Lesbók Morgunblaðsins - 28.09.1947, Qupperneq 1
GAMLA
PÓSTHÚSIÐ-
Hundrað ára minning
0
Yst til vinstri sjest hús Ilallgr. Schevmgs nýbygt. A miöri myndinni gamla
húsiö við Pósthússtrœti.
Aðalstræti er vagga Reykjavíkur-
bæjar. Þar voru aðalbyggingar „inn-
rjettinganna“. Og þegar ekki þótti
lengur hagkvæmt að hafa hús kon-
ungsverslunarinnar úti í Örfirisey,
voru þau flutt (1779—80) og sett
niður á malarkambinum fyrir ofan
Grófina, þar sem nú er Ingólfs Apo
tek. Upp frá því fer og bygo að mvnd-
ast meðfram sjónum, vestar. frá Gróf-
inni og austur undir lækinn, þar sem
nú cr Hafnarstræti. En þar fyrir sunn
an, milli lækjarins, tjarnarinnar og
Aðalstrætis var Austurvöllur, óbygð-
ur með öllu þangað til dómkirkjan var
reist þar árið 1794.
Árið 1799 var Bjarna G. Lundberg,
,,sigldum“ járnsmið, heimilað að setj-
ast að í Reykjavík og reka þar iðn
sína sem járnsmíðameistari, „og taka
unga sveina til náms og gefa þeim að
loknu námi sveinsbrjef, er heimili
þeim að reka járnsmíðaiðn hvar sem
þeir vilja í ríkjum og löndum Dana-
konungs".
Bjarni fekk síðan lóð á austanverð-
um Austurvelli og bygði á þessu sama
ári lítinn torfbæ, rjett austur af dóm-
kirkjunni. Var þessi bær nefndur
„Smedens Hus“, því að þá þótti fínna
að lala dönsku en íslensku. En þeir
sem voru svo lítilsigldir að tala ís-
lensku, kölluðu bæinn Smiðsbæ og lóð
ina Smiðsbæjarlóð. Seinna, eða 1815.
eignaðist Símon Hansen kaupmaður
(einn af Básendabræðrum) bæinn og
lóðina. Reif hann svo bæinn 5 árum
síðar og bygði þarna timburhús árið
1820. Var það lengi kent við Teit járn
smið og dýralækni Finnbogason,
vegna þess að hann eignaðist það og
bjó þar. Þetta hús stendur enn, og
snýr gafli að Pósthússtræti. Er það
eitt með elstu húsum í bænum.
Rjett fyrir sunnan Smiðsbæinn og
þó litið eitt austar. bygði Einar nokk-
ur Valdason sjer bæjarkríli. er nefnd-
ist Kirkjuból, en seinna Lækjarkot.
Stóð það lengst allra torfbæja í Mið-
bænum, því að það var ekki riíið fyr
cn um 1890, að Þorsteinn Tómasson
eignaðist það og bygði þar smiðju.
Arið 1846 var latínuskólinn fluttur
frá Bessastöðum til Reykjavíkur. Var
dr. Hallgrímur Hannesson Scheving
þá skipaður yfirkennari við skólann.
Hallgrímur lauk fullnaðarprófi við
málfræðideild kennaraskólans í Kaup
mannahöín 1807, og var settur kenn-
ari við skólann á Bessastöðum árið
1810, ,,en gerði síðar með frábærum
kennarahæfileikum sínum garðinn
frægan um fjölda ára, fyrst á Bessa-