Lesbók Morgunblaðsins - 06.03.1949, Blaðsíða 1
9. tölublað.
XXIV. árgangur.
Sunnudaginn 6. mars 1949.
Páll V. G. Kolka. læknir:
HISPURSBRAUT OG HELVEGUR
SKÓLINN í ETON skamn\t ut-
an við London er frægasti mennta-
skóli Englands. Þar hafa fengið
undirbúning sinn undir lífið ýms-
ir þeir menn, sem síðar urðu for-
ustumenn lands síns og bygðu upp
heimsveldið breska, — menn, sem
sköruðu fram úr í vísindum, stjórn
málum og hermennsku. Tignustu
og auðugustu ættir landsins hafa
og löngum keppt eftir því að
koma sonum sínum til náms í þenn-
an skóla. Þó eru flest húsin þar
gamaldags, sum orðin nær 500 ára
gömul, skólaborðin eru orðin krot-
uð eftir margar kynslóðir nem-
enda og skólasveinarnir verða að
sitja þar á baklausum bekkjum.
En flestir góðir Englendingar
myndu líta á það sem nokkurs kon-
ar helgispjöll að stækka gluggana
á gömlu kennslustofunum eða
setja í þær ný og þægileg skóla-
borð. Þeir vita sem er, að virð-
ingin fyrir fortíð landsins, sem
andar þarna úr hverjum krók og
kima, er stúdentunum hollara
veganesti heldur en minningin um
hægan sess.
Þeir íslenskir menntamenn, sem
síðar gerðu garðinn frægan, höfðu
Páll V. G. Kolka.
fæstir af miklum þægindum að
segja á skólaárunum. í Hólavalla-
skólanum gamla og í Bessastaða-
skóla voru húsakynnin þannig, að
leki var í kennslustofunum og
þvottavatnið gaddfraus í svefnloft-
unum.
Þannig var aðbúnaðurinn, sem
þeir fengu Jónas Hallgrímsson,
Tómas Sæmundsson og Grímur
Thomsen, þegar þeir voru að hef ja
göngu sína út í lífið, íklæddir vað-
málsfötum og sauðskinnsskóm. Þó
hefur enginn flokkúr íslenskra
námsmanna farið með betra vega-
nesti út í veröldina en einmitt
þessir menn.
Mannkostir Sveinbjarnar Egils-
sonar og samkennara hans, ætt-
jarðarást þeirra og snild þeirra í
meðferð móðurmálsins, fengu veg-
ið upp alla ágallana á húsakosti
skólans. Nemendur þeirra urðu
ekki aðeins nýtir starfsmenn og
vel að sjer í fræðlgreinum sínum.
'Þeir urðu máttarstólpar, sem ís-
lendingar byggja nú á tilveru sína
sem sjálfstæð menningarþjóð
Á liðnum öldum örbirgðar og
umkomuleysis fóru þúsundir nám-
fúsra unglinga á mis við allan
skólalærdóm annan en þann, sem
fólst í munnlegri frásögn eldra
fólks, — í þjóðsögum, sálmum og
rímum, sem gamlar konur þuldu
yfir þeim af rúmstokki sínum. Þeir
sem fengu tilsögn í skrift, lærðu
að draga til stafs með fjaðurpenna
og kálfsblóði eða sóti, eða æfðu sig
á því að krota stafi á svellglæru
með broddstaf. Þó kunni allur
þorri almennings að lesa og skrifa.
átti nærtækan og handhægan mik-