Lesbók Morgunblaðsins - 20.02.1949, Blaðsíða 16

92
LESBÓK morgunblaðsins
Þingeyraklaustur.
Þá er Jón biskup Ögmundsson hafði
skamma stund setið að Hólum, var það
einhverju sinni að vor var ákaflega
hart, svo að gróðurlaust var um vor-
þing. Jón biskup fór til vorþings þess,
er var að Þingeyrum, og heitir því
mönnum til árs að á Þingeyr-
um skyldi reisa kirkju og bæ og
allir gefa þar til nokkuð. Síðan mark-
aði Jón sjálfur grundvöll undir kirkj-
una. Jafnframt mun þá hafa verið á-
kveðið að stofna þarna klaustur því
að Jón biskup gaf til klaustursins all-
ar biskupstíundir milli Hrútafjarðar og
Vatnsdalsár. Þetta var um 1106 en
klaustrið komst þó eigi á fastan fót
fyr en 1133. Það var hið fyrsta klaust-
ur á íslandi og var þar Benediktsregla.
Stóð það í 440 ár, ef talið er frá
stofnun þess. Ábótar voru þar 24 og
voru margir þeirra merkismenn og
meðal munkanna iðnir fræðimenn Þeg
ar klaustrið var lagt niður átti það
65 jarðir, en þær sölsaði konungur
undir sig.
Níðvísa um Blefken.
Einhver vitlausasta bók um ísland er
eftir Dithmar Blefken nokkurn. sem
sagðist hafa verið hjer 1563. íslend-
ingar launuðu honum því, að yrkja um
hann níð. Þetta er ein vísan:
Dithmar dári rjettur,
Dithmar lyga pyttur,
Dithmar dreggja pottur,
Dithmar frjósi og svitni,
Dithmar drussi sljettur,
Dithmar innan slitrii,
Dithmar drafni og rotni,
Dithmar eigi rythmum.
Feigs manns fyrirmæli.
Það hafði orðið vestra, áður en ból-
unni (1707) ljetti af, að maður sá lagð-
ist sjúkur, er hjet Jón Tómasson, bú-
andi á Dvergasteini í Álftafirði í Súða-
víkurhreppi. Sagði hann konu sinni, áð
ur en hann dó, hvernig hann vildi láta
líkama sinn til moldar búa. Hann
vildi, að hann væri alklæddur öllum
sínum hátíðaklæðum og skó á fótum,
með ofan brotna hettu og snúa því aft-
ur, sem fram á hettunni átti að vera,
með svartskeftan kníf í hægri hendi
W
GAMALL SEÐILL. Þessi seðill fanst á götu í Reykjavík fyrir nokkr-
um árum. Mun hann vera 50—60 ára gamall og minnir á þá daga
þegar fólkið flyktist burt af iandinu og fór til Ameríku. Á seðlinum
stendur: „Þessi seðill gildir tuttugu og fimm krónur upp í fargjalds-borg-
un með Allan-Línu“. Útgefandinn hefir sjálfsagt verið Sigfús Eymunds-
son, sem þá var umboðsmaður Vesturfara, og á letrinu má sjá, að seð-
illinn hefir verið prentaður í ísafoldarprentsmiðju. Líklegt er, að þeir,
sem greiddu fargjald hjer alla leið hafi fengið seðla þessa sem viður-
kenningu fyrir greiddu fargjaldi með Allan-línu skipi vestur um haf
frá Englandi og hafi átt að afhenda þá um borð, til sannindamerkis um
að þeir hafi greitt fargjadið. Á þeim árum var hæsta fargjald hieð-
an vestur um haf 130 krónur fyrir fullorðna, en hálfu minna fyrir börn.
En þetta fargjald varð að greiðast í tvennu lagi, fyrst með skipi hjeðan
til Englands og svo með skipi þaðan vestur yfir hafið.
og hvíta yetlinga á höndum, án allr-
ar líkkistu. Þetta, sem hann sagði fyr-
ir, var eigi alt gert. Eigi löngu eftir
að Jón var dauður, sýktist kona hans,
og heldu margir, að hann hefði aftur
gengið og sótt að henni. Fór hún svo
til sveitar sinnar og var ávalt vökt-
uð. En jafnskjótt og hún kom á þann
bæ í sinni sveit, á hvern hann hafði
bannað henni að koma, hengdi hún sig
sjálf í fjárhúsi (Magnús Ketilsson).
Gróðrarstöðin.
Aldamótaárið var efnt til allmikillar
garðræktar suðvestan undir Skóla-
vörðuholtinu, þar sem enn eru kartöflu
garðar bæarmanna og gengu lengi í
einu lagi undir nafninu „Aldamótagarð
ur“. Þar fyrir norðan fekk Búnaðar-
fjelag íslands 8 dagsláttur af landi
leigulaust hjá bænum til þess að koma
þar upp gróðrarstöð undir forsjá Einars
Helgasonar garðyrkjumanns. Voru
þegar fyrsta árið gróðursettar þar
nokkrar trjáplöntur. Fyrstu plöntuna
gróðursetti Halldór Kr. Friðriksson yf-
irkennari, sem þá var formaður Bún-
aðarfjelagsins.
Fyrir 50 árum
var mælt fyrir fyrstu húsum við
Grettisgötu, en gatan þó enn „ólögð“.
Á sama tíma var samþykt að fram-
lengja Lindargötu niður á Kalkofns-
veg, en það hefir ekki komist í fram-
kvæmd enn.