Lesbók Morgunblaðsins - 12.01.1947, Blaðsíða 9

LESBÓK MORGUNBLAÐSINS
9
þýskum borgum hafa ainglingar, sem
nefna sig „Edefweiss-Piraten", gert
ýmsan óskunda að undanförnu. Ann-
að hvort hafa þeir ekkert samband
við hinn pólitíska Edelweiss-fjelags-
skap, eða þeir eru grímuklæddur angi
af honum, og notaðir sem skálka-
skjól. Kunnugt er, að Edehveiss-fje-
lagskapurinn hafði starfað nokkuð í
tíð Hitlers. Þóttist haun þá vera and-
nasistiskur, en er ramur þjóðernis-
stefnuflokkur. Honum hefir vaxið.
mjög ásmegin að undánförnu og það
má vel vera að hin nýa Vehme end-
urfæðist þar.
Þúsundir harðsvíraðra nasista leika
enn lausum hala, sjerstaklega í fjöll-
unum í Bayern. Eftir 8 mánaða harð-
vítugustu mannaveiðar, sem sagan
getur um, viðurkendi amerískur liðs-
foringi það opinberlega í Bad Toels,
að ekki hefði náðst í nema 16% af
SS-liðsforingjum. Fjöldinn allur af
þeim, sem enn eru í felum, mun sjálf-
sagt skipa sjer undir merki Vehme, •
«
þegar þar að kemur.
Það er einnig kunnugt að eigi hefir
fundist nema lítill hluti af þeiip vopn-
um, sem násistar földu, þegar þeir
sáu ósigur nálgast. Og þrátt fyrir
alla aðgæslu hefir hvað eftir annað
verið stolið miklu af hergagnabirgð-
um Bandaríkjamanna. En þetta er
þó ekki nægur vopnabúnaður til þess
að hægt sje að hefja allsherjar upp-
reist. Handa Vehme er hann nægi-
legur.
Miljónir Þjóðverja trúa á Vehme,
sumir óttast hana, aðrir setja alla
von sína á hana. Þegar háskólinn í
Göttingen, sem er á hernámssvæði
Breta, var opnaður aftur fyrir fáum
mánuðum, þá kölluðu stúdentarnir í
kór frarp í ræðu rektors: ,,Það er
kominn tími til þess að ný Vehme
rísi upp í Þýskalandi“.
SÍÐAN þetta gerðist hafa allir at-
burðir stefnt í þá átt, að ný vargöld
sje í aðsigi. Þýskir embættismenn
hafa fengið nafnkius brjef, bæði í
pósti og öðru vísi, þar sem þeir eru
varaðir við að hafa samvinnu við
„óvinina", og skorað á þá að slíta
henni áður en það sje um seinan.
Ritstjórar hinna leyfðu blaða hafa
fengið óteljandi hótanir og sumir hafa
vérið drepnir. Hvíslingar fara um alt
landið um það að Vehme muni rísa
upp þegar Vesturveldin og Rússar
sje orðin ósátt.
Vehme er ekki neitt hugfóstur.
Grafir þeirra Erzbergers, Rathenau,
Kurt Ei-ners og fjölda margra ann-
ara, eru til vitnis um það. Og nú er
hún á leiðinni.
V 4/ V íW íW
I
Hrossakjötsát
Ari fróði segir svo frá Kristnitök-
unni á Islandi:
Þá var það mælt í lögum, að allir
menn skyldu kristnir vera og skírn
taka, þeir er áður voru óskírðir á landi
hjer, en um barna útburð skyldu
standa hin fornu lög og um hrossa-
kjötsát .... En síðar fám vetrum var
sú heiðni af numin sem önnur.
Hrossakjötsát var hinn bezti veizlu-
kostur, sem fornmenn gátu hugsað
sjer, og því var það haft á borðum í
stærstu og virðulegustu veislum
þeirra, blótveislunum.
En upp frá því er kristni kom og
„heiðnin var afnumin“, máttu íslend-
ingar ekki bragða hrossakjöt, þótt líf
þeírra lægi við. Varð sú firra svo mikil
að börnum var þegar í æsku innprent-
aður viðbjóður á hrossakjöti, og þeir,
sem gerðu sig seka um hrossakjötsát
í lífsnauðsýn, þóttu hvergi í húsum
hæfir og andstyggð guðs og manna.
Helst bábylja þessi fram um seinustu
aldamót, og er máske ekki laust við að
eitthvað eimi eftir af henni sums
staðar enn í dag.
Það er nú máske ekki undarlegt
þótt sauðsvartur almúginn, sem beitt-
ur var hinni herfilegustu skoðana-
.kúgun fram eftir öllum öldum, heldi
fast við þessa firru. Hitt er merkilegra,
að hámenptaðir menn skyldu ala á
þessu. En hjer er eitt dæmi um það:
Ólafur Stefánsson, stiptamaður
(1731—1812), ritaði um hesta í Lær-
dómslista Fjelagsritin 1787 fróðlega
grein. Þar segir svo:
Það er óefað, að fyrir kristniboðið ,
var hrossum blótað, og þau etin hjer
á landi, eins og í fleirum löndum, er
eigi höfðu tekið við kristni, og þóttu
hrossin þá eigi lítið búsílag. Egill á
Borg brá Hermundi á Gilsbakka um
það: að þar hefðu dáið 30 hross úr
hor um veturinn, og hefðu öll etin
verið. Fleiri dæmi má finna, er sýna
hungur og skort í landinu á hinum
fyrri tímum, þótt hrossakjöt hafi ei
verið lítill viðauki annara matvæla
vorra gömlu landsmanna. Kalmukar
og Tartarar eta hestakjöt ennú á vor-
um dögum og álíta það fyrir hina
bestu fæðu, hvorki kræsa þeir það né
krydda, heldur eta ósoðið á þann hátt:
að þá þeir eiga ferð fyrir höndum,
leggja þeir stykki af hráu hestakjöti
undir hnakk sinn, ríða síðan langa
vegu, og eta smásaman af þesu hráa
og hálfvolgu nesti. Jafnvle sjálfir
Kínabúar eta nú hrossakjöt, sem hafa
ung og feit folöld í stórveislur sínar.
Kaplamjólk drekka þeir í stað víns,
þeir gera af henni ost, en brenna
brennivín úr mysunni. í Austur-lönd-
um eða kóngar hestakjöt, drekka
kaplamjólk, og bjóða stórherrrum til
gesta uppá hvort tveggja.
Þessi og þvílík heiðingjanna dæmi,
vilja nokkrir á vorum tíðum láta
rjettlæta hrossakjötsát á íslaudi, cn
engi þanki er viðbjóðslegri en þessi,
að ekki tali um verkið sjálft. Skyldu
mann þá og svo eta orma og pöddur,
af því að þær eru fæða þeirra er búa
í Ameríku? t hverju áliti mundu land-
ar vorir vera, ef þeir einir af öllum
kristnum í norðurálfunni Ieggðust í
hrossakjötsát. Það á því hjer eftir,
sem hingað til, að vera harðlega bann
að sem viðurstyggð, nema þá óum-
flýjanlegt lífstjón liggur við.