Lesbók Morgunblaðsins - 28.09.1947, Blaðsíða 6

290
I RSRÓK' MGRGUNBLAÐSINS
HAMINGJUSÖM ÞJÓÐ
SUDUR i Alpafjcillum, milM Sviss
og Austurríkis, cr lítið rjálfslætt
land, rom heitir Lichtcnrtein. Það er
ekki nema 6j fermi’ur cnskar að
stærð, og íbúarnair cru ekki nema
11.030. Cn l>ó er þetta sjálfstscð l'jóð
frjáls jijjð og hcnni vegnar svo vc!,
að a’lir rr.ega öíunda hana. Það s;’nir,
að cklá er cinhlitt til vclliðunar að
þjóðirr.ar sjeu scm fjölmennartar og
ráði yfir sem mestu lantíi. Smáþjóð-
unftm getur liðið miklu betur.
Það er því ekki að íurða þótt Lich-
tenstein-búar undrist „menningu"
stórþj óðanna er þeir horfa í kring um
sig og sjá svo að scgja alla álfuna
ílakandi i sárum og í sárustu nevð.
í Lichtenstein lifa allir á landinu,
og haía nóg. Þar er engin dýrtíð og
þar cr ekki „svartamarkaður". Þar
liía r-.enn í sátt og samlyndi og þar
er siðl'eroi svo gott. að hvergi i hcimi
er eins lítið um óskilgetin börn, 1 af
hverjum 36. Þar eru engir glæpir
framdir og þar er ekkert hegningar-
hús. Kf einhver gcrist svo brotlegur
við lögin, að lionum er dæmd fang-
elsisvist, þá cr hann scr.dur til Sviss-
lands og fangaklefi „lcigður" þar
handa honum.
Eng'.nn skyldi ætla að þeir í Lich-
tenstcin sje smásmuglegir og kot
ungslcgir. í eir cru cinhverjir hjálp-
fúsustu mcnn i hoimi, cins og sjest á
því, að þrioji hvcr maður er fjelagi í
staka „hreingerningardaga" á hverju
ári. Þá var rusli ekið burt og hús mál-
uð. —
í vor tóku 10 miljónir manna í 7000
•borgum þátt í skipulögðu staríi ura
íegrun og hreinsun borganna.
Og þetta er alt því að þakka, að
lítiUi stúlku var gefinn blár sumar-
kjóll vorið 1909.
Getum vjer ekki lært eitthvað af
þessari sögu?
Rauða krossinum, sem vinnur mikið
að því að hjálpa rjúkum og hungruðu
fólki í nágrannalöndunun.
Þótt undarlegt kunni að virðast
varði Lichtenstein sjálfstæði sitt fyr-
ir ágangi nasicta. Eftir að Hitler hafði
lagt Austurríki undir sig, helt hann
að það væri ljett vcrk að taka Lich-
tcnstein lika. Og það var byrjað á því
eins og annars staðar að koma upp
„fimtu hcrdeild" í landinu. En erind-
rekum Hitlers tókst ekki að fá þar
nema hundrað menn í lið við sig. Og
svo var þessum 100 mönnum skipað
að íara kröíugöngur og heimta það
að „Þjóðverjar frelsuCu landið“.
Þegar þessir kröíugöngumcnn nálg
uðust Vaduz — stærsta þorpið — var
alt lög.eglulið landsins, átta menn,
scnt gegn þeim, en fengu ekki rönd
við rcist. Fólkið var æst og hrópaði:
„Sækið Antor.! Har.n veit hvernig á
að fara með þessa Þjóðverja. Ilar.n
l elur áður barist gcgn þeim".
Un þegar |>cir komu lil kofa Antons
þá var hc.nn dáinn íyrir stundu, ekki
af hræðslu heltíur úr elli. Ilar.n var
9Ó ára gamall. Reynsla hans í þvi að
fást við Þjóðverja var síðan í stríðinu
136G. Þá haíði allur her Lichtcn-
steins, eir.n liðsíorir.gi og 78 mer.n,
barist mcð Austurríkismönr.um gegn
Þjóðvcrjim.
Ur því cð An*on var farinn, var
cltki öðrum á að skipa til varnar, en
ekátunum. Þcir voru undir forystu
Alexar.ders Frick, sem j.á var toll-
heimtumaður. Hann kallaði þá sam-
cn og fór með þá til landamærar.na.
Og þangað þyrptust að þeim bændur,
vopnaðir Ijáur.i og bareflum. Þangað
kom líka sjeia Formmel. Hann kom í
bil og hann setti bílinn þvers um á
eina veginn, sem liggur inn i Lichten-
stein frá Austurríki.
Þegar þýsku hermennirnir sáu
þennan viðbúnað, hikuðu þeir. Það
hafði sem sje aldrei verið gert ráð
fyrir því að þeir mundu mæta neinni
mótspyrnu, og í fyrirskipunum þeirra
stóð ekkert um það að þeir ætti að
beita vopnum. Þeir hurfu því frá. Og
það undarlega skeði, að þeir virtu
hlutleysi Lichtensteins upp frá bví,
enda þótt þeir legði mestan hluta
Evrópu undir sig.
Svo var það scinna, að þeir Pierre
Laval og Rashid Ali, arabiskur höfð-
ingi, sem snúist hafði á sveif með
Þjóðverjum, báðu um landvist og grið
í Lichtenstein. En beiðnum þeirra var
hafnað, skirt og skorinort, með til-
vísun til þess, að Liehtcnstein ætlaði
að gæta „fornrar venju um hlutleysi".
Lichtenstein er þó ekki gamalt
ríki. Fyrir 250 árum var það eitt af
Rínarhjeruðunum og ekki annað en
tveir fjallahn kar i ölpunum, einn
dalur og dálítið graslendi. Þá keypti
Ilans Adam prins það fyrir 115 flor-
ínur (um 350 krónur) og gerði það að
sjerstöku ríki. Seinna voru keyptar
landsneiðar af Austurríki og Bæhcimi
og bætt við, og voru sumar stærri en
„ríkið" fjálft. En furstarnir scltust
ckki að þarna. Þeir höfðust við er-
lendis, hver fram af öðrum.
En sama daginn sem Ilitler rjeðist
inn í Austurríki, kom nýr fursti til
valda í Lichtcnstein, Franz Joseph II.
Ilann byrjaði á því að eyða hálfri
miljón dollara í það, að endurbyggja
cina kastalann, sem er þar i landi,
gera hann íbúöarhæfan, setja í hann
miðstöðvarhitun, bað og önnur þæg-
indi. Síðcn hefur hann tæplcga farið
úr lar.di. Hann kvæntist dóttur Wilc-
zek greifa og óoalsbónda í Bæhcirni,
og var brúðkaupið haldið hátíðlcgt
og með mikilli viðhöín í Vaduz, enda
var það fyrsta konunglega brúðkaup-
ið þar í lar.di. Frcnz Joseph II skrmtir
sjcr við það að lesa nýjustu bókment-
ir, hlusta á fagra hljómlist og leika
við börnin sín. Dvöl hans í landinu
heíur engu breytt um lifnaðarháttu
og stjórnarfar. Þar er lýðræðisstjórn
eftir sem áður. Meira að segja er þar