Lesbók Morgunblaðsins - 30.11.1947, Side 3

LESBÓK MORGUNBLAÐSINS
f —
351
Ungur furuskógur í Maalselvdal í Norður-Noregi.
leika þess hjer. Sækja verður fræ til
Cooksfjarðar eða nágrennis hans og
hefur það verið gert þótt í litlum stíl
sje enn. Hvítgrenið er miklu seinvaxn-
ara en sitkagrenið að öðru jöfnu, en
þar sem þurrt er, stendur það því á
sporði. Viður þess er líkur rauðgreni-
við.
Auk framangreindra tegunda vaxa
nokkrar aðrar á þessum slóðum, en
þeim mun sleppt að sinni. í Norður-
Noregi vaxa aðeins tvær tegundir barr
viða, sem nú skal greint frá.
Skógarfuran (Pinus silvestris) vex
alveg norður að Tromsö, sem er ná-
lægt 70. breiddarstigi. Vex hún bæði
út við sjó og upp til dala. Er allmikill
munur á veðurfari við strendurnar
og í dölunum. — Enda er
líka svo mikill munur á vaxtalagi
furunnar við sjóinn og í dölunum, að
nærri liggur að telja megi þetta tvær
tegundir. Strandfuran er stórgreinótt
og myndar því kvistóttan við, en meg-
inlandsfuran er með grönnum grein-
um, sém falla fljótt, og er viður henn-
ar mikið betri. Furan nær 15—25 m.
hæð á þessum slóðum og er hrað-
vaxta framan af æfinni. Við furunnar
þarf ekki að lýsa. Hann er annar aðal-
viðurinn, sem notaður er hjer á landi
til smíða.
Rauðgreni (Picea abies) vex alveg
norður undir heimskautsbaug, en þar
hefur útbreiðsla þess stöðvast við Salt
fjall, sem er bæði hátt og breitt. Yfir
það hafa fræ grenisins ekki komist
með eðlilegu móti, enda er tiltölulega
stutt síðan að grenið hóf göngu sína
inn í Noreg. En fræi frá nyrstu mörk-
um gjenisins hefur verið sáð
víðs vegar um Troms fylki með þeim
árangri, að víða vex grenið hraðar en
furan, einkum í strandhjeruðunum. Á
eynni Ulö, sem er utarlega í Lyngen-
firði nálægt 70. breiddarstigi, eru
greniskógar, sem vaxið hafa upp af
fræi úr Ranafirði. Elstu trjen eru 24
ára og hafa þau hæstu náð um 6 m.
hæð. Bæði af þessu dæmi og fjölda
annara draga Norðmenn þá ályktun,
að rauðgrenið hafi meiri hæfileika en
furan til þess *að laga sig eftir mis-
munandi kjörum. Ætti því að vora
unnt að rækta hjer rauðgreni úr Rana
firði engu síður en norska skógar-
furu. Greni það, sem hingað til heiur
fluttst til landsins, er ættað frá stöð-
um langt sunnan Ranaf jarðar og þarf
því engan að undra, þótt misjafnlega
hafi tekist með ræktun þess. Er því
furðanlegra, að á Hallormsstað hefur
rauðgreni náð all góðum þroska og
meira að segja borið þroskað fræ.
Síberiskt lerki (Larix sibirica) vex
að vísu hvergi í Noregi nema þar, sem
því hefur verið plantað. Vaxtarmörk
þess vestur á bógin eru við Hvítahaf
í Rússlandi. í Troms fylki hefur það
verið gróðursett á nokkrum stöðum í
Ma&lselvdalnum og víðar. Hefur það
alls staðar náð miklum og góðum
þroska, þar sem það hefur ekki verið
sett of nærri snjó, eða þar sém úrkoma
er mjög mikil. Er þetta svipað reynslu
okkar hjer á landi, að lerkið getur náð
mjög góðum vexti, þar sem úrkoman
er um eða undir 600 m.m. árlega. —
Reynsla Norðmanna og okkar eigin
reynsla sýnir, að hjer má rækta lerki-
trje. Á Hallormsstað eru um 6000
lerkitrje, sem gróðursett voru 1937—
1939 sunnan við Atlavík. Eru þau
vaxin Upp af fræi frá Archangelsk.
Trjen hafa náð 3—5 m. hæð á þessum
fáu árum og er sá vöxtur undraverð-
ur. Viður lerkis er ágætur til hvers
konar smíða og má nota hann til alls,
sem greni og fura er notað í, auk
margs annars. Lerkiviður er yfirleitt
dýrari viður en greni og fura.
Hjer hafa nú verið nefndar 8 teg-
undir barrviða, sem allar mun unnt að
rækta hjer á landi til nytja. Þarf ekki
að f jölyrða um, hvílíkur fengur þjóð-
inni væri að því, ekki síst þar sem töiu
verða f jölbreytni er að ræða í viðavali.
Enda kemur slíkt sjer vel, þar sem
mjög mikill munur er á úrkomu sunn-
an lands og norðan. Norðan lands og
austan yrði að setja þær tegundir,
sem þrífast við litla úrkomu, eins og
lerki, hvítgreni og skógarfuru úr döl-
um Noregs. Hinsvegar mun sitkagren-
ið best fallið til gróðursetningar sunn-
an lands og vestan, ásamt marþöllinni
og strandfurunni, en fjallaþöllin og
fjallaþinurinn ættu að geta vaxið um
allt land.