Lesbók Morgunblaðsins - 09.01.1949, Blaðsíða 6

6
LESBOK MORGUNBLAÐSINS
SKIPULAGNING í ÍSRAELSRÍKI
Alþjóðar vinnusamband
HJER SKAL sagt írá merkilegri
stofnun sem Gyðingar hafa komið
upp hjá sjer og nefnisc Histadrut.
Venjulega er það nefnt Alþvðu-
sambandið en ætti fremur að
kallast Alþjóðarsamband Israels.
Histadrut þýðir „Samband“ og
sem stendur eru í þv' 180.000
manna, og ef fjölskyldur þeirra
eru taldar með, þá verður þetta
um helmingurinn af þjóðinni.
—Hver sá, sem vill hjálpa til
að byggja upp Ísraelsríld, er vel-
kominn í sambandið, segir einn af
foringjum þess. Þetta þýðir það,
að í sambandinu eru eigi aðeins
verkamenn, heldur einnig menn úr
öllum öðrum stjettum, skrifstofu-
menn, prófessorar, kennarar, lækn
ar, bændur, kaupamenn og jafnvel
sendisveinar. Þar er ekki farið í
manngreinarálit. Histadrut er sam-
band margra fjelaga, en það er ekki
stofnað sem verkamanna samband,
heldur er það stofnað til þess að
byggja upp nýtt þjóðskipulag hjá
nýrri þjóð.
Það er einstakt í sinni röð og er
nokkurs konar ríki í ríkinu. Það
ræður yfir 96^ af öllum samgöngu
tækjum, stærsta bankanum og vá-
tryggingastarfsemi. Það rekur sigl
ingar og flugferðir. Verkfræðing-
ar þess skipuleggja og byggja ný
þorp frá grunni, reisa brýr, spít-
ala, gera vegi og hafnir. Svo á sam-
bandið sjálft verksmiðjur sem fram
leiða ýmislegt til bygginga, svo sem
pípur, sement, hreinlætistæki og
gler. Það gefur einnig út blöð og
tímarit og rekur 350 skól ', þar sem
menn geta stundað nám frá barn-
æsku til fullorðins aldurs.
Það mun enginn dveljast lengi
í Gyðingalandi áður en hann finn-
ur að hann er kominn upp á Hista-
drut á ýmsan hátt. Hann mun
komast að því, að fiskurinn, sem
hann etur, er kominn úr fiskirækt-
unar-vötnum Histadrut í Galileu.
Ilskór, sem hann kaupir bera
merki Naberya, en það er ein deild
sambandsins. Fari hann skemtiferð
með skipi á Tiberiavatninu, þá á
Histadrut skipið o. s. frv.
Histadrut var stofnað fyrir 30
árum sem nokkurs koaar sam-
vinnufjelag verkamannafjelaga og
verkamannaflokksins. Og þar sem
þarna gat ekki verið um neina
þjóðnýtingu að ræða, þar eð Gyð-
ingaríkið var ekki til ~ma í orði
kveðnu, þá tók Histadiwt það hlut-
verk að sjer. Og það var ekki hik-
að við að fá því í hendur ýmis fyr-
irtæki, sem einstakir menn eða
hlutafjelög höfðu stofnað
Það er nú svo einkennilegt að
verklýðssambandið í Gyðingalandi
var stofnað af bændum. En innan
sambandsins er ekki gerður neinn
greinarmunur á þeim, sem vinna
í sveit eða borgum nje á þeim,
sem vinna erfiðisvinnu og hinum
sem vinna með höfðinu. Af fjelags-
mönnum er ekki annars krafist en
að þeir vinni fyrir sjer sjálfir En
Histadrut hjálpar þeim eítir bestu
getu. Þeir fá ókeypis læknishjálp,
þegar sjúkdómar berja að dyrum,
þeim er útveguð atvinna ef þeir
geta það ekki sjálfir, þeir fá elli-
styrk þegar þeir eru ekki lengur
vinnufærir og ekkjur og börn njóta
framfærslueyris.
Histadrut reynir að stuðla að
samvinnu Araba og Júða í land-
inu, og hefir gert mikið til þess að
arabiskir verkamenn geti lifað við
jafn góð kjör og hinir. Margar þús-
undir Araba liafa gengið i sam-
bandið og hafa sjeð að Gyðingar
standa sjer framar um mentun og
hagsýni.
Eitt af aðal hlutverkum Hista-
drut er að taka á móti innflytjend-
um, útvega þeim land og sjá um
að þeir rækti það. Þetta er vanda-
verk og upp af því hafa sprottið
nokkurs konar samvir.nubvgðir,
sem þeir nefna „kvutza“. Höfuð-
reglan þar er sú, að menn leggja
fram eftir efnum og ástæðum og
bera úr býtum það, sem beir þurfa
til brýnustu þarfa.
Hverri „kvutza“ er stjórnað af
sjerstakri nefnd, sem sjer um allar
framkvæmdir og ákveður hvað
gera skuli. Histadrut kaupir alla
framleiðsluna og sjer þeim fyrir
vörum.
Þegar ákveðið hefir verið að
stofna samvinnubygð, koma fyrstir
á vettvang sjerfræðingar frá Meko
rot vatnsfjelaginu, sem er deild í
Histadrut. Þeir byrja á því að bora
eftir vatni þangað til nóg er feng-
ið bæði til heimilisþarfa og áveitu,
og svo leggja þeir vatnsleiðslu. Fje-
lag þetta hefir þegar grafið brunna,
sem framleiða 2.750.000 teningslítra
af vatni á ári, og ætlar að auka
það upp í 4.000.000 teningslítra.
Önnur deild í Histadrut er Nakhs
bon gufuskipafjelagið. Það annast
flutning á vörum og farþegum milli
landa, er sjómannaskóli fyrir æsku
lýð Júða, útvegar allar bær vörur
sem fiskimenn þurfa að nota Und-
ir það heyrir einnig fiskræktin í
tilbúnum tjörnum í Galileu.
Margt er gert til þess að menn
þurfi ekki að vera atvinnulausir í
4
i