Lesbók Morgunblaðsins - 06.02.1949, Blaðsíða 10

LESBÓK MORGUNBLADSINS
B4
förum okki að fá lungnakrabba eins
og aðrar menningarþjóðir, sem
reykja mikið af sígarettum og get-
um við búist við að lungnakrabbi
fari miög að aukast þegar kemur
fram vfir 1960.
Jeg nefni þetta sem dæmi þess,
að við getum e. t. v. lagt til ein-
hv'1’"1 skerf um vandamál sem
enn er óleyst, eins og hin gífur-
lega aukning á lungnakrabba víðs-
vegur um heim, en lungnakrabbi
var áður með sjaldgæfustu sjúk-
dómum, en er nú bæði í Englandi
og Ameríku orðinn svo algengur,
að hann gengur næst á eftir maga-
krabba.
Hjer hjá okkur er magakrabbinn
langsamlega algengastur. Af 298
krabbameinum, sem fundist hafa
við krufningar, voru 109 í maga,
eða rúmur þriðjungur. Næst á eftir
koma aðrir hlutar meltingarfær-
anna, garnir með 34 og vjelinda
með 21, svo að segja má að helm-
ingur allra krabbameina hjer á
landi sje í meltingarfærunum.
En einmitt á þessum stöðum er
erfiðast að þekkja krabbameinið
og hættast við að sjúklingarnir
komi seint til læknis. Ef aftur á
móti næst til æxlisins í tíma er í
flestum tilfellum hægt að nema
það í burtu með góðum árangri.
Vcrkefni fjelagsins.
Þetta á að vera höfuðverkefrií
þessa fielagsskapar, að brýna fyrir
almenningi að krabbamein sje ekki
ólæknandi sjúkdómur, heldur oft-
ast nær læknanlegt, ef til þess
næst í tíma, og breiða út þá þekk-
ingu, sem nauðsynleg er almenn-
ingi til þess að átta sig á að um
byrjandi krabbamein geti verið að
ræða.
Sú fræðsla þarf að framkvæmast
einarðlega og þó með gát, án þess
að valda óþarfri hræðslu, sem rek-
ur fjölda heilbrigðra manna og
kvenna til læknanna að ástæðu-
lausu.
Óþarfi er að fjölyrða um hve
æskilegt er að bjarga fólkinu fra
krabbameininu. Þótt sjúkdómur-
inn sje oft sársaukalaus í byriun
vill hann verða kvalafullur með
tímanum og líða margir sjúkling-
ar mikið áður en þeir deyia
Þótt krabbamein sje ekki sjúk-
dómur hinna ungu, heldur full-
orðna fólksins, er ekki síður ástæða
til að berjast gegn honum vegna
þess. Svo mikill tími fer ni'i hjá
mörgum til að afla sjer þekking-
ar og reynslu á ýmsum sviðum, að
margir menn eru fyrst famir að
neyta sín til fulls fyrir þjóðfjelag-
ið þegar þeir eru um fertugt.
Fimmtugs- og sextugsaldurinn eru
verðmætustu ár margra ve’ðmæt-
ustu mannanna og það er mikill
skaði að missa góða menn og kon-
ur einmitt á þeim aldri, sem þjóð-
fjelagið þarf reynslu þeirra mest
með.
Undirbúningsnefndin hefir aflað
sjer gagna um fyrirkomulag sams-
konar fjelagsskapar í Bandaríkj-
unum, og von er á samskonar gögn-
um frá Danmörku, og er hægara
að skipuleggja fjelagsskapinn með
hliðsjón af þeim upplýsingum Það
verður verk hins endanlega stofn-
fundar að sníða fjelaginu stakkinn
og skal ekki farið út í nein fyrir-
komulagsatriði að sinni, heldur að-
eins bent á hvernig slíkt fjelag
gæti látið gott af sjer leiða í bar-
áttunni við þann sjúkdóm, sem nú
má telja skæðastan fullorðnum
mönnum og konum.
Jeg vil taka það fram, að við
væntum okkur mikils af konun-
um í þessari baráttu. Þær hafa
sýnt hve mikils virði atfylgi þeirra
er í líknar- og mannúðarmálum,
verið frumkvöðlar þess ao Lands-
spítalinn komst upp og átt megin-
þátt í því að gera Slysavarnafje-
lagið að öflugum fjelagsskap. Fer
vel á því að konurnar sjeu vernd-
arar lífsins þegar mennirnir ber-
ast á banaspjótum og nota hug-
vit sitt til tortímingar sjálfum sjer.
Þessi fyrirhugaði fjelagsskapur
á ekki að bjóða meðlimum sínum
nein hlunnindi, heldur aðeins að
gefa mönnum kost á að leggja nokk
uð af mörkum til að vernda líf og
heilsu meðborgara sinna, hvort
sem þeir eru meðlimir fjelagsins
eða ekki.
^ ^ ^
- Molar -
Fyrir nokkrum árum fekk einhver
stærsti kaupmaðurinn í New York
leikhússtjórann Jay B. Iden til þess að
kenna afgreiðslufólki sínu að brosa.
Fólkinu þótti þetta hart, það þóttist
svo sem kunna að brosa. En Mr. Iden
gat sannfært það um hið gagnstæða.
Þegar maður brosir, þá brosir maður
ekki aðeins með vörunum, heldur einn
ig með augunum, sagði hann. Þið
skrumskælið munninn, en augun eru
ísköld. — Og svo fór hann að kenna
þeim og sú kensla stóð í hálfan mán-
uð. En á eftir brá svo vð að salan í
versluninni jókst um 15%.
---o---
Margar verksmiðjur hafa tekið upp
þann sið að hafa útvarpstæki í vinnu-
stofum. Þykir það gefast vel. Menn
eyða ekki tíma og tefja hver fyrir
öðrum á meðan þeir hlusta á útvarp.
Og það er sagt að þeir vinni betur en
ella þegar útvarpið er í gangi. En í
vindlaverksmiðjunum í Havana er
hafður annar háttur á. Þar eru haldn-
ir fyrirlestrar í vinnutímanum. Það
eru verkamenn sjálfir, sem hafa fund-
ið upp á þessu og þeir borga fyrir-
lesurunum kaup. í þessum verksmiðj-
um er ákvæðisvinna, kaupið miðast við
það hvað menn vefja marga vindla á
dag. Og menn hafa orðið iðnari og af-
kastameiri síðan farið var að halda
fyrirlestrana, og jafnframt fræðast þeir
um hitt og annað. Skyldi sá siður, að
lesa upphátt á kvöldin í sveitum hjer
á landi, eigi hafa stafað að nokkru
leyti af því, að bændur fundu að fólk-
ið vann betur þegar lesið var?