Lesbók Morgunblaðsins - 13.03.1949, Blaðsíða 1
10. tölublaö.
Sunnudagur 13. mars 1949.
u ndóóon práfeóóor:
HVERNIG IVIENN
AF IVIÆNLVEIIÍI
SUNNUDAGINN 27. febrúar síðastl. flutti Jóhann Sæmundsson pró-
fessor, háskólafyrirlestur um mænusótt. Þessi sjúkdómur og útbreiðsla
hans hefir verið alment umræðuefni hjer á landi undanfarna mánuði.
Greip ritstj. Lesbókar því tæk'færið, til að afla sjer upplýsinga hjá Jó-
hanni prófessor, um það, sem aimenning skiftir mestu máli úr fyrirlestri
hans, ei var langur og ýtarlegur, m. a. greinargerð um helstu rannsóknir.
sem gerðar hafa verið, á eðli þessa sjúkdóms. Birtist hjer stutt viðtal
við prófessorinn, þar sem hann getur nokkuria átriða úr frásögn sinni.
Mænusótt er smitandi virus-
sjúkdómur, segir Jóhann í upp-
hafi. Það er að segja, sjúkdómurinn
orsakast af ,.virus“, sem kallað er,
en jeg kýs heldur að kalla „smit-
efni“. Því að menn greinir á um
hvort virus sje lifandi eða dautt.
Þetta er örsmáar agnir, miklu
minni en t. d. bakteríur, sem oft
eru nokkrir þúsundustu hlutar úr
millimetra að stærð. Aftur á móti
eru „virus“-agnirnar, sem orsaka
mænusótt, ekki nema 10—15 milj-
ónustu hlutar úr millimetra.
Stærðina á smitögnum þessum
hefir verið hægt að finna með því
að sía smitefnamengaða blöndu
gegnum sýklasíur, er halda venju-
legum sýklum eftir. Þar sem hægt
er að sýkja apa með þeirri blöndu.
er fer gegnum fmgerðustu siur, er
það sönnun þess, að virus hafi
smogið í gegn.
Líkur benda til þess, að mænu-
sótt sje gamall sjúkdómur. Ef til
vill hefur hún verið kunn í Egypta-
landi í fornöld. En sjúkdómnum
var fyrst lýst nákvæmlega á 18.
öld. Þó að mænusótt hafi verið tiT
í fornöld, virðist sem hún hafi færst
mikið í aukana á þessari öld. En
ekki er hægt að gera sjer grein
fyrir ástæðum þess.
— Hvenær varð fyrst vart við
mænuveikifaraldur hjer á landi?
—Það var fyrst á árunum 1904
og ’05 sem mænusóttarfaraldri va”
lýst hjer á landi. Veikin gerði vart
við sig hjer í Reykjavík árið 1904.
SMITAST
Jóhann Sæmundsson.
í Dalasýslu og Austur Skaftafells-
Sýslu árið eftir.
— Hvernig hefir rannsóknum á
veikinni aðallega verið hagað?
— Faraldrar hafa verið rannsak-
aðir eftir mætti, en tilraunir hafa
verið gerðar mikið á öpum, sem
hægt er að sýkja með mænusótt-
arvirus. En það er kostnaðarsöm
og erfið aðferð.
Árið 1909 tókst fyrst að sýkja
apa af mænusótt. Síðan hefur slík-