að hjer beri að greina á
milli? Jafnvel þótt rússneski her-
inn berðist undir alþjóðlegum víg-
orðum, mundi orka tvímælis, hvorf
það er máttur þessara orða, er
knýr þá til hinnar ótrauðu baráttu
eða hin frumstæða ósk um að reka
illvígan innrásarher af höndum
sjer.
En nú vill svo til að hin opin-
beru vígorð Rússa hafa ekki leng-
ur á sjer yfirskin hugsjónanna,
heldur hafa þau horfið aftur til
sinnar gömlu merkingar, er þau
höfðu fyrir byltinguna. Nýr þjóð-
söngur hefir komið í stað „Inter-
nationalsins“, nýr hollustueiður til
þjóðarinnar í stað eiðsins til
rauðahersins, alt jafnræði innan
hersins er afnumið, hlýðni við yf-
irmenn er komið í stað byltingar-
agans, hinir gömlu herforingjar
keisaratímabilsins, sem barist
höfðu gegn stjórnarbyltingunni
frönsku hafa aftur verið gerðir
að þjóðhetjum, og hin endurborna
rússneska kirkja útdeilir aítur
blessun Guðs. En um þessa þróun
munum vjer ræða nánar síðar.
Niðurstaðan af rökfærslum
þeim, er falla undir fyrsta tölulið
hjer að framan, verður því sú, að
af hreysti þjóðar í hernaði verða
engar ályktanir dregnar um það,
hvort stjórn hennar eða stjórn-
arfyrirkomulag er frjálslynt eða
afturhaldskent, heldur er baráttu-
hugurinn aðallega kominn undir
tilfinningum og gömlum erfðahug-
myndum, sem til þess eru fallnar
að hvetja menn til dáða.
Niðurstaðan verður ennfremur
sú, að Soviet-stjórnin hefir hagað
vígorðum sínum eftir þessum örv-
andi erfðahugmyndum og gætt
þess nákvæmlega að ganga fram-
hjá þeim vígorðum, sem áður
greindi Soviet frá auðvaldsríkjun-
um. Ef því áðurnefnd röksemdar-
færsla sannar nokkuð, þá sann-
ar hún það, að rússneski hermað-
urinn, sem alltaf hefir barist
hraustlega fyrir guð og föðurland-
ið og ríkisstjórn sína, heldur
áfram að berjast hraustlega fyr-
ir guð, föðurland og ríkisstjórn.
Þetta útilokar þó ekki það, að
Rússland sé þrátt fyrir alt sósial-