Lesbók Morgunblaðsins - 13.03.1949, Blaðsíða 15

Þíuniig eru tennur allra nianna
þótt götin á glerungnum sjeu mis-
munandi mörg. Hjá sumum ber
mjög lítið á þeim og þeir halda
venjulega tönnum sínum heilum
fram í elli. Hjá öðrum er aftur gat
við gat á tannglerungnum og tenn-
urnar í þeim eru altaf að skemm-
ast.
Dr. Gottlieb ályktaði sem svo að
í gegn um þessi göt á tannglerungn
um kæmust bakteríur inn í tann-
beinið og skemdu það. Og þá var
líka skiljanlegt hvernig á því stend
ur að tennur geta verið gjörskemd-
ar þótt ekkert sjái á glerungnum
Þessi niðurstaða fer í bág við
það, sem tannlæknar hafa haldið
fram til þessa, að tannskemdir
stafi af sýrum í munninum. En ef
svo væri, þá ætti skemdirnar að
koma fyrst fram á glerungnum, að
sýrurnar mundu bræða liann alveg
eins og sól bræðir snjó. En eins og
allir tannlæ'knar vita, þá konia
tannskemcjir aðallega innan frá, en
eru síður á glerungnum. Og svo
er það eiijnig kunnugt, að tann-
beinið þolir sýrur betur en gler-
ungurinn.
Kenningin um tannskemdir af
sýrum hefir líka annan galla. Það
er sem sje vitað að glerungur á
tönnum, sem farnar eru að skemm-
ast, þolir sýrur betur heldur en
glerungur á heilbrigðum tönnum
Ef tannskemdir væri sýrum að
kenna, þá muncþ þetta tæpiega
geta átt sjer stað. En íneð þessari
nýu uppgötvun verður ait Ijóst.
Bakteriurnar, sem tannskemdun-
um valda, komast i gegn um gler-
unginn eftir þessum smágotum
sem á honum eru, en sýrur og
sætindi valda mjög' litlum eða eng
um tannskemdum. Aítur á móti
getur þetta greitt götu bakteríannu
inn í tannbeinið og aukið lífsmögu-
beirra
GcttUeb Jeit ng svc i, gð rsiSiö
til að Jscma í vog i'yr.r t^ya-
LESBÓK MORGUNBLAÐSINS
skemdir, væri að loka þessum
götum, svo að bakteríur kæmist þar
ekki í gegn.
Aðferðin, sem nú er notuð ti!
að loka götum á tannglerung, er
sú, að bera tvenns konar áburð á
tennurnar. Fyrri áburðurinn er
40% zinkchloride. Það er borið
vandlega á tennurnar með bursta
og iátið þorna. Á eftir er svo bor-
in á 20% blanda al' potassium íerro-
cyanid. Þegar þessar tvær blönd-
ur koma saman, myndast hvítleitt
saltkent eíni. sem fyllir allar hol-
ur og alveg inn að tannbeini. Fyrst
í stað notaði dr. Gottlieb blöndu af
silfur nitrate (10% silfur nitrate
með adrenalin hydrocloi’id) í stað-
inn fyrir zink chloride. En þess'
blanda gerði tennurnar svartar og
nú er hún ekki notuð nema á
instu jaxla. þar sem ekkert ber á
litnum.
Auðvelt er að ganga úr skugga
unj livort tekist hefir að loka öll-
um götum á tannglerungnum. Ef
mönnum hættir við tannkuli, er
þaö sönnun þess að göt eru enn
opin, því að kuldi hefir ekki áhrif
á tannglerunginn heldur aðeins
tannbeinið. En þegar tennurnar
eru þannig að kuldi bítur ekki á
þær, er það sönnun þess að gler-
ungurinn sje alveg heill. En þegar
öllum „lamellae“ hefir verið lok
að, fá menn ekki tannpínu af sæl-
gæli.
Þessar athuganir hafa leitt til
skýrmgar a því hvers vegna tenn-
ur eru svo misjaínar útlits. Þar
sem götin á glerungnum eru mörg
og opin, lestast matartrefjar í
þeim. En þegar gotunum hefir ver-
ið lokað er engin hætta á því. Og
þá verður líka miklu auðveldara
að hreinsa tennurnar og þær verða
gljáandi og fagrar.
Það er tveggja eða þnggja
stunda verk að sstia hma nýu glerr
ur.gshúö á. Þegar bcrn eiga í hlut
q: cð ber^ á tejuww
139
tvisvar á ári frá því að þau fara
að aka fullorðinstennur og þang-
að til þau eru 12 ára. Þetta þarf
að gerast vegna þess að tennurn-
ar vaxa smám saman. En þegar
barnið hefir tekið allar fullorðins-
tennur, og borið er á þær einu
sinni enn, eiga þær að duga ævi-
langt.
Það er líka ágætt að bera þenn-
an áburð á skemdar tennur og eins
á eftir þegar borað hefir verið i
tennur. Allir, sem hafa látið gera
við tennur í sjer, vita að á eftir
þola þeir miög illa að kuldi komi
að þeim. En Gottlieb segir að ei
tannlæknar beri þennan áburð í
tannsárin, þá finni menn ekki til
kulda, hvorki úr loítinu nje við
það að súpa á köldu vatni.
Hjer er því fundið ráð, sem
mun gjörbreyta allri meðferð
tanna og tannlækningum. Nú verö-
ur aðallega liugsað um það að
koma í veg fyrir tannskemdir, í
staðinn fyiir að rifa tennurnar úr
mönnum og láta þá fá gerfitemi-
ur i staðinn. Og miklum þjáning-
um verður útrýmt hjá mannkyn-
inu, þegar tekist hefir að losa það
við hina illræmdu tannpínu.
4/ 4/
Cr brjefi
frá Eiriki Magnússyni (uni ferð frá
Danmörk til Þýskalands): „Sjórinn var
kyr eins og stöðutjörn allan veginn og
mændi leiður á slrendur Danmerkur,
lagar og sviplitlar. Mig furðar. það ekki
nú, þótt Bjarni Thorarensen líkti Sjá-
landi við augnaláusa og neffirta á-
sýnd, því landið er sannarlega þvi lik-
ast, og öll sú illusion, sem jeg haíði
aí svip þess frá sjónum, varð alveg
að engu, þegar jeg konr út fyrir Þrí-
krýní — Þá hvai'f landið á bak aftur
í hvoft Ægis, eins og pönnukaka mundi
hverfa í munn Fraters eftir langan
sult; og þegar menn eru koinnir svo
sem steinsnari frá ströndinni, þá er
eins og menn sje komnir á reginhaf.
Það er alt annað að horía til lands fram
undan Mýrdalgjókli og Eyafjöllum. Þar
er lar.d, sem þorir að l;ta upp og
hleypur ekki í sjóinn fcegar, ;er kom-
ið er — í'.'í íjv»’u*iiii".