Lesbók Morgunblaðsins - 11.04.1948, Síða 16

204
LESBÓK MORGUNBLAÐSINS
LJÓSM. MBL: ól. ic. magnússdn.
VORBRAGUR Á AKUREYRI. — í Grófargilinu, beint niður undan sundlaug-
inni, hafa Akureyringar gert dálitla tjörn, sem nefnd er „Andatjörn" eða „Anda-
pollur“. Umhverfis tjörnina verður fegrað á allan hátt og verður hún bæjarprýði.
Mynd þessi er tekin þar í hita og blíðskaparveðri um páskana og sýnir svani og
nokkrar andir á tjarninni.
-----------------------------------------------------------------------------
KRI3TJÁN SVARTIDAUÐI
átti heima norður á Tjörnesi um
mifja 19. ö!d. Auknefni siit fskk iiann
al þvi að hanr. hafði kolsvait hár. —
Einu sinni reri Kristján einn á báti,
en hraklist þá norður í haf og náði
Grímsey við illan leik. Grímseyingum
leist ekki á gestinn, heldu hann illan
anda og sóttu barefli og önnur vopn
til að vinna á honum. Kristján gat þó
gert þeim skiljanlegt að hann væri
menskur maður, og tóku þeir honum
þá vel og var hann þar um veturinn.
En í landi var Kristján talinn af og
var mikið mein að afturgöngu hans á
Tjörnesi þá um veturinn.
BJÖRN GUNNLAUGSSON
langaði mikið til að læra þegar hann
var ungur, en faðir hans mátti ekki
heyra það nefnt og sagði að bókvitið
yrði ekki látið í askana. Eitt ísavor
skutlaði Gunnlaugur hvai í vök undan
Vatnsnesi, en skutulfestin slitnaði. Þá
segir karl við son sinn, að ef hvalinn
reki með skutlinum, bá skuli hann hafa
einhver ráð að kosta hann í skóla. —
Lagðist Björn þá á bæn og bað þess
heitt og innilega að hvalinn ræki.
Varð honum að því. Hvalinn rak á
Skagaströnd og stóð skutullinn í hon-
um. Þá varð Gunnlaugi að orði: ,.Þú
ert ekki alveg auðnulaus, greyið mitt,
og er best að þú fáir vilja þínum
framgengt". Daginn eftir sendi hann
Björn til sóknarprestsins og bað hann
að kenna honum undir skóla.
FRÁFALL ESPHOLÍNS
Þann 1. ágúst (1836) var vor heiðar-
legi sagnaskrifari, Jón sýslumaður
Espholín, um morguninn staddur á
Víðivöllum í Skagafirði hjá þeim
fræga öldungi sjera Pjetri prófasti
Pjeturssyni og var á tali við hann.
Fann hann þá á sjer svefnþunga mik-
inn. Kona sjera Pjeturs bauð honum
að leggja sig til svefns. Espholín af-
þakkaði það. Reið síðan Ijeimleiðis með
pilti, er hann hafði til fylgdar. En á
leiðinni hneig Esphoiín af hestinum og
andaðist hæglega litilli stundu síðar,
67 ára gamall (Daði fróði).
MAGNÚS Á HOFSTÖÐUM
Upp úr aldamótunum 1800 bjó sá
J
bóndi á Hofstöðum í Þorskafirði er
Magnús hjet. Var hann einrænn í hátt-
um og hversdagsgæfur, nema ef hann
var við öl. Þá þótti hann ekki ein-
hama. Einu sinni kom hann úr eyum
og reri austur fyrir Reykjanes og bað
að lenda í Húsey, fram undan Reyk-
hólum. Hafði hann hevrt að í eynni
gengi mannýgur hrútur gamall, sem
Þórður beykir, faðir Jóns skálds Thor-
oddsens átti. Fekst Magnús lengi einn
við hrútinn og kom aftur til manna
sinna með allmiklar ákomur. Síðan
lenti karl, sótti heim eigandann og
heimti bætur. En Þórður synjaði. Þá
sagði Magnús: „Það er þó mikið högg,
Þórður beykir, þegar mórauð skepnan
skoppar skeið í pönnuna á manneskj-
unni“.
VELLANKATLA
(upphaflega Vellandi Katla) er nafn
á uppsprettum syðst og austast í Þing-
vallavatni. Það er einnig nafn á upp-
sprettu í Landbroti, sem Sæmundur
Holm lýsir svo: „Vellinkatla er stærst
uppsprettuauga sjeð hefi, hjer um 8
faðmar um sig og mjög djúpt. Vatnið
vellur upp með mikilli <ákefð og boða-
föllum". Á Melrakkasljettu voru tveir
bæir, sem hjetu þessu nafni. Annar er
nú kominn í eyði fyrir löngu, en h\nm
hefur skipt um nafn og er kallaður
Núpskatla. Þar halda menn að nafnið
Vellankatla hafi ekki verið dregið af
uppsprettu, heldur af svonefndum
Katli í Rauðanúp og að þar hafi verið
jarðhiti til forna.
KONAN Á YRJUM
í Landsveit var kot sem Yrjar hjet.
Þar bjó einsetukona þegar jarðskjálft-
arnir miklu gerigu yfir Suðurland árið
1896. Baðstofan fell i jarðskjálftanum
og kerling komst nauðulega út og flýði
að Skarfanesi. Þar sá hún éitt þil uppi
standandi og er mælt að henni hafi þá
orðið að orði: „Guð hefur þó verið í
Skarfanesi, ekki var hann í Yrjabað-
stofu“.
VINDBELGUR
heitir bær í Mývatnssveit og þykir
mörgum það nafn undarlegt. Bærinn
stendur undir háu toppmynduðu fjalli,
sem Vindbelgur heitir, og hefur fengið
nafn áður en bærinn var bygður, en
bærinn síðan tekið nafn af því. Sumir
nefna Vindbelgjarfjall, en það er rangt,
og hefur komið upp þannig að menn
hafa viljað aðgreina fjallið frá bænum.