Lesbók Morgunblaðsins - 13.03.1949, Blaðsíða 14

138
LESBÖK MORGUNBL'AÐSINS
TANNSKEMDIR
OG VIÐHALD TANNA
erfilt var að ráða frain úr fyrir-
sögnunum. En Michelman ályktaði
se msvo, að hjer væri aðeins átt
við rakarasápu, eða löðrið. Og út
frá því fór hann að athuga hvernig
raksápa hefði verið búin til á þeim
árum, úr hvaða viðartegund askan
hefði verið. sem sápulútin var bú-
in til úr.
í átta ár var hann að rannsaka
þetta og gera tilraunir. Hann
reyndi um 450 aðferðir og notaði
öll þau efni, sem honum gat hug-
kvæmst að áður hefði verið not-
uð, og margvíslega samsetningu
þeirra. Hann gerði mörg glappa-
skot, vegna þess að trjákvoðan
reyndist ekki rjett. Fimm fiðlur
eyðilagði hann algjörlega með
röngu lalki. En að lokum tókst
honum að finna hið rjetta lakk,
og smíðaði þá 14 fiðlur, sem ekki
gefa Stradivarius fiðlum eftir. Og
þó hafði hann ekki gömlu fiðlurn-
ar til samanburðar. En mikill var
verðmunurmn. Þessar nýu fiðlur
kostuðu ekki ncma 120—130 krón-
ur og er það eitthvað annað en
350 þús. króna. Það er því ekki
furða þótt eigendur gömlu fiðlanna
vantreysti honum og vilji ekki líta
við fiðlum hans. En sú hefir reynsl-
an orðið.
Michelman sá að eina ráðið tiJ
þess að færa sönnur á sitt mál, var
að skrifa ritgerð um uppfinningu
sína og segja nákvæmlega frá því
á hvern hátt hann framleiddi hið
ágæta lakk. Ilann gerði þelta. Og
hann fullyrli þar, að ef lakkið á
gómlu Stradivarius fiðlunni væri
rannsakað, mundi koma í ljós að
efnasamsetning þess væri sú, sein
hann kvað á. Seinna bárust honum
í hendur lakkflísar af 12 Cremona
fiðlum, og þá kom í ljós að hann
hafði haft rjett fyrir sjer.
í lakkinu a Stradivarius fiðlun-
yrn eru þe^si efm. chremsuó
terpentuia, lút, búm til með því að
blanda saman viðarösku og mjólk
NÚ HEFIR verið fundið örugt
ráð til þess að koma í veg fyrir
tannskemdir. Tennur allra geta
enst ævilangt og enginn þarf að
vera með skemdar tennur eða gervi
tennur.
Þetta er gert á þann hátt að
sjerstakt efni er borið á tennurnar
Það er ekki „fluorin". Það dugir
ekki nema í 30—40 tilfellum af
hverjum hundrað. En þetta nýa
efni hefir dugað í 90 tilfellum af
hundrað, þar sem það hefir verið
reynt.
Það er austurrískur visinda-
maður, dr. Bernard Gottlieb, sem
hefir fundið það upp. Hami átti
áður heima i Vínarborg, en starf-
ar nú við Baylor háskólann í
(eins og haft var áður í raksápur)
aluminium, grænt vitriol og hrá
línolía. En auk þess voru notuð
önnur efni til þess að breyta um
lit á lakkinu.
Hvernig stóð á því að fiðlurnar
varð að sólþurka svo lengi? A3
nokkru leyti var það vegna þess
hvað lakkió þornaði seint, en einn-
ig vegna þess að línolía var borin
á viðinn áður, og hann var lengi
að drekka liana í sig.
Michelman segir að þetta gamla
lakk muni íramvegis verða notað
á ýmsan hátt. Ilægt er að fram-
leiða það í öllum litum. Það er
ódýrt og áferðarfagurt og mun eigi
aðeins verða notað til þess að bera
það á fiðlur, heldur einnig á dýr-
ustu húsgögn. Þá getur það og orð-
ið að miklu gagni i'yrir preutíist-
ma. viö litmy ndapíeutun, og tíl ým
islegs annars mun þaö þykja hyt-
samlegt. vegna hinna skæru lita.
Waco í Texas. Ekki eru nema tvö
ár síðan að kunnugt varð um upp ■
götvun hans. en á þeim tíma hefir
aðferðin verið reynd á þúsundum
manna. Og nú hafa 100 tannlækn-
ar víðsvegar um Bandaríkin og
Kanada tekið upp þessa aðferð.
Það er eigi aðeins að aðferðin
komi í veg fyrir tannskemdir, held-
ur getur hún líka stöðvað þær.
Einn af fyrstu sjúklingunum sem
Gottlieb lækriaði, var 14 ára
stúlka. Tannlæknir hennar var
ráðalaus með hana. Seinustu 10
mánuðina hafði hún fengið 17 hol-
ur í tennur og ný skemd kom jafn-
harðan þegar við eina hafði ver-
ið gert. Læknirinn hafði látið hana
skifta um mataræði en ekkert
dugði. Árið eftir að Gottlieb hafði
borið á tennur hennar, fekk hun
aðeins holu í eina tönn.
Gottlieb byrjaði tilraunir sínar á
25 börnum á aldrinum 6—12 ára.
Hann bar áburðinn á tennur þeirra
vinstra megin, en ljet tennurnar
hægra megin vera ósnortnar. Eftir
þrjú ár voru tennur barnanna
skoðaðar. Þá voru 39 skemdir
hærga megin, en ekki neina 4
vinstra megin.
Uppgötvun þessi á sína sögu eins
og allar aðrar uppgötvanir. Dr.
Gottlieb hafði látið taka margfald-
lega stækkaðar myndir af tönnum
manna. Og þegar hann atliugað'
þessar myndir sá hann að glerung
ur tannanna var ekki alveg heill,
eins og menn höfðu haldið, held-
ur voru á honum örsmá göt, hing-
að og þangað. Hann neí'ndi þessi
got „lamei!ae“ og það er ekki að
sjá áð þan háL r-eirm t:lgai;g, held-
uf sje aðems gallar á glerungnum.